Της Μαρσέλας Κορρέσι,
Τον τελευταίο καιρό, γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες σε ακραία φαινόμενα αστυνομικής βίας, κυρίως λόγω του φλέγοντος ζητήματος που έχει ανακύψει και τις εξεγέρσεις των φοιτητών για την είσοδο της πανεπιστημιακής αστυνομίας. Έρχεται, λοιπόν, συνεχώς στο προσκήνιο το ζήτημα του ρόλου των αστυνομικών αρχών, ποιος θα έπρεπε να είναι και, φυσικά, μια πληθώρα αρνητικών αντιδράσεων και εξεγέρσεων από το κοινωνικό σύνολο.
Ας ξεκινήσουμε, όμως, με τον εξής προβληματισμό: αρκετά παιδιά, όταν τους ρωτάνε «τι θα ήθελες να γίνεις όταν μεγαλώσεις;», απαντάνε «αστυνομικός, για να πιάνω τους κακούς». Ο αστυνομικός, λοιπόν, αποτελεί ένα πρότυπο, είναι αυτός ο ήρωας που θα βρίσκεται πανταχού παρών σε δύσκολες καταστάσεις και θα σώζει τους αθώους και ευάλωτους από τους κακούς και δυνατούς πολίτες. Στην πραγματικότητα, μήπως αυτοί οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί; Τα φαινόμενα βίας που λαμβάνουν χώρα γύρω μας αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά ή κατάχρηση της εξουσίας του κρατικού μονοπωλίου στη βία;
Ασυζητητί, το αστυνομικό σώμα βρίσκεται σε μια κοινωνία για να προστατεύει και για να διασφαλίζει την ευημερία των πολιτών της και την ευνομία της χώρας. Παρ’ όλα αυτά, οι πολίτες, ιδίως των μεγάλων αστικών κέντρων (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), θα έλεγε κανείς πως είναι εύλογο λόγω της συχνής επαφής τους με δυσάρεστα περιστατικά χρήσης βίας από αστυνομικούς σε βάρος (αθώων και μη) πολιτών, να αντιμετωπίζουν την εν λόγω εξουσία αρνητικά και με κάποια προκατάληψη. Το πιο συχνό που ακούμε, στις μέρες μας, είναι η έλλειψη σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ των διοικουμένων και των φορέων της κρατικής εξουσίας, όσον αφορά το κατά πόσο θα είναι αποτελεσματικοί, ικανοί στο να προλαμβάνουν έγκαιρα τους κινδύνους και ιδίως στο να εμπνέουν στους πολίτες ασφάλεια, σιγουριά και όχι φόβο.
Το κράτος κατέχει το μονοπώλιο στη νόμιμη χρήση βίας. Σε ποιες περιπτώσεις, όμως, τα μέσα που χρησιμοποιεί δεν συνάδουν με την αρχή της αναλογικότητας, αλλά υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο; Η οργή που νιώθει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού για αυτές τις ακραίες αστυνομικές επιθέσεις είναι ο κύριος παράγοντας που οδηγεί στο να διαιωνίζονται οι προκαταλήψεις σε βάρος των αρχών. Ο ρόλος της αστυνομίας σε μια φιλελεύθερη και δημοκρατική χώρα είναι σύνθετος. Για να τον αντιληφθούμε, θα πρέπει πρωτίστως να γίνει σαφές ότι δεν είναι δυνατή η αντιμετώπιση μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ανθρώπων ως ένα ενιαίο σύνολο που καμία απολύτως παρέκκλιση δεν χωρεί ανάμεσά τους. Το αν, όμως, αυτά τα αδικαιολόγητα περιστατικά βίας αποτελούν την εξαίρεση ή τον κανόνα είναι μία μεγάλη συζήτηση και κάτι που δεν μπορεί να απαντηθεί εύκολα.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι πολίτες πλέον βλέπουν τον ρόλο των αστυνομικών οργάνων αρνητικά. Διχάζονται. Διότι πώς είναι δυνατόν κάποιος που είναι χρισμένος από την κρατική εξουσία να σε προστατεύει από κάθε πιθανό κίνδυνο, ξαφνικά να είναι υπαίτιος για την απώλεια ακοής του παιδιού σου, τον ξυλοδαρμό της αδερφής σου, τον θάνατο του πατέρα σου και η λίστα, δυστυχώς, δεν έχει τελειωμό.
Για τους λόγους αυτούς, δεν θα πρέπει να αφήνονται περιθώρια επιλεκτικής δράσης και αυθαιρεσίας στις αστυνομικές αρχές. Εν αντιθέσει, ο ρόλος τους θα πρέπει να περιορίζεται αυστηρά στη διατήρηση της ασφάλειας και σε καμία περίπτωση να μην χρησιμοποιείται το μονοπώλιο της βίας καταχρηστικά. Από την άλλη πλευρά, και η λεγόμενη δράση-αντίδραση που χρησιμοποιούν οι πολίτες ως όπλο αντίστασης και αγανάκτησής τους θα πρέπει να γίνεται με τέτοιον τρόπο, ώστε μην φέρει αναστάτωση στην ευνομία της κοινωνίας.
