Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Το σημερινό μυθιστόρημα γράφτηκε από τον Αυστριακό συγγραφέα Clemens J. Setz. Το Indigo εκδόθηκε για πρώτη φορά στα γερμανικά το 2012 και μεταφράστηκε στα αγγλικά το 2014. Πλέον, κυκλοφορεί για το ελληνόφωνο κοινό από τις Εκδόσεις Gutenberg. Ο Setz, μια διάσημη προσωπικότητα της σύγχρονης γερμανόφωνης λογοτεχνίας — νικητής του βραβείου Έκθεσης Βιβλίου της Λειψίας το 2011, δύο φορές υποψήφιος για το Γερμανικό Βραβείο Βιβλίου και αποδέκτης του βραβείου Georg Büchner το 2021 — θολώνει τα όρια μεταξύ συγγραφέα και αφηγητή ενσωματώνοντας μια φανταστική εκδοχή του εαυτού του στην αφήγηση. Η μυθοπλαστική του προσέγγιση οδηγεί τον αναγνώστη σε έναν λαβύρινθο όπου έγγραφα, φωτογραφίες, ιατρικές αναφορές, αποσπάσματα από την ποπ κουλτούρα, ακόμη και μια δίκη για φόνο, εμπλέκονται και θολώνουν τα όρια ανάμεσα σε φαντασία και πραγματικότητα.
Το μυθιστόρημα ξεδιπλώνεται σε δύο αλληλένδετες χρονικές γραμμές. Στην πρώτη, που διαδραματίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ο Setz είναι ένας καθηγητής μαθηματικών που φτάνει σε ένα απομονωμένο αυστριακό οικοτροφείο για παιδιά που πάσχουν από σύνδρομο Indigo, μια πάθηση που εκπέμπει κύματα ασθένειας —πονοκεφάλους, ναυτία, ίλιγγο— σε όποιον πλησιάσει πολύ. Ξαφνικά, τα παιδιά που πάσχουν από αυτό αρχίζουν να εξαφανίζονται μυστηριωδώς. Τρομοκρατημένος από αυτές τις εξαφανίσεις, ο πρωταγωνιστής ερευνά, συγκεντρώνοντας φακέλους με αποδεικτικά στοιχεία και εγείροντας ερωτήματα που αναστατώνουν τη διοίκηση του ινστιτούτου. Η αδιάκοπη ενσυναίσθησή του, ιδιαίτερα απέναντι στα παιδιά και τα ζώα, του δημιουργεί σοβαρά προβλήματα.
Η δεύτερη γραμμή αφήγησης ακολουθεί τον Robert Tätzel, έναν από τους πρώην μαθητές που έπασχαν από το σύνδρομο Indigo, που τώρα έχει μεγαλώσει πια. Τα συμπτώματα έχουν πια ξεθωριάσει, αλλά αφήνουν το άτομο σε βαθιά συναισθηματική αποστασιοποίηση. Ο ίδιος θα προσπαθήσει να γυρίσει στα παιδικά του χρόνια και να αποκαλύψει μια σκοτεινή αλήθεια. Μαζί, οι δύο αφηγήσεις σχηματίζουν μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ιστορία με αγωνία και ψυχολογικές διακυμάνσεις.
Ένα ιδιαίτερα δυνατό σημείο είναι ο χαρακτήρας του Setz, ο οποίος δεν αντέχει να αισθάνεται ότι θεωρούν παιδιά ή ζώα που υποφέρουν. Δεν αγνοεί ούτε ωραιοποιεί την ανθρώπινη θλίψη και τον ενοχλεί ιδιαίτερα η σκληρότητα που επιβάλλεται στους αδύναμους. Αυτή η ευαισθησία τον οδηγεί να ενδιαφερθεί για τα παιδιά με Indigo και να αντιταχθεί στην καλά κρυμμένη σκληρότητα του ινστιτούτου. Η ασθένεια των παιδιών, που παραμένει εν γένει ένα μυστήριο, γίνεται εδώ μια μεταφορά για την περιθωριοποίηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Ένα ακόμη από τα δυνατά σημεία του μυθιστορήματος έγκειται στη μορφή της αφήγησης. Τα εναλλασσόμενα κεφάλαια απλής αφήγησης και κολάζ πληροφοριών, όπως ιστορικά ανέκδοτα, ιατρικές σημειώσεις, email, μυθιστορηματικά άρθρα, δημιουργούν μια ιδιαίτερη και πυκνή υφή στον κόσμο του μυθιστορήματος. Αυτό το κολάζ προκαλεί εν τέλει τους ίδιους τους αναγνώστες να συνδέσουν οι ίδιοι τα νήματα και σε τελική ανάλυση να νοιαστούν αρκετά, ώστε να συναρμολογήσουν την αλήθεια και να βγουν από τη δική τους άνεση.
Το Indigo χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από το θέμα της ενσυναίσθησης, την εγγύτητα και τα όριά της. Ρωτάει πόσο μακριά μπορούμε να αντέξουμε συναισθηματικά και σωματικά τον πόνο των άλλων — και τι συμβαίνει όταν η ενσυναίσθησή μας γίνεται πολύ έντονη. Είμαστε γενετικά καταραμένοι, όπως τα παιδιά, ή κοινωνικά; Τα παιδιά με indigo αφομοιώνονται σταδιακά, αλλά δεν μπορούν ποτέ να ξεφύγουν πλήρως από το στίγμα της «διαφοράς». Υπό αυτή την έννοια, το Indigo αντηχεί ως σχόλιο για τη νευροποικιλότητα, την ευαισθησία και τα βάρη της αυξημένης επίγνωσης ότι αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη απομόνωση μέσα και από την πρόοδο της τεχνολογίας κατακερματίζει την ενσυναίσθηση μεταξύ των ατόμων. Το βιβλίο προτείνεται για άτομα που αγαπούν να συνδέουν μόνοι τους τα στοιχεία και να παρακολουθούν τα μυστήρια που εκτυλίσσονται σε ένα μυθιστόρημα, αλλά και για όσους αρέσκονται σε ιστορίες με έντονο κοινωνικό περιεχόμενο.
