Της Αριάδνης-Παναγιώτας Φατσή,
Οι καλές στιγμές του γερμανικού κινηματογράφου είναι ουκ ολίγες, αλλά η συγκεκριμένη είναι μια από τις πιο γνωστές στην Ελλάδα, καθώς αρκετοί από εμάς την έχουμε παρακολουθήσει σε κάποια σχολική εκδήλωση ή και κατά μόνας. Με τα ζητήματα του ρατσισμού αλλά και του αυταρχισμού να έρχονται συχνά στην επιφάνεια, το σημερινό άρθρο αναφέρεται στην ταινία Die Welle (Το Κύμα), που βρίσκεται πάντα στη γωνία για να μας δείξει πόσο κοντά μπορούμε να βρεθούμε όλοι σε τέτοιου είδους πρακτικές.
Η υπόθεση του έργου εκτυλίσσεται σε ένα σχολείο, όπου ο καθηγητής Rainer Wegner (Jurgen Vogel) πρέπει να διδάξει ένα μάθημα σχετικό με τον φασισμό σε μαθητές γυμνασίου, οι οποίοι είναι εξαιρετικά απρόθυμοι να ασχοληθούν με αυτό το ζήτημα και θεωρούν το θέμα της διδασκαλίας κλισέ.
Αντιμετωπίζοντας αυτό το αίσθημα και σε μια προσπάθεια να εκπαιδεύσει τους μαθητές του σχετικά με τους κινδύνους του φασισμού και του αυταρχισμού, ο Wegner κάνει ένα τολμηρό πείραμα για να δείξει πόσο εύκολα μπορούν να διαδοθούν τέτοιες ιδέες. Παροτρύνει τους μαθητές να συμμετάσχουν σε ένα πρότζεκτ, στο οποίο θα τηρούν ένα σύνολο αυστηρών νέων κανόνων. Πρόκειται για μια ομάδα την οποία εφευρίσκουν οι ίδιοι οι μαθητές υπό την καθοδήγηση του καθηγητή – και το όνομα αυτής, Το Κύμα.
Καθώς το Κύμα εξαπλώνεται και γίνεται ολοένα πιο σημαντικό για τους μαθητές, αυτοί συμμετέχουν με μεγάλο ενθουσιασμό και προθυμία. Εφευρίσκουν χαιρετισμούς, λογότυπο και διάφορους κανόνες και αισθάνονται τρομερά ενδυναμωμένοι από τη συμμετοχή τους σε αυτήν την ομάδα, ώστε την τρίτη μόλις μέρα της ύπαρξής της να κακομεταχειρίζονται συμμαθητές τους που δεν ανήκουν σε αυτήν. Σύντομα αυτή η κατάσταση προκαλεί προβλήματα σε ολόκληρο το σχολείο, αλλά και στην πόλη. Ένα βίαιο περιστατικό αναγκάζει τον Wegner να ζητήσει στους μαθητές του να σταματήσουν – αλλά είναι πλέον πολύ αργά.
Πολλοί γνωρίζουν αυτήν την ταινία, αλλά λίγοι ξέρουν ότι βασίζεται σε ένα πραγματικό περιστατικό, το οποίο ευτυχώς δεν είχε το ίδιο τραγικό τέλος. Ένας Αμερικανός δάσκαλος και συγγραφέας, ο Ron Jones, εμπνεύστηκε το 1976 το πείραμα που αποκαλείται The Third Wave με σκοπό να εξηγήσει πώς οι Γερμανοί πολίτες πείστηκαν να ακολουθήσουν τον ναζισμό. Ο Jones διεξήγαγε μια σειρά ασκήσεων στην τάξη του με έμφαση στην πειθαρχία και το αίσθημα της κοινότητας, με σκοπό να μιμηθεί ορισμένα χαρακτηριστικά του ναζιστικού κινήματος. Το κίνημα μεγάλωσε πέρα από τα όρια του σχολείου και άρχισε να αριθμεί εκατοντάδες μέλη, και πλέον ο Jones, καταλαβαίνοντας ότι τα πράγματα αρχίζουν να ξεφεύγουν από τον έλεγχο, παραδέχθηκε ότι ήταν ένα πείραμα με ορισμένους στόχους και έδειξε στους μαθητές του ένα ντοκιμαντέρ για τη ναζιστική Γερμανία.
Ενώ πραγματικά δεν είναι λίγες οι ταινίες που πραγματεύονται το ερώτημα “Could it happen again?” («Θα μπορούσε να ξανασυμβεί;»), Το Κύμα είναι μία από αυτές τις ταινίες που θεωρούνται κλασικές για το θέμα, και όχι άδικα.
Στο έργο αυτό, ο θεατής δε βλέπει μία ιστορική ταινία ή μια αναδιήγηση γεγονότων που λίγο πολύ όλοι γνωρίζουμε από τα σχολικά μας χρόνια. Αντιθέτως, εδώ η μικρή κλίμακα ενός σχολείου κάνει τον καθένα από εμάς να σκεφτεί, τι θα κάναμε άραγε στη θέση αυτών των μαθητών; Τι κάνουμε κάθε φορά που πρέπει να παραδεχτούμε ότι είμαστε σε μια προνομιούχα ομάδα, κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε το διαφορετικό στην καθημερινή μας ζωή; Πόσο συχνά κάνουμε διακρίσεις, πόσες φορές μιλήσαμε για να υπερασπιστούμε κάποιον που υφίσταται διακρίσεις;
Τελικά, τι κάνουμε εμείς για να μην ξανασυμβαίνουν τέτοια περιστατικά κάθε μέρα;
Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Νομικής στο ΕΚΠΑ. Αναπτύσσει ιδιαίτερη δράση σε φοιτητικούς οργανισμούς και εκδηλώσεις, βρίσκεται στο διοικητικό συμβούλιο της Unique Minds και έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια και ημερίδες. Την ενδιαφέρει η συγγραφή νομικών και λογοτεχνικών άρθρων, τάσεις τις οποίες ικανοποιεί η συμμετοχή της στο OffLine Post. Γνωρίζει Αγγλικά και Γερμανικά.
