Της Μαρίας Μπότη,
Στην εποχή της ταχύτητας, των στιγμιαίων μηνυμάτων και της εύκολης ψηφιακής επικοινωνίας, οι ανθρώπινες σχέσεις επαναπροσδιορίζονται. Αν η δεκαετία του 2010 μας έμαθε τον όρο “ghosting”, το 2020 μας έφερε τις “situationships” και τώρα, στην αυγή της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, ένας νέος όρος έχει αρχίσει να αποκτά δυναμική στις συζητήσεις των νέων —το “nanoship”.
Το “nanoship” είναι ένας όρος που συνδυάζει το “nano”, δηλαδή κάτι εξαιρετικά μικρό σε μέγεθος ή διάρκεια, και το “relationship” (σχέση). Πρόκειται για σχέσεις εξαιρετικά βραχύβιες, που μπορεί να κρατήσουν από μερικές ώρες μέχρι λίγες ημέρες, χωρίς ποτέ να αποκτήσουν ουσιαστικό βάθος ή δέσμευση. Είναι σχέσεις που γεννιούνται από την ανάγκη για επαφή και επικοινωνία, αλλά πεθαίνουν σχεδόν ακαριαία, πολλές φορές χωρίς καν να ειπωθεί το «αντίο».
Δεν πρόκειται μόνο για ερωτικές συνευρέσεις· τα nanoships συχνά συνοδεύονται από συναισθηματική ένταση, γρήγορο «δέσιμο» και προσωρινή αίσθηση εγγύτητας. Αυτό που τις διακρίνει είναι η σχεδόν προγραμματισμένη λήξη τους —σαν να ήταν εξαρχής καταδικασμένες να διαρκέσουν ελάχιστα.
Ο όρος “nanoship” άρχισε να εμφανίζεται σε διαδικτυακά φόρουμ και κοινωνικά δίκτυα στα τέλη της δεκαετίας του 2020, ιδιαίτερα σε αγγλόφωνες κοινότητες νέων που παρατηρούσαν την αυξανόμενη τάση των στιγμιαίων σχέσεων. Αρχικά, φέρεται να χρησιμοποιήθηκε ειρωνικά για να περιγράψει τις «σχέσεις» που διαρκούσαν μόλις ένα βράδυ ή ένα Σαββατοκύριακο, αλλά με τη διαφορά ότι υπήρχε μια συναισθηματική συνιστώσα, όχι απλώς μια σεξουαλική επαφή.
Η ψηφιοποίηση της ανθρώπινης επικοινωνίας, η άνοδος των dating apps, οι αυξανόμενοι ρυθμοί ζωής και η αστάθεια σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο έχουν επηρεάσει δραστικά την ψυχοσύνθεση των νέων. Οι μακροχρόνιες δεσμεύσεις φαντάζουν, πολλές φορές, πολυτέλεια ή ρίσκο. Οι νέοι σήμερα αναζητούν έντονες εμπειρίες με γρήγορη ικανοποίηση, αποφεύγοντας τη δέσμευση που συνοδεύει τις παραδοσιακές σχέσεις. Το nanoship προσφέρει ένα «συναισθηματικό σνακ» —αρκετό για να νιώσεις ότι ανήκεις κάπου για λίγο, χωρίς όμως να χρειαστεί να «επενδύσεις» χρόνο, ενέργεια ή κόπο.
Τα συγκεκριμένα άτομα λειτουργούν σχεδόν σαν «παρενθέσεις» μέσα στην καθημερινότητα: μια αυθόρμητη γνωριμία σε ένα ταξίδι, ένα έντονο διήμερο με κάποιον που γνωρίσαμε online, ένα στιγμιαίο συναισθηματικό bonding με κάποιον που δε θα ξαναδούμε ποτέ. Πρόκειται για σχέσεις χωρίς προσδοκίες, χωρίς μέλλον —αλλά όχι και χωρίς συναισθήματα.
Τα θετικά του nanoship είναι εμφανή: ελευθερία, αυθορμητισμός, χαμηλό συναισθηματικό ρίσκο. Οι εμπλεκόμενοι απολαμβάνουν τη χαρά της συντροφικότητας χωρίς να εγκλωβίζονται σε μοτίβα δέσμευσης. Ιδιαίτερα για ανθρώπους που βρίσκονται σε μεταβατικές φάσεις της ζωής τους (σπουδές, ταξίδια, επαγγελματική αβεβαιότητα), το nanoship λειτουργεί σχεδόν σαν καταφύγιο.
Ωστόσο, υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά. Πολλοί καταλήγουν να νιώθουν συναισθηματική εξάντληση, καθώς επαναλαμβάνεται συνεχώς το μοτίβο της έντονης εγγύτητας και της απότομης αποκοπής. Η συνεχής κατανάλωση ανθρώπινων επαφών σε ταχύ ρυθμό μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα κενού και δυσκολία στο να δημιουργηθεί κάτι πιο σταθερό στο μέλλον. Επιπλέον, η συνεχής επαφή με προσωρινές σχέσεις ενδέχεται να αποδυναμώσει τη σημασία της συναισθηματικής συνέπειας.
Η εμφάνιση του nanoship δε σημαίνει απαραίτητα το τέλος των μακροχρόνιων σχέσεων. Αντίθετα, φανερώνει την ανάγκη της γενιάς του σήμερα να πειραματιστεί με νέα μοντέλα εγγύτητας. Σε έναν κόσμο όπου η μόνιμη δέσμευση φαντάζει ασταθής, προσφέρει μια εναλλακτική: σχέσεις με ημερομηνία λήξης, αλλά με αυθεντικότητα στη συγκεκριμένη στιγμή.
Οι προοπτικές του φαινομένου εξαρτώνται από την ωριμότητα και τη συνειδητοποίηση των ατόμων που το επιλέγουν. Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις το nanoship λειτουργεί ως γέφυρα προς κάτι πιο ουσιαστικό, ένα «δοκιμαστικό» βήμα πριν από μια βαθύτερη σύνδεση. Σε άλλες, ίσως παραμένει απλώς μια όμορφη ανάμνηση.
Η εξάπλωση του φαινομένου είναι και ένα μήνυμα για την ανάγκη επανεξέτασης της έννοιας της συναισθηματικής σύνδεσης. Οι νέοι δεν απορρίπτουν την αγάπη ή τη σταθερότητα —συχνά απλώς δεν τη βρίσκουν μέσα σε ένα κόσμο που αλλάζει συνεχώς. Αντί να αναζητούν το «για πάντα», επιλέγουν το «για όσο κρατήσει».
Το nanoship δεν είναι ούτε σωστό ούτε λάθος· είναι αντανάκλαση της εποχής μας. Αποτυπώνει στιγμές που δεν κρατούν, αλλά αφήνουν σημάδι. Σε κάθε περίπτωση, αποτυπώνει μια νέα κοινωνική δυναμική: οι σχέσεις πλέον δεν ορίζονται από διάρκεια ή επίσημους τίτλους, αλλά από τη στιγμιαία αλληλεπίδραση και την ένταση της εμπειρίας.
Ίσως τελικά το σημαντικό δεν είναι η διάρκεια μιας σχέσης, αλλά η ειλικρίνεια της στιγμής της. Κι αν η εποχή απαιτεί ευελιξία, ας μην ξεχάσουμε ότι ο πυρήνας κάθε ανθρώπινης σχέσης —είτε διαρκεί μία ώρα είτε μια ζωή— παραμένει πάντα η αυθεντική σύνδεση. Και ας αφήσουμε τον χρόνο να δείξει εάν μία στιγμή μπορεί να κρατήσει παραπάνω…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Nanoship: Αυτό θα είναι το trend που θα κυριαρχεί στις σχέσεις το 2025 λένε οι ειδικοί, queen.gr, διαθέσιμο εδώ
