Της Ανθής Αγγελοπούλου,
«Ήρθε τέλος η εποχή που όλα, ακόμη και κείνα που οι άνθρωποι τα θεωρούσαν αναπαλλοτρίωτα, έγιναν αντικείμενο ανταλλαγής, αντικείμενο αισχροκέρδειας και μπορούσαν να πωληθούν. Είναι η εποχή που ακόμα και κείνα που έως τα τότε μπορούσαν να μεταδοθούν μα ποτέ να ανταλλαχθούν σαν εμπόρευμα, να δοθούν μα ποτέ να πωληθούν, να αποκτηθούν μα ποτέ να αγοραστούν – αρετή, αγάπη, γνώμη, επιστήμη, συνείδηση -, η εποχή που όλα πέρασαν στο εμπόριο».[1] Η παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων (Human Trafficking) είναι μία σύγχρονη και εξαιρετικά επικερδής μορφή δουλείας. Είναι ένα σοβαρό έγκλημα, όπου συνεπάγεται η βάναυση και ακατάπαυστη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παγκοσμίως 700.000 – 2.000.000 γυναίκες και παιδιά ετησίως πέφτουν θύματα οργανωμένων δικτύων εμπορίας ανθρώπων. Στη νοτιοανατολική Ασία υπολογίζεται ότι περίπου 1.000.000 παιδιά προωθούνται στην πορνεία κάθε χρόνο. Επιπλέον, στις Η.Π.Α. κάθε χρόνο διακινούνται με σκοπό την πορνεία 50.000 γυναίκες και παιδιά, όπως επίσης και στην Ευρώπη διακινούνται πάνω από 500.000 γυναίκες ετησίως από την Ανατολική Ευρώπη σε διάφορα μέρη του κόσμου. Τα στοιχεία για τις διαστάσεις της διεθνικής σωματεμπορίας στην Αφρική είναι λιγότερο διαθέσιμα λόγω της έλλειψης ερευνών στην συγκεκριμένη περιοχή. Γυναίκες της Μαυριτανίας διακινούνται εσωτερικώς, ανάμεσα σε διάφορες φυλές. Επιπροσθέτως, υπολογίζεται ότι πάνω από 25.000 Κενυάτες θύματα διεθνικής σωματεμπορίας ζουν σε συνθήκες σκλαβιάς στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Τέλος, το ανθρώπινο δουλεμπόριο κυρίως σε γυναίκες και παιδιά ανθεί στο νότιο Σουδάν με την ανοχή της κυβέρνησης.
Υπάρχουν πολλές μορφές εκμετάλλευσης των κοινωνικών υποκειμένων από τις οποίες οι κυριότερες είναι οι εξής:
- Εργασιακή εκμετάλλευση
- Σεξουαλική εκμετάλλευση
- Η εμπορία παιδιών
- Εμπόριο οργάνων
Και ο σκοπός όλων των παραπάνω είναι τα υπέρογκα κέρδη που επιφέρουν στους διακινητές, οι οποίοι δρουν δίχως ηθικούς και κοινωνικούς φραγμούς τόσο στις χώρες προέλευσης όσο και στις χώρες προορισμού.
Το φαινόμενο του trafficking είναι πολυδιάστατο για τον λόγο ότι η αιτιολόγησή του αποτελεί μία πολύπλοκη και πολυπαραγοντική διαδικασία. Αιτίες έξαρσης και ενδυνάμωσης του συγκεκριμένου φαινομένου είναι οι εξής:
- Οικονομικοί παράγοντες
- Κοινωνικοί παράγοντες
- Ψυχολογικοί παράγοντες
- Γεωγραφικοί παράγοντες
- Τεχνολογικοί παράγοντες
Η καταπολέμηση της σωματεμπορίας δυστυχώς ήταν και εξακολουθεί να είναι πρακτικά αδύνατο να καταπολεμηθεί μόνο από κρατικούς φορείς, οι οποίοι δεν μπορούν να ασκήσουν κοινωνικό έλεγχο. Επομένως, για την καταπολέμηση του φαινομένου είναι απαραίτητη και σημαντική η συμβολή των πολιτών ως μεμονωμένων ατόμων, αλλά και οργανωμένων στον αμφιλεγόμενο χώρο των ΜΚΟ.
Οι πληροφορίες και τα δεδομένα που έχουμε για τους traffickers είναι ελάχιστες, καθώς δύσκολα πιστοποιούνται νομικά και ηθικά. Οι περισσότερες πληροφορίες προέρχονται από τα θύματα. Είναι άξιο λόγου να επισημανθεί ότι η συμμετοχή των γυναικών-εγκληματιών στον χώρο του trafficking είναι μεγαλύτερη απ’ ότι σ’ άλλες μορφές εγκληματικότητας. Μάλιστα τα Νιγηριανά δίκτυα κυριαρχούνται από γυναίκες. Επιπλέον, η εκμετάλλευση στην Ευρώπη είναι κυρίως ενασχόληση των γυναικών που αποκαλούνται «madams» και στην Ελλάδα «θείες». Η γυναικεία εκπροσώπηση μπορεί να οφείλεται στη μεγάλη σημασία που έχει η ανάγκη ύπαρξης εμπιστοσύνης ανάμεσα στον θύτη και στο θύμα.
Επιπροσθέτως, μαρτυρίες αποκαλύπτουν ότι δεν είναι λίγες οι φορές που ο/η trafficker είναι συγγενικό πρόσωπο ακόμη και γονέας, όπως συμβαίνει στις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας με την σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινωνίας. Πολλές είναι οι γυναίκες όπου η ίδια η οικογένειά τους τις παρέδωσε στη διακίνηση και την εμπορία.
Η κάθε γυναίκα που είναι θύμα trafficking δέχεται κτηνώδη συμπεριφορά, καθώς και λεκτική και σωματική βία. Είναι πολλές οι φρικαλεότητες που δέχεται το θύμα καθώς ο θύτης χρησιμοποιεί διεστραμμένες και βίαιες μεθόδους «παραδειγματισμού», όπως για παράδειγμα είναι οι μαστιγώσεις, το κάψιμο με τσιγάρα, σπασμένα οστά και η ασιτία. Επιπλέον, οι αριθμοί βιασμών που δέχεται μία «σκλάβα του σεξ» είναι αναρίθμητοι.
Εν κατακλείδι, παρόλο που το εμπόριο ναρκωτικών επιφέρει περισσότερα κέρδη απ’ ότι το εμπόριο σαρκός, η διακίνηση των γυναικών στο πορνοεμπόριο είναι πολύ πιο επικερδής ως εμπόρευμα, καθώς μία γυναίκα σε αντίθεση με τα ναρκωτικά δεν χρειάζεται να καλλιεργηθεί, να ωριμάσει, να διυλιστεί και να συσκευαστεί. Εν αντιθέσει με τα ναρκωτικά μία γυναίκα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξανά και ξανά από τον άνδρα-πελάτη. Οι συμπεριφορές των traffickers επιφέρουν αποστροφή και βδελυγμία στις κοινωνίες προσωρινώς, διότι εύκολα ξεχνιούνται οι απάνθρωπες συμπεριφορές τους.
[1] Καρλ Μαρξ, Η Αθλιότητα της Φιλοσοφίας.
