Της Λαμπρινής Μπάντου,
Η τεχνολογία των πλωτών φωτοβολταϊκών (φ/β) πάρκων είναι ένας νεοαναδυόμενος «πράσινος» κλάδος που εξελίσσεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια και ο οποίος έχει το πλεονέκτημα να δίνει τη δυνατότητα αύξησης της διείσδυσης των ΑΠΕ, επιτυγχάνοντας έτσι τον στόχο που έχει τεθεί στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για το 2030, δηλαδή την προώθηση του ενεργειακού συμψηφισμού. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) έχει ετοιμάσει ένα πλαίσιο για την αδειοδότηση και τη λειτουργία 10 πιλοτικών εγκαταστάσεων πλωτών φωτοβολταϊκών συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε θαλάσσιες περιοχές.
Με το εν λόγω νομοσχέδιο παρέχονται διευκολύνσεις για τα θαλάσσια πλωτά φ/β πάρκα, αφού δεν απαιτείται λήψη βεβαίωσης παραγωγού ή βεβαίωσης ειδικών έργων, περιβαλλοντική αδειοδότηση και λήψη πρότυπων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων, καθώς και έκδοση οικοδομικής άδειας. Προβλέπεται, όμως, η τήρηση από τον φορέα αδειοδότησης και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Η.Μ.ΑΠ.Η.Ε.), μέσω του οποίου θα εκδίδονται οι άδειες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Για την εγκατάστασή τους χορηγείται ενιαία άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας, η οποία ενσωματώνει και αντικαθιστά όλες τις διοικητικές άδειες που απαιτούνται από την κείμενη νομοθεσία.
Πώς λειτουργεί, όμως, αυτή η νέα πηγή ενέργειας;
Οι πλωτές, λοιπόν, ηλιακές εγκαταστάσεις, εγκαθίστανται στην επιφάνεια κυρίως τεχνητών λιμνών, λιμνών λατομείων, δεξαμενών, καναλιών άρδευσης και κλειστών θαλάσσιων κόλπων. Πρόκειται για συστήματα που μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρική ενέργεια και που χρησιμοποιούνται για την ηλεκτροδότηση μη διασυνδεδεμένων στο ηλεκτρικό δίκτυο καταναλώσεων. Οι εγκαταστάσεις, αν και μοιάζουν αρκετά με τα συμβατικά φωτοβολταϊκά, διαφέρουν στο ότι τοποθετούνται πάνω σε ένα πλωτό σύστημα, στο οποίο προσδένονται τα πάνελ, προκειμένου να μην υπάρχει ελεύθερη κίνηση της πλωτής δομής, και το οποίο συνδέεται με το δίκτυο με υποβρύχιο καλώδιο. Υπάρχουν περιβαλλοντικά, ενεργειακά και χωροταξικά πλεονεκτήματα:
-
Δεν απαιτείται αγορά γης και προετοιμασία εδάφους και έτσι εξοικονομούνται πολύτιμες εκτάσεις γης, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αγροτικές ή δασικές.
-
Μειώνουν την ποσότητα νερού που εξατμίζεται από τις λίμνες, βοηθώντας τη συγκράτηση των ποσοτήτων του νερού εντός των δεξαμενών/λιμνών.
-
Παράγεται περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια σε σχέση με τα χερσαία πάνελ, καθώς διατηρούνται δροσερά χάρη στο νερό. Αυτό σημαίνει ότι η ψύξη μπορεί να εμποδίσει την άνοδο της θερμοκρασίας επιφάνειας των ενοτήτων, αποκτώντας έτσι το υψηλότερο σύστημα δύναμης.
-
Το νερό μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί, περιορίζοντας την κατανάλωση και μειώνοντας τα κόστη.
-
Το πλωτό σύστημα στο οποίο τοποθετούνται αποτελείται από συνθετικό πολυμερές και δεν δημιουργεί προβλήματα στο περιβάλλον.
-
Η εγκατάστασή τους και η διαχείρισή τους είναι γρήγορη και εύκολη.
-
Βελτιώνουν την ποιότητα του νερού, αφού εμποδίζουν την ανάπτυξη άλγης, λόγω της σκίασης του νερού.
Εγείρονται, όμως, διάφορα οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά και νομικά ζητήματα, όπως το ότι:
-
Απαιτείται εξειδικευμένος εξοπλισμός και συγκεκριμένες γνώσεις εγκατάστασης.
-
Απαιτούνται εκτάσεις αρκετών στρεμμάτων, οι οποίες πολλές φορές δεν είναι διαθέσιμες.
-
Δεν μπορούν να τοποθετηθούν εύκολα σε επιφάνειες θαλασσών, καθώς η θέση τους επηρεάζεται συνεχώς από τη παλίρροια, ενώ η απόδοσή τους από τους δυνατούς ανέμους.
-
Έχουν μεγάλο αρχικό κόστος εγκατάστασης και συντήρησης.
-
Η πλωτή δομή ίσως είναι ευαίσθητη σε διαβρώσεις εξαιτίας του νερού, ενώ τίθενται και θέματα ασφαλείας στη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας από την επιφάνεια του νερού στην ξηρά.
Σύμφωνα με τον Philipp Kunze, τον υπεύθυνο της BayWa για την αξιοποίηση έργων στην Ελλάδα, «η χώρα είναι σε πολύ καλή θέση να εκμεταλλευτεί τα πλωτά φ/β, λόγω των μεγάλων υδάτινων συστημάτων της, τα περισσότερα από τα οποία χρησιμοποιούνται ήδη για υδροηλεκτρική ενέργεια». Παρόλο, όμως, που διαθέτει τα απαραίτητα υδάτινα συστήματα για την αξιοποίηση των πλωτών φ/β πάρκων, η έλλειψη θεσμικού πλαισίου αποτελεί τροχοπέδη για τις επενδύσεις σε αυτά. Όπως τονίζει ο ίδιος: «Το ρυθμιστικό πλαίσιο (στην Ελλάδα) δεν είναι σαφές, παρόλο που μπορεί να υπάρχουν διαθέσιμα νομικά μέσα για την αδειοδότηση τέτοιων έργων, το απλό γεγονός ότι οι διοικητικές αρχές δεν είναι εξοικειωμένες με αυτήν την τεχνολογία και το πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί η αδειοδότηση απαιτεί έναν ειδικό κανονισμό για τη διευκόλυνση της διαδικασίας».
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφέρουμε ότι το πρώτο πλωτό φ/β πάρκο κατασκευάστηκε το 2007 στην Ιαπωνία. Στην Ευρώπη το μεγαλύτερο πλωτό φ/β που λειτουργεί είναι ισχύος 17 MW και βρίσκεται στη Γαλλία, ενώ το αμέσως μεγαλύτερο, ισχύος 27 MW, βρίσκεται υπό κατασκευή στην Ολλανδία.
Στην Ελλάδα, η προοπτική ανάπτυξης και εφαρμογής των φ/β συστημάτων είναι τεράστια, λόγω του ιδιαίτερα υψηλού δυναμικού ηλιακής ενέργειας. Έτσι, κινούμαστε ήδη στον ευρωπαϊκό δρόμο προς την «καθαρή ενέργεια», καθώς η ΔΕΗ Ανανεώσιμες και έπειτα η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή έχουν καταθέσει αιτήσεις στην ΡΑΕ για πλωτά φ/β, συνολικής ισχύος 50 MW και 265 MW αντίστοιχα.
Πιο συγκεκριμένα, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες προωθεί ένα πρόγραμμα για την εγκατάσταση πλωτών φ/β στην τεχνητή λίμνη Πολυφύτου Κοζάνης, στην οποία στοχεύει εγκατάσταση πλωτού φ/β, ισχύος 500 MW, σε συνεργασία με τον όμιλο Interphoton Investment. Βέβαια, υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από τους τοπικούς φορείς. Οι τρεις όμοροι δήμαρχοι (Κοζάνης, Σερβίων, Βελεβεντού) τονίζουν πως τα φ/β θα διαταράξουν το υδάτινο οικοσύστημα της λίμνης και της γύρω περιοχής και γι’ αυτό δεν πρέπει να σχεδιάζονται χωρίς περιβαλλοντική αξιολόγηση, χωρίς μέτρα προστασίας για το φυσικό περιβάλλον και χωρίς να ληφθούν υπόψιν οι ανάγκες των κατοίκων της περιοχής και οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται στη λίμνη (αλιεία, αθλητισμός, αναψυχή, τουρισμός).
Κατά των επενδύσεων αυτών είναι και ο Σύλλογος Επαγγελματιών Ψαράδων Λίμνης Πολυφύτου, αλλά και η Ελληνική Ορνιθολογική εταιρεία, η οποία επισημαίνει ότι στη λίμνη συγκεντρώνονται πληθυσμοί υδροβίων πουλιών, ιδιαίτερα τον χειμώνα, και πιθανόν τα φ/β να τους απομακρύνει. Ωστόσο, η Οικολογική Κίνηση της Κοζάνης επισημαίνει ότι τα φ/β της ΔΕΗ καλύπτουν λιγότερο από το 2% —σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική έκταση που δεν ξεπερνά το 15% είναι αποδεκτή— και εφόσον μετατοπιστούν στο ανατολικό μέρος (προς τη στέψη του φράγματος), δεν προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη βιοποικιλότητα.
Παράλληλα, η ΤΕΡΝΑ προβλέπει τρεις εγκαταστάσεις πλωτών φ/β (στον Τεχνητό Ταμιευτήρα Καστρακίου, στον Τεχνητό Ταμιευτήρα Πουρναρίου και στον Τεχνητό Ταμιευτήρα Στράτου). Να σημειώσουμε ότι για τη λίμνη Πουρναρίου, έχει ολοκληρωθεί και περιβαλλοντική μελέτη για την επίδραση του φ/β στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της, σύμφωνα με την οποία δεν αναμένονται σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στη χλωρίδα και στα οικοσυστήματα της περιοχής. Προβλέπεται, επίσης, ότι το εν λόγω φ/β πάρκο θα καταλαμβάνει περίπου 1.144 στρέμματα από την επιφάνεια της τεχνητής λίμνης και εκτιμάται ότι θα παράγει 156,2 GWh ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως, εξοικονομώντας έτσι 150.000 τόνους CO2. Κατά της εγκατάστασης αυτής τίθεται η Ομάδα Πρωτοβουλίας Πολιτών, η οποία ανέφερε ότι το φ/β πάρκο έρχεται σε αντίθεση με τις προσπάθειες ανάδειξής της περιοχής ως φυσιολατρικό-τουριστικό προορισμό.
Επομένως, η τοποθέτηση πλωτών φ/β, λόγω του ότι δεν χρειάζεται απόκτηση γης, όπως με τις χερσαίες εγκαταστάσεις, μειώνει τις διάφορες περιβαλλοντικές και οικονομικές υποχρεώσεις προς τους δήμους, αλλά τέτοιου είδους αποφάσεις συχνά έρχονται αντιμέτωπες με τοπικούς φορείς, οι οποίοι επισημαίνουν ότι πρέπει να διαφυλαχθεί το φυσικό περιβάλλον της εκάστοτε περιοχής, αλλά και οι ανάγκες των κατοίκων. Επιπλέον, η ΡΑΕ δεν θα πρέπει να αποφασίζει ερήμην των διάφορων φορέων, επενδυτών και υπουργείων για τη χωροθέτηση, αδειοδότηση και τις αποζημιώσεις.
Ωστόσο, οι επενδύσεις αυτές συμβάλλουν στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας και στην ενίσχυση της ενεργειακής ανταγωνιστικότητας, αλλά και στην αποκλιμάκωση του κόστους ενέργειας, καθώς η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο είναι πολύ φθηνότερη, σε σύγκριση με την παραγωγή από ορυκτά καύσιμα. Τέλος, προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες για φτηνή και καθαρή ενέργεια, κάτι που αποτελεί αναγκαιότητα στην εποχή μας.
ENΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Πλωτά φωτοβολταϊκά πάρκα, ένα υποσχόμενο και φιλόδοξο εγχείρημα», Envinow, διαθέσιμο εδώ
- «Πλωτά θαλάσσια φωτοβολταϊκά πάρκα: Πως θα αδειοδοτηθούν και θα λειτουργήσουν οι 10 πρώτοι πιλοτικοί σταθμοί», energypress.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Ρυθμίσεις για τα πλωτά φωτοβολταϊκά φέρνει το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ», energypress.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Πλωτά φωτοβολταϊκά: Έχουμε επενδυτές αλλά λείπει το θεσμικό πλαίσιο», Business daily, διαθέσιμο εδώ
