Του Συμεών Κωνσταντίνου,
Ακούγοντας –ακόμα και διαβάζοντας– τη λέξη αυτή σου έρχεται στο μυαλό το κρύο, το χιόνι, τα χάλκινα, ο παραδοσιακός χορός, οι ταινίες του Θ. Αγγελόπουλου, οι πιπεριές Φλωρίνης, τα φασόλια. Γενικότερα, υπάρχει μια πληθώρα πραγμάτων που μπορούν να αντιπροσωπεύσουν την πόλη αυτή σε όλη την Ελλάδα, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν αποτυπωθεί γραπτά.
Κάνοντας μία απλή αναζήτηση της λέξης Φλώρινα, σας εγγυώμαι ότι θα πέσετε πάνω άλλοτε σε παραστάσεις τοπικών παραδοσιακών χορών και άλλοτε σε τοπικά πανηγύρια και γλέντια. Ο πολιτισμός, λοιπόν, θα έλεγε κανείς είναι η εικόνα της Φλώρινας.
Ενδεικτικά, ο Πολιτισμός στα ελληνικά συγχέεται συχνά με ένα γνήσιο υποσύνολό του, τον όρο Κουλτούρα. Ιστορικά, οι δύο αυτοί όροι αντανακλούν –μέσα από τις διαφορετικές σημασίες που τους έχουν κατά καιρούς αποδοθεί και τις διαφορετικές χρήσεις στις οποίες έχουν αξιοποιηθεί– πολλές καίριες ιδέες, συνθήκες, εμπειρίες και συγκρούσεις που προσδιόρισαν τη φυσιογνωμία και την εξέλιξη της σύγχρονης εποχής. Η λέξη Πολιτισμός, καθώς και η συγγενής της και συχνά χρησιμοποιούμενη σήμερα ως συνώνυμη λέξη κουλτούρα (ως Culture) εμφανίστηκαν ίσως απροσδόκητα αργά στην ιστορία.
Τι εμπεριέχεται, λοιπόν, στον πολιτισμό/κουλτούρα της Φλώρινας;
Με λίγα λόγια, τα ήθη και έθιμα, η μουσική αλλά και η χορευτική παράδοση, οι παραδοσιακές φορεσιές ανά χωριό, το φαγητό ακόμα και ο τρόπος ζωής των κατοίκων αποτελούν στοιχεία που αντιπροσωπεύουν τον πολιτισμό τους.
Αξιοσημείωτο να αναφερθεί ότι η περιοχή της Φλώρινας, αυτή καθαυτή, όμως και τα χωριά της, αναβιώνουν τα έθιμά τους, εδώ και παραπάνω από 100 χρόνια. Πληθώρα εθίμων σχεδόν καθημερινά συναντάμε στο δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων. Δώδεκα μέρες γλεντιού, που η πόλη φοράει τα γιορτινά της.
Ένα διάσημο έθιμο, στην πόλη της Φλώρινας, είναι αυτό του ανάματος των φωτιών. Το έθιμο των φωτιών αποτελεί ένα φαντασμαγορικό θέαμα για τους απανταχού Φλωρινιώτες, που επιστρέφουν στην πόλη τους αλλά και μια οικονομική ανάσα για την ίδια την πόλη, καθώς χιλιάδες επισκέπτες συρρέουν στην περιοχή προκειμένου να παρακολουθήσουν το προαναφερθέν έθιμο. Κάθε χρόνο, η τοπική κοινωνία περιμένει τους εορτασμούς με μεγάλη ανυπομονησία. Το έθιμο κρύβει από πίσω του ώρες σχεδιασμού και οργάνωσης. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο ανάβουν συνολικά 30 με 50 φωτιές, ενώ αν συμπεριλάβουμε ολόκληρο τον νομό, υπάρχουν αναφορές μέχρι και για 80 φωτιές συνολικά.
Άλλοτε ολιγομελείς οικογένειες και άλλοτε δεκάδες άτομα της γειτονιάς συμφωνούν να ανάψουν τη δική τους φωτιά δίπλα από τις κατοικίες τους, για να γιορτάσουν το έθιμο. Αυτές είναι οι λιγότερο γνωστές φωτιές σε σύγκριση τουλάχιστον με τις μεγαλύτερες (από 10 έως 20 μέτρα), οι οποίες βρίσκονται σε πιο κεντρικά σημεία της Φλώρινας και διοργανώνονται από ομάδες ή/και την αρωγή του Δήμου. Αν ρωτήσεις ένα Φλωρινιώτη για το τι γιορτάζει στις 23 Δεκεμβρίου θα πάρεις την εξής απάντηση: «Γιορτάζουμε το έθιμο μας, τις φωτιές μας».
Η περιοχή της Φλώρινας εκφράζεται με μια ιδιαίτερη μουσική, στην οποία ο Βαλκανικός ρυθμός ζωντανεύει μέσα από τα χάλκινα πνευστά και τις μπάντες. Η γκάιντα και ο ζουρνάς αντικαταστάθηκαν από το κλαρίνο, την τρομπέτα και το τρομπόνι, τα οποία ενώνονται μαγικά με το νταούλι και σε ταξιδεύουν σε έναν κόσμο, ιδεατό, μακριά από την καθημερινότητά μας. Σήμερα στην περιοχή της Φλώρινας υπάρχουν αρκετές μπάντες, κυρίως οικογενειακές, που συντελούν στη συνέχιση της ροής του βαλκανικού μουσικού ποταμού. Αναμφίβολα, σε μια βόλτα μέσα στην πόλη θα συναντήσεις και τη γειτονιά κάποιας μουσικής οικογένειας, γεγονός που μαρτυρεί την πολυπληθή μουσική παράδοση του τόπου.
Σε αυτό το σημείο, αντιπροσωπευτικό χορό για τη Φλώρινα, θα λέγαμε το πουστσένο ή αλλιώς λεβέντικο, ένας χορός θεός κατά τον πατέρα μου για τη Φλώρινα, που εγώ θα προσέθετα, ένας χορός ταυτότητα. Παλιότερα μου έλεγε η γιαγιά μου: «Καθόμασταν στο πανηγύρι και καταλαβαίναμε από που κατάγεται ο πρωτοχορευτής μόνο και μόνο από τον τρόπο που χόρευε πουστσένο». Εντυπωσιακό είναι το γεγονός όταν πηγαίνεις σε κάποιο γλέντι στη Φλώρινα και ζητάς να χορέψεις το πουστσένο, σε ρωτούν οι μουσικοί «ποιο θέλεις;». Εκεί είναι το λεγόμενο «τεστ» των μουσικών της. Από την απάντησή σου θα καταλάβουν αν είσαι από τη Φλώρινα ή όχι, από ποιο χωριό είσαι, αν έχεις ξαναχορέψει πουστσένο και αν τους εμπνεύσεις θα σε ταξιδέψουν.
Ακόμα περισσότερο, μια βόλτα στα χωριά της Φλώρινας θα σε μεταφέρει αρκετά χρόνια πίσω και θα νιώσεις ότι ζεις σε εποχές του 19ου και 20ού αιώνα. Η αγροτική ζωή, τα πετρόχτιστα σπίτια, τα αναμμένα τζάκια, οι φιλόξενοι άνθρωποι αλλά και η ζεστασιά που σου προσφέρουν, σου δημιουργούν διάφορα ερωτήματα για το παρελθόν. Ερωτήματα που θα έλεγε κανείς ότι μπορούν να σου δημιουργήσουν ακόμα και προβληματισμό για το τι μπορεί να έχει διασωθεί κατά τόπους με το πέρας των αιώνων.
Επιλογικά, η Φλώρινα έχει χαρακτηριστεί από πολλούς σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών. Συνορεύει με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Με τα κοντινότερα χωριά της να απέχουν λιγότερο από 5 χιλιόμετρα τόσο και από τις 2 γειτονικές χώρες.
Γιατί άραγε;
Οι απόψεις διίστανται!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πολιτισμός και Κουλτούρα – Zeidoros, διαθέσιμο εδώ
- Το έθιμο της Φλώρινας που σιγοκαίει υπομονετικά, διαθέσιμο εδώ
- Φλώρινα – Βικιπαίδεια, διαθέσιμο εδώ
- Φλώρινα – Visit Greece, διαθέσιμο εδώ
- Τα 10 κορυφαία αξιοθέατα – Φλώρινα – Tripadvisor, διαθέσιμο εδώ
