16.6 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαΤο χρονικό της Μικράς Ασίας: 100 χρόνια από τον ξεριζωμόΊσος: Σαν ρυθμική ιεροτελεστία στα βήματα της παράδοσης

Ίσος: Σαν ρυθμική ιεροτελεστία στα βήματα της παράδοσης


Της Μαρίας Κελεπούρη,

Ο γυναικείος αντικρυστός χορός Ίσος ή Ἴσσος φαίνεται να χορευόταν μόνο στη Σινασό της Καππαδοκίας, διότι δεν υπάρχουν μαρτυρίες για αυτόν σε γειτονικές περιοχές. Παρόλο που στη Σινασό μιλούσαν ελληνικά, οι στίχοι του τραγουδιού ήταν στην τουρκική γλώσσα. Οι πιθανοί λόγοι είναι δύο, είτε οι Έλληνες φοβούνταν τις αντιδράσεις των Τούρκων, καθώς ήταν γνωστή η προσπάθεια των τελευταίων για την αποφυγή της διάδοσης της ελληνικής, είτε οι ίδιοι οι Ρωμιοί είχαν την πεποίθηση πως με τη διατήρηση της αυθεντικής γλώσσας των τραγουδιών, δηλαδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, των τουρκικών, θα διαφύλατταν την παράδοση.

Τα πιο συνήθη τραγούδια για τον Ίσο ήταν το «Ντέβελι» ή το «Παργιάρ αμάν», τα οποία συνοδεύονταν από μουσικά όργανα, όπως κλαρίνο, ντέφι ή βιολί. Έτσι, υπό τον ρυθμό της μουσικής, οι γυναίκες όρθωναν τα κορμιά τους, δίχως να θέλουν να ξεχωρίσουν ή μία από την άλλη με απώτερο σκοπό να τονίσουν τις χορευτικές τους ικανότητες, αλλά για να δείξουν πως ένιωθαν περήφανες για την παράδοσή τους. Πρώτα από όλους, σέβονταν οι ίδιες τον χορό και ύστερα οι θεατές, ακόμα και οι Τούρκοι. Ήταν κάτι σαν χορευτική ιεροτελεστία.

Πηγή Εικόνας: cognoscoteam.gr

Την πεποίθηση αυτή ενισχύει το γεγονός πως ο χορός αυτός λάμβανε χώρα μόνο σε κλειστούς και όχι σε δημόσιους χώρους. Τα σώματα κινούνταν ρυθμικά, με έμφαση στον τονισμό των βημάτων σαν να υπάκουαν σε δωρικούς κανόνες, χωρίς τα χέρια να κάνουν κάτι περιττό ούτε να παρατηρείται ταλάντευση του σώματος. Μάλιστα, δεν κρατούσαν κάποιο μικρό αντικείμενο, όπως ξύλινα κουταλάκια, πράγμα το οποίο συνηθίζονταν τις περισσότερες φορές στους πιο γνωστούς χορούς της Καππαδοκίας, όπως, παραδείγματος χάριν, στον Καρσιλαμά, αλλά είχαν τα τρία δάχτυλά τους ενωμένα και τα άλλα δύο άγγιζαν την παλάμη. Τα χέρια σηκώνονταν εναλλάξ μέχρι το κεφάλι, το οποίο ήταν γερμένο προς αυτήν την κατεύθυνση, σαν μια προσπάθεια να κρυφτούν τα μάτια τους από αδιάκριτα βλέμματα. Ανά διαστήματα του τραγουδιού και τα δύο χέρια ανυψώνονταν και τα πρόσωπα άλλοτε κοιτούσαν το ένα το άλλο και άλλοτε βρίσκονταν στην αντίθετη κατεύθυνση.

Ο Ίσος χορεύονταν συχνά σε γιορτές, ενώ οι γυναίκες της γενιάς των προσφύγων συνέχισαν να τον χορεύουν περίπου μέχρι και τη δεκαετία του ’70 στον ελλαδικό, πλέον, χώρο. Σημαντικό έργο για τη διάσωση των χορών της Σινασού έχει διατελέσει ο Λάζαρος Τακαδόπουλος, μέσα από τη διδασκαλία σε διάφορες συναθροίσεις. Ωστόσο, η μετάδοση της χορευτικής παράδοσης, η οποία όσο παραστατικά κι αν καταγραφεί και περιγραφεί, δεν αποτυπώνει το συναίσθημα του χορού, μπορεί να επιτευχθεί με την ενεργή συμμετοχή του ενδιαφερόμενου στον κύκλο του χορού. Να νιώσει τη μουσική και να αφήσει το σώμα του να κινηθεί σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζει ο ρυθμός. Αυτό θα γίνει ασυνείδητα.

Πηγή Εικόνας: youtube.com

Λέγεται πως η τελευταία γυναίκα που χόρευε τον Ίσο ήταν η Ελένη Περσία – Μακεδώνη, η οποία εμφανίζεται επί τω έργω στο γαλλικό ντοκιμαντέρ ΣΙΝΑΣΟΣ, τοπογραφία μνήμης, το οποίο έχει, μάλιστα, βραβευτεί. Πιθανόν, η δυσκολία αυτού του χορού σε σύγκριση με τους υπόλοιπους της Καππαδοκίας να ήταν ένας από τους λόγους που δεν κατάφερε να διαδοθεί σε επόμενες γενιές, ώστε να ταξιδέψει στον χρόνο. Από την άλλη πλευρά, η κυριότερη αιτία αυτού του γεγονότος φαίνεται να έγκειται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού του χορού. Χορευόταν μόνο από γυναίκες και, μάλιστα, όχι δημόσια. Όπως φαίνεται από μαρτυρίες, ούτε οι νεότερες γυναίκες χόρευαν τον Ίσο σε πανηγύρια, αλλά στα σπίτια τους και πολλές φορές μόνες τους. Επομένως, η μετάδοσή του δυσχεράνθηκε ακόμα περισσότερο.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
  • «Ἴσσος» ἀπὸ τὴν Σινασό, youtube.com, διαθέσιμο εδώ.
  • Ο γυναικείος αντικρυστός χορός Ισος της Σινασού Καππαδοκίας, mikrasiatis.gr, διαθέσιμο εδώ.
  • Ο αντικρυστός χορός Ίσος, της Σινασού, karamanlidika.gr, διαθέσιμο εδώ.

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Μαρία Κελεπούρη
Μαρία Κελεπούρη
Γεννήθηκε το 1999 στην Ιτέα Καρδίτσας, όπου και μεγάλωσε. Είναι τελειόφοιτη του τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, με κατεύθυνση Νεοελληνικών και Μεσαιωνικών σπουδών. Έχει συμμετάσχει σε διαγωνισμό διηγήματος, καταλαμβάνοντας την δεύτερη θέση, ενώ έχει παρακολουθήσει ένα σεμινάριο σχετικά με την ΔΕΠΥ. Είναι μέλος σε σύλλογο παραδοσιακών χορών, ενώ παράλληλα στα ενδιαφέροντά της συμπεριλαμβάνονται η ανάγνωση βιβλίων, η συγγραφή λογοτεχνικών κειμένων και η αρθρογραφία.