Της Μαριτίνας Χριστοφυλάκου,
Η παραγωγή πετρελαίου στη Βραζιλία
Η Βραζιλία είναι αδιαμφισβήτητα μία παγκόσμια υπερδύναμη στην αγορά πετρελαίου. Είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στη Νότια Αμερική, ο έβδομος μεγαλύτερος παγκόσμιος παραγωγός πετρελαίου, ο έβδομος μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου και διαθέτει τα μεγαλύτερα ανακτήσιμα, εξαιρετικά βαθιά αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, ενώ το εισόδημα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελεί περίπου το 10% του ΑΕΠ της χώρας.
Το 2024 η μέση παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου της Βραζιλίας παρέμεινε σταθερή σε σύγκριση με τα επίπεδα ρεκόρ του 2023, με μια μικρή μείωση στην παραγωγή πετρελαίου να αντισταθμίζεται από μια μέτρια αύξηση στην παραγωγή φυσικού αερίου—διατηρώντας τα συνολικά επίπεδα στο υψηλότατο σημείο. Περισσότερο από το 90% του πετρελαίου της χώρας εξορύσσεται από την ανοιχτή θάλασσα, με τo μεγαλύτερο μέρος του να προέρχεται από κοιτάσματα «προ-αλατιού», δηλαδή κοιτάσματα βαθέων υδάτων που βρίσκονται κάτω από ένα παχύ στρώμα αλατιού στις υπεράκτιες λεκάνες της Βραζιλίας. Αυτά τα κοιτάσματα προ-αλατιού είναι από τα πιο παραγωγικά στον κόσμο, προσφέροντας αργό πετρέλαιο υψηλής ποιότητας με χαμηλότερη ένταση άνθρακα σε σχέση με άλλες παγκόσμιες πηγές. Δεδομένης της σταθερά υψηλού επιπέδου παραγωγής της, των στρατηγικών υπεράκτιων υποδομών και των υψηλής ποιότητας των αποθεμάτων της, η Βραζιλία βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση και συνιστά ισχυρό ανταγωνιστή στην παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου.
Ο ρόλος της Petrobras
Η εθνική πετρελαϊκή εταιρεία Petrobras αντιπροσωπεύει το 73% της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου της Βραζιλίας. Πρόκειται για μία εταιρεία-κολοσσό με μακρά ιστορία, ταραχώδες οικονομικό παρελθόν και μεγάλες φιλοδοξίες για το μέλλον τόσο της ιδίας όσο και της χώρας. Είναι κρατικά ελεγχόμενη, κάθετα ολοκληρωμένη και ασχολείται με την εξερεύνηση, την παραγωγή, τη διύλιση, τις μεταφορές πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα πετροχημικά, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα βιοκαύσιμα. Με πάνω από το 50% των μετοχών να κατέχει η βραζιλιάνικη κυβέρνηση και η αναπτυξιακή της τράπεζα, η Petrobras αποτελεί τον καταλύτη της εθνικής ενεργειακής στρατηγικής.
Παρόλο που η παραγωγή πετρελαίου της Βραζιλίας αναμένεται να κορυφωθεί γύρω στο 2030 και να μειωθεί στη συνέχεια, η Petrobras συνεχίζει να επεκτείνεται βραχυπρόθεσμα. Η εταιρεία επενδύει σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, βιοκαύσιμα και υδρογόνο και στοχεύει στην πλήρη απαλλαγή από τον άνθρακα των δραστηριοτήτων της. Αναγνωρίζεται ως περιφερειακός ηγέτης στην προετοιμασία για τη ενεργειακή μετάβαση, αλλά δε διαθέτει δημοσιευμένο σχέδιο δίκαιης μετάβασης για τους εργαζόμενους και τις κοινότητες. Ενώ η Petrobras συμβάλλει λιγότερο σημαντικά στα κρατικά έσοδα από ό,τι θα περίμενε κανείς, η δημόσια ιδιοκτησία της επιβάλλει διαφάνεια και λογοδοσία, τοποθετώντας την σε θέση να εξισορροπήσει τις οικονομικές με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές ευθύνες στο εξελισσόμενο ενεργειακό τοπίο της Βραζιλίας.
Η Petrobras κυριαρχεί στις νέες προσπάθειες εξερεύνησης, λαμβάνοντας τις περισσότερες από τις 181 προσφάτως χορηγούμενες άδειες, και μάλιστα είναι υπεύθυνη για περισσότερα από τα μισά πλάνα επέκτασης της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία χαρακτηρίζονται από υψηλή ριψοκινδυνότητα και κόστος. Σε ένα πλαίσιο κατά το οποίο η Βραζιλία συνειδητοποιεί τον όγκο των ανεκμετάλλευτων πόρων που διαθέτει, η εταιρεία σχεδιάζει να επενδύσει πάνω από 100 δισεκατομμύρια δολάρια από το 2025 έως το 2029 στην εξερεύνηση, την παραγωγή, τη μεταφορά και τη διύλιση πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Στις 21 Νοέμβριο του 2024, το Διοικητικό Συμβούλιο της Petrobras ενέκρινε δύο σχέδια: το Στρατηγικό Σχέδιο 2050 (SP 2050) και το Επιχειρηματικό Σχέδιο 2025–2029 (BP 2025–29). Το SP 2050 σκιαγραφεί το μακροπρόθεσμο όραμα της Petrobras να γίνει ένας διαφοροποιημένος και ολοκληρωμένος ενεργειακός ηγέτης, εξισορροπώντας τις δραστηριότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου με επενδύσεις σε τομείς χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως τα πετροχημικά, τα βιοκαύσιμα και τα λιπάσματα. Το BP 2025 – 29 θέτει βραχυπρόθεσμους και μεσοπρόθεσμους στόχους για να καθοδηγήσει την Petrobras προς αυτό το μέλλον, δίνοντας έμφαση στη βιωσιμότητα, την ασφάλεια και την περιβαλλοντική ευθύνη.
Αποφάσισε να επενδύσει 111 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ τα επόμενα πέντε χρόνια – 98 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε τρέχοντα έργα και 13 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε υπό αξιολόγηση νέα έργα. Οι επιχειρησιακές προτεραιότητες περιλαμβάνουν την αντικατάσταση αποθεμάτων, την ενίσχυση της αποδοτικότητας της παραγωγής και την επέκταση της προσφοράς βιώσιμων προϊόντων. Από οικονομικής άποψης, η Petrobras επιδιώκει μια ευέλικτη κεφαλαιακή δομή με έργα υψηλής απόδοσης και μια θετική καθαρή παρούσα αξία, που διασφαλίζουν ισχυρές ταμειακές ροές. Η εταιρεία δίνει έμφαση στην κερδοφόρα επενδυτική διακυβέρνηση, με στόχο την επιστροφή αξίας στην κοινωνία μέσω μερισμάτων και φόρων, εξασφαλίζοντας παράλληλα μακροπρόθεσμη ηγεσία στον ενεργειακό τομέα όχι μόνο της Βραζιλίας αλλά και σε διεθνές επίπεδο.
Η πώληση των δικαιωμάτων εξερεύνησης πετρελαιοπηγών
Στις 17 Ιουνίου 2025, η ρυθμιστική αρχή πετρελαίου της Βραζιλίας ANP δημοπράτησε 34 οικόπεδα εξερεύνησης πετρελαίου στις λεκάνες Parecis, Foz do Amazonas, Santos και Pelotas, που καλύπτουν πάνω από 28.000 km². Από τις 172 προσφερόμενες περιοχές, εννέα εταιρείες—δύο βραζιλιάνικες και επτά διεθνείς—εξασφάλισαν οικόπεδα, πληρώνοντας πάνω από 989 εκατομμύρια BRL (περίπου 180 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ). Η αναμενόμενη επένδυση κατά τη φάση εξερεύνησης υπερβαίνει τα 1,45 δισεκατομμύρια BRL (περίπου 260 εκατ. δολάρια). Μεγάλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Exxon Mobil, Chevron, CNPC και Shell, απέκτησαν πετρελαϊκά οικόπεδα κοντά στον ποταμό Αμαζόνιο. Δέκα οικόπεδα αγοράστηκαν από κοινοπραξίες στις οποίες συμμετέχουν οι Petrobras και Exxon, με την Petrobras να λειτουργεί πέντε και την Exxon τα άλλα πέντε, σε συνεργασία με την CNPC. Η CNPC εξασφάλισε επίσης εννέα οικόπεδα μέσω μιας κοινοπραξίας με επικεφαλής την Chevron.
Η συμμετοχή της Petrobras στον 5ο Κύκλο της Μόνιμης Προσφοράς Παραχώρησης ευθυγραμμίζεται με τη μακροπρόθεσμη στρατηγική της, ενισχύοντας τον ρόλο της ως κορυφαίου φορέα εκμετάλλευσης πετρελαιοπηγών εξαιρετικά βαθέων υδάτων. H εταιρεία εξασφάλισε σχεδόν 9.600 km², με στόχο την αντικατάσταση των αποθεμάτων της χώρας. Αντικατάσταση των αποθεμάτων πετρελαίου σημαίνει εύρεση νέων αποθεμάτων που να αντιστοιχούν ή να υπερβαίνουν την παραγωγή, διασφαλίζοντας μακροπρόθεσμα την προσφορά. To ποσοστό αντικατάστασης αποθεμάτων (IRR) της Βραζιλίας είναι 154%—αυτό σημαίνει ότι για κάθε βαρέλι παραγόμενου πετρελαίου, προστέθηκαν 1,54 βαρέλια στα αποθέματα, υποδεικνύοντας ότι οι κοστοβόρες προσπάθειες εξερεύνησης είναι καρποφόρες και ότι το μελλοντικό δυναμικό παραγωγής είναι μεγάλο.
«Καταφέραμε να κερδίσουμε τις περιοχές που ήταν οι προτεραιότητές μας, προσφέροντας επιπλέον ποσά εντός των οικονομικών μας προϋποθέσεων. Είμαστε ικανοποιημένοι με τα αποτελέσματα της δημοπρασίας. Με αυτά τα αποτελέσματα και τη συνέχεια των δραστηριοτήτων εξερεύνησης, συμπεριλαμβανομένων των ορίων του Ισημερινού και της λεκάνης Pelotas, παραμένουμε αισιόδοξοι για τις πιθανότητές μας να αντικαταστήσουμε τα αποθέματα πετρελαίου και να διασφαλίσουμε την ενεργειακή ασφάλεια της Βραζιλίας», δήλωσε η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Petrobras, Magda Chambriard, η οποία αναμένει τις τελικές άδειες γεώτρησης μέχρι τον Ιούλιο. Παράλληλα, ο Υπουργός Ενέργειας Alexandre Silveira εξέφρασε επίσης την πεποίθηση ότι η περιβαλλοντική υπηρεσία της Βραζιλίας, Ibama, θα επιταχύνει τη διαδικασία αδειοδότησης. Η Ibama έχει αποτελέσει εμπόδιο μέσα στα χρόνια στην ασύστολη εξόρυξη πετρελαίου, όμως φαίνεται πως η πρόθεση για μεγέθυνση της εξόρυξης από πολυάριθμους φορείς και συγκεκριμένα από την ίδια τη βραζιλιάνικη κυβέρνηση υπερτερεί των οικολογικών προβληματισμών.
Η Βραζιλία έχει εντείνει σημαντικά τις προσπάθειές της για επέκταση των κοιτασμάτων πετρελαίου κατά μήκος της βόρειας ακτής τα τελευταία χρόνια, εγείροντας ανησυχίες ενόψει του COP30, της 30ής συνόδου της Διάσκεψης των Μερών της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία μάλιστα θα λάβει τόπο στην πόλη Belém της βόρειας Βραζιλίας, που βρίσκεται στην περιοχή ενδιαφέροντος σε εκβολή του Αμαζονίου. Ο Πρόεδρος Lula da Silva επέκρινε ανοιχτά την Ibama για την καθυστέρηση των αδειών γεώτρησης για την Petrobras, παρά τις προηγούμενες απορρίψεις που βασίζονταν σε επικείμενους περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Η πολιτική πίεση αυξήθηκε μετά την εκλογή του Προέδρου της Γερουσίας Davi Alcolumbre, με τον Lula da Silva να τον διαβεβαιώνει ότι οι άδειες θα χορηγηθούν. Αυτή η στάση έρχεται σε αντίθεση με τις προηγούμενες δεσμεύσεις του προοδευτικού βραζιλιάνου προέδρου για το κλίμα. Ενώ η κυβέρνηση προωθεί τη δημοπρασία ως εργαλείο για την περιφερειακή ανάπτυξη και τη μείωση της φτώχειας στη βόρεια Βραζιλία, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι απειλεί το ευαίσθητο οικοσύστημα του Αμαζονίου, τις περιοχές των ιθαγενών και τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Τα σχέδια αδειοδότησης και γεώτρησης έχουν γίνει σημείο ανάφλεξης μεταξύ οικονομικών φιλοδοξιών και προστασίας του περιβάλλοντος, ζήτημα περίπλοκο καθώς η Βραζιλία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στον κόσμο, αλλά και ταυτοχρόνως μία χώρα με ασύλληπτες ποσότητες ανεκμετάλλευτου ορυκτού πλούτου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Driven by pre-salt, oil becomes Brazil’s top export, Agencia Brazil, διαθέσιμο εδώ
-
Brazil at a Crossroads, ΙΙSD Reports, διαθέσιμο εδώ
-
US and Chinese oil companies pay top dollar in ‘doomsday’ oil auction, The Macao News, διαθέσιμο εδώ
-
Exxon, Chevron and Petrobras win exploration rights for disputed offshore Brazil region, World Oil, διαθέσιμο εδώ
