Tης Ασπασίας Οικονομοπούλου,
Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, το Κόσοβο τέθηκε υπό την προστασία του Ν.Α.Τ.Ο., ενώ στις 17 Φεβρουαρίου 2008 ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία του από τη Σερβία, η οποία δεν την αποδέχτηκε, με αποτέλεσμα μέχρι και ως σήμερα το θέμα παραμένει ανοιχτό. Το Κοσσυφοπέδιο πρόκειται για ένα μικρό –μερικώς αναγνωρισμένο– κράτος στα δυτικά Βαλκάνια και αποτελείται μονάχα από 1.773.971 κατοίκους (σύμφωνα με την καταμέτρηση το 2021), εκ των οποίων το 92% είναι Αλβανοί, το 7% Σέρβοι και το 1% άλλες εθνικότητες. Όπως ήταν και αναμενόμενο, υπάρχει μια πληθώρα προστριβών ανάμεσα στις μειονότητες, κάνοντας λόγο για μη τήρηση αξιών περί ίσων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εντείνοντας ακόμα περισσότερο το χάσμα μεταξύ των δύο κρατών.
Από το 2013, μάλιστα, γίνονται συζητήσεις ώστε να εξομαλυνθούν οι σχέσεις των δύο κρατών, με την πιο πρόσφατη να ήταν στις 28 Φεβρουαρίου 2023, όταν τα συμβαλλόμενα μέρη κλήθηκαν να συμφωνήσουν σε μία συνεργασία προς όφελος του λαού και της διατήρησης της ειρήνης. Το κείμενο της Συμφωνίας προβλέπει την αμοιβαία αναγνώριση της αυτονομίας και της εδαφικής τους ακεραιότητας, την αποχή από τη χρήση βίας, αλλά απαγορεύει κάθε είδους αντίσταση της Σερβίας στην ένταξη του Κοσόβου σε οποιονδήποτε διεθνή οργανισμό.
Ενώ οι προϋποθέσεις είναι σχετικά απλές, ο Πρόεδρος της Σερβίας, Aleksandar Vucic, δεσμεύτηκε, για όσο διατελεί χρέη Προέδρου, να μην αναγνωρίσει το Κόσοβο ως ανεξάρτητο κράτος, αλλά ούτε και δηλώνει πρόθυμος να βοηθήσει στην ένταξή του στα Ηνωμένα Έθνη. Αντίθετα, έθεσε ως όρο πως μόνο αν το Κόσοβο δεχτεί να δημιουργήσει μία Ένωση Δήμων όπου θα κατοικούνται κυρίως από Σέρβους και θα είναι ως ένα βαθμό αυτόνομοι, τότε και μόνο θα δεχτεί να κάνει συζητήσεις για άλλα θέματα. Παράλληλα, και ο Πρωθυπουργός του Κοσόβου, Albin Kurti, έθεσε τους δικούς όρους υποστηρίζοντας πως για να υπάρξει συζήτηση θα πρέπει η συμφωνία να προβλέπει την αναγνώριση του Κοσόβου ως ανεξάρτητο κράτος.
Ποιος είναι, όμως, ο λόγος που βρίσκει τη Σερβία αντίθετη, κι ενώ γίνονται συζητήσεις και συντάσσονται οι συμφωνίες γυρνάει ξανά στο μηδέν; Τα πράγματα ίσως να μην είναι τόσο απλά όσο φαίνονται. Είναι φανερό ότι πολλοί στην Αλβανία ονειρεύονται την ένωση του Κοσόβου με τη χώρα τους, με στόχο τη δημιουργία της «Μεγάλης Αλβανίας» και αφού το μεγαλύτερο ποσοστό του Κοσόβου είναι Αλβανοί, κάτι τέτοιο δεν φαντάζει απίθανο. Ουσιαστικά, ο φόβος της Σερβίας είναι να μην επαναληφθεί η ίδια ιστορία, καθώς κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κόσοβο, εκδιώχθηκαν, αλλά και πέθαναν, πάρα πολλοί Σέρβοι. Με το ίδιο σκεπτικό και οι Αλβανοί θέλουν το Κόσοβο, ώστε να αποφευχθεί ο εκδιωγμός τους και να κατέχουν το πάνω χέρι.
Η αντιπαράθεση που υπάρχει μεταξύ τους δεν αφορά μόνο την εδαφική ακεραιότητα, δεν υπήρξε εξάλλου ποτέ μόνο αυτό το ζήτημα. Το πρόβλημα είναι η ομαλή συνύπαρξη των δύο λαών και από τη στιγμή που κύριο μέλημά τους είναι ποιος θα επικρατήσει, δεν πρόκειται να υπάρξει ποτέ συμφωνία. Εφόσον δεν υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ τους, δεν θα μπορέσουν ποτέ να διεξάγουν μια εποικοδομητική συζήτηση. Εφόσον γνωρίζουμε τα μεγαλοπρεπή σχέδια της Αλβανίας, έστω και ως την πιο βαθιά κρυμμένη τους επιθυμία, το Κόσοβο καλό θα ήταν να παραμείνει ουδέτερο, ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΕΕ: Το πλήρες κείμενο της Συμφωνίας Σερβίας Κοσόβου, euronews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς δεσμεύθηκε να μην αναγνωρίσει ποτέ το Κόσοβο, euronews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κόσοβο: Από τον Μεσαίωνα ως τις μέρες μας, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
