14 C
Athens
Τρίτη, 19 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΔιεθνήΗ επανεργοποίηση της συνεργασίας στον Κόλπο και ο ρόλος του Ιράν

Η επανεργοποίηση της συνεργασίας στον Κόλπο και ο ρόλος του Ιράν


Της Ερμιόνης Μπάδα,

Οι ενδείξεις και ελπίδες της προηγούμενης περιόδου έγιναν πραγματικότητα με το πέρας της 41ης Συνόδου του Συμβουλίου του Κόλπου, η οποία σηματοδότησε την επαναπροσέγγιση των κρατών-μελών του Συμβουλίου και την αρχή του τέλους μίας τριετούς κρίσης που απείλησε ακόμη και την υπόσταση της ίδιας της διεθνούς οντότητας. Ιδρυόμενο το 1981, ως αντίδραση στην Ιρανική επανάσταση και με έμμεσο στόχο την απόκρουση και τον κατευνασμό της ιρανικής και ιρακινής επιρροής στην περιοχή, το Συμβούλιο είχε προχωρήσει την τελευταία τριετία σε ολικό αποκλεισμό του Κατάρ ως ένδειξη αποστροφής στην προσέγγισή του με το Ιράν. Σαουδική Αραβία, Ομάν, Κουβέιτ, Μπαχρέιν και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) είχαν επιβάλλει μπλόκο στο έκτο μέλος της συνεργασίας τους σε όλους τους τομείς, από οικονομία μέχρι και μετακίνηση πολιτών, δημιουργώντας έναν στενό κλοιό γύρω από το «υπό ανάκριση» κράτος.

Ομαδική φωτογραφία των Αρχηγών κρατών κατά τη διάρκεια της 41ης Συνόδου στην Al-Ula. Πηγή: Reuters

Οι αρχηγοί των κρατών κατάφεραν να έρθουν σε συμφωνία, γεγονός που ενημερώθηκαν με ενθουσιασμό τόσο οι Καταριανοί όσο και η διεθνής κοινότητα. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, συμφωνήθηκε η απόσυρση των διπλωματικών αποστολών στο Ιράν, η απέλαση μελών του Στρατού Φυλάκων της Ισλαμιστικής Επανάστασης και η συνέχιση των εμπορικών και οικονομικών συναλλαγών με το Ιράν υπό το καθεστώς των αμερικανικών κυρώσεων. Αυτή η συμφωνία ακολουθείται, και θα συνεχίσει να ακολουθείται, από σταδιακή άρση των απαγορεύσεων, άνοιγμα των συνόρων και την επαναπροσέγγιση των κρατών με το Κατάρ. Αν και ο λαός του εν λόγω κράτους εξακολουθεί να βλέπει με ανησυχία τα πεπραγμένα και να θεωρεί το μέλλον ιδιαίτερα αβέβαιο, ο ενθουσιασμός για την κατάργηση του αποκλεισμού είναι μεγάλος, λόγω του τεράστιου οικονομικού κόστους που απέφερε στη χώρα τους αλλά και επειδή θα μπορέσουν να επανενωθούν οι οικογένειες που χωρίστηκαν, εξαιτίας των περιορισμών στις μετακινήσεις.

Ο Εμίρης του Κατάρ, Sheikh Tamim Bin Hamad Al Thani. Πηγή: Press Center

Η συμφωνία αυτή είναι απότοκο μίας ρεαλιστικής, λογικής και μετρημένης διπλωματικής στρατηγικής από πλευράς του Κατάρ, αποφεύγοντας τη σύγκρουση και τη ρητορική των όμορων κρατών και δείχνοντας την πρόθεση για συμβιβασμούς και συνεννόηση. Το Κατάρ δεν είναι, άλλωστε, η μόνη χώρα που είχε δείξει καλές σχέσεις και είχε αποπειραθεί να προσεγγίσει το Ιράν. Το Ομάν και το Κουβέιτ είχαν προβεί σε μία αντίστοιχη πολιτική και παρόλο που δεν είχαν τη δυσχερή τύχη ενός ολικού αποκλεισμού, εντούτοις είχαν υποστεί και τα δύο κράτη σοβαρές επιπτώσεις από τις ενέργειές τους. Σε μία πιο εστιασμένη ανάλυση, Ιράν και Κατάρ είχαν διαμορφώσει θετικές «συναλλαγές» πολύ πριν από την επιβολή της απαγόρευσης, οι οποίες ενδυναμώθηκαν, όσο τα υπόλοιπα κράτη του Συμβουλίου παραγκώνιζαν το σύμμαχό τους. Η ηγεσία του Κατάρ έχει επιδείξει πολλές φορές τη στήριξή της προς τον «εχθρό του Κόλπου» και σε μεμονωμένα περιστατικά και κατά τη διάρκεια της πανδημίας και είναι φυσικό επακόλουθο οι σχέσεις αυτές να διατηρηθούν ακόμη και μετα τη λήξη του αποκλεισμού.

Η ουσία της κρίσης, που δημιουργήθηκε στην περιοχή του Κόλπου από το 2017,  δεν είναι η κατακεραύνωση του Κατάρ, αλλά μία επίδειξη ισχύος απέναντι στο Ιράν από πλευράς αραβικών κρατών. Οι επιδιώξεις του Ιράν για ελαχιστοποίηση της αμερικανικής επιρροής στην περιοχή του Κόλπου και η απάρνηση της αμερικανικής οικονομικής αρωγής αντιτίθενται στις επιδιώξεις των κρατών του Συμβουλίου να κατευνάσουν την ιρανική επιρροή και να εμπλακούν στην κρατική οργάνωση και λειτουργία της χώρας, απαιτώντας θέση στο τραπέζι των νέων διαπραγματεύσεων της Ιρανικής Πυρηνικής Συμφωνίας (Joint Comprehensive Plan Of Action-JCPOA), που ενδέχεται να ξεκινήσουν με την έλευση του νεοεκλεγέντος Αμερικανού Προέδρου.

Γεωγραφική απεικόνιση της περιοχής. Πηγή: European Council on Foreign Relations

Κάποιοι μελετητές ενστερνίζονται την άποψη ότι η εν λόγω επαναπροσέγγιση στο Συμβούλιο του Κόλπου μεταφράζεται ως απειλή για το Ιράν. Ωστόσο, με μία πιο ενδελεχή ανάλυση των δεδομένων, γίνεται αντιληπτό ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο αλλά αντίθετα, η επάνοδος του Κατάρ στο Συμβούλιο και στις συζητήσεις μαζί με τα πιο ουδέτερα κράτη μπορεί να αντισταθμίσει την παρορμητική στρατηγική που επικροτεί η Σαουδική Αραβία ως πρωτεργάτης του Συμβουλίου και να λειτουργήσει ως κατευναστικός δρών και διαμεσολαβητής. Αυτό που πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα τα αραβικά κράτη είναι το ζωτικό ζήτημα που αναδύθηκε από αυτή την κρίση και απειλεί τη βιωσιμότητα της συνεργασίας. Τα σαθρά θεμέλια απέδειξαν ότι το Συμβούλιο δεν έχει τόσο στενούς δεσμούς και η διάλυση της συνεργασίας παραμονεύει. Θα μιλάμε πιθανότατα στο μέλλον για μία οντότητα χαλαρής και ελεύθερης περιφερειακής συνεργασίας, παρά για έναν οργανισμό με δεσμευτικό χαρακτήρα και κοινούς στόχους. Η εμπειρία των τελευταίων ετών απέδειξε ότι η κατά μέτωπο επίθεση στο Ιράν, δεν αποφέρει τίποτα περισσότερο από εσωτερικές συγκρούσεις, αποδυνάμωση και εμπόδια. Επομένως με τη γνώση του παρελθόντος, θα ήταν εύλογη πλέον η υιοθέτηση μίας πιο διαλλακτικής, διπλωματικής και στοχευμένης στρατηγικής.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
  • Gulf states sign ‘solidarity and stability’ deal at GCC summit, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
  • Gulf Cooperation Council, Britannica, διαθέσιμο εδώ
  • Qatar-GCC agreement: A victory for measured diplomacy, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
  • What will reduced tensions within the GCC mean for Iran?, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ

 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ερμιόνη Μπάδα
Ερμιόνη Μπάδα
Γεννήθηκε το 2000 και μεγάλωσε στο Αγρίνιο. Είναι φοιτήτρια στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Μιλάει την αγγλική και την γαλλική γλώσσα. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια προσομοιώσεων Διεθνών Οργανισμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, ενώ έχει παρακολουθήσει σεμινάρια, ημερίδες και ανοιχτές συζητήσεις σχετικά με διεθνή θέματα.