Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Στον υποθαλάσσιο χώρο του Δοκού και συγκεκριμένα στον μικρό όρμο που σχηματίζει το ακρωτήριο Μύτη Κομμένη, στη βόρεια πλευρά του κόλπου Σκύντου, στον Αργοσαρωνικό, ανακαλύφθηκε από έρευνες το 1975 και το 1977, και κυρίως από τη συστηματική θαλάσσια ανασκαφή των ετών 1989 έως 1992, το φορτίο του αρχαιότερου έως σήμερα, γνωστού ναυαγίου σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα σχεδόν 15.000 ευρήματα του ναυαγίου αυτού έχουν μεταφερθεί στο Μουσείο Σπετσών, προσφέροντας, έτσι, πολύτιμες και μοναδικές πληροφορίες για τον πολιτισμό και τους θαλάσσιους δρόμους της εποχής εκείνης.
Αναλυτικότερα, περί της νήσου Δοκού (όπου στην αρχαιότητα αναφέρεται ως Απεροπία), αποτελεί σήμερα ένα νησί βραχώδες και ακατοίκητο. Όμως, από αρχαιολογικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, έχει αποδειχθεί το γεγονός πως πάνω από το βραχώδες ακρωτήριο Μύτη Κομμένη έχουν βρεθεί τα λείψανα ενός μικρού πρωτοελλαδικού οικισμού, χτισμένου σε μικρή απόσταση, σε μία από τις πολλές πηγές νερού που υπάρχουν στο νησί. Επίσης, προχωρώντας κανείς προς το εσωτερικό του κόλπου, διαπιστώνει την ύπαρξη ενός εκτεταμένου μυκηναϊκού οικισμού, όπου υπήρχε και λιμενική εγκατάσταση της περιόδου εκείνης. Εκεί ακριβώς έλαβε χώρα μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις σε ολόκληρη την υφήλιο. Πρόκειται για κάποιο εμπορικό πλοίο, που χρονολογείται περίπου το 2500-2200 π.Χ., το οποίο ήταν αγκυροβολημένο, στο ακρωτήριο και βυθίστηκε έπειτα από ισχυρούς ανέμους που το παρέσυραν πάνω σε βράχια. Η θέση του ναυαγίου δηλώνει πως το σημείο εκείνο υπήρχε ένα λιμάνι με μεγάλη εμπορική κίνηση, που επικοινωνούσε με όλη την λεκάνη της Μεσογείου.
Η αρχή της μεγάλης ανακάλυψης έγινε τον Αύγουστο του 1975, όταν ο Peter Throckmorton, ως πρωτοπόρος ερευνητής των βυθών, είδε σε βάθος μεγαλύτερο των 20 μέτρων έναν μεγάλο αριθμό σπασμένων αγγείων. Από τη συνολική κατάσταση του ευρήματος και έπειτα από ερευνητική κατάδυση του Γ. Παπαθανασόπουλου (Πρόεδρος της περιόδου εκείνης, του Ινστιτούτου Ενάλιων Αρχαιολογικών Ερευνών), κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για τα απομεινάρια κάποιου προϊστορικού ναυαγίου. Τον Σεπτέμβριο του 1989, κλιμάκιο του Ινστιτούτου Ενάλιων Αρχαιολογικών Ερευνών (ΙΕΝΑΕ) πραγματοποίησε έρευνα στο Πρωτοελλαδικό ναυάγιο του Δοκού. Το ναυάγιο ήταν σε βάθος 20-35 μέτρων και από το ξύλινο σκαρί του πλοίου δεν βρέθηκε τίποτα, μιας και το ναυάγιο ήταν βυθισμένο πάνω σε βραχώδη και όχι σε αμμώδη βυθό, με αποτέλεσμα, να επιτραπεί η καταστροφή του ξύλινου σκελετού του. Παρόλα αυτά, ανάμεσα στα ευρήματα, εντοπίστηκαν αμέτρητα σπασμένα αγγεία και σκεύη της 3ης χιλιετίας, τα οποία βρέθηκαν διάσπαρτα και κατακερματισμένα, λόγω του τρόπου με τον οποίο βυθίστηκε το πλοίο. Επίσης, βρέθηκαν μυλόπετρες, καθώς και κομμάτια ακατέργαστου μολυβιού, τα οποία κατάφεραν να καθορίσουν, το μέρος της προέλευσης του πλοίου. Το πλοίο προερχόταν από την Αττική ή την Εύβοια και ο τελικός προορισμός του θα ήταν η Λέρνα της Αργολίδας, είτε κάποια άλλη παραθαλάσσια περιοχή της Αργολίδας ή της Λακωνίας.
Ένα από τα πιο συναρπαστικά ευρήματα του πλοίου ήταν οι δύο άγκυρες που ανακαλύφθηκαν. Ειδικότερα, πρόκειται για δύο πρόχειρα πελεκημένους και στρογγυλεμένους ογκόλιθους, που στη μέση ακριβώς, είχαν τρύπα, ανοιγμένη πιθανόν από κάποιο πέτρινο εργαλείο. Πρόκειται για τις αρχαιότερες άγκυρες του κόσμου, οι οποίες βρέθηκαν με 30 περίπου μέτρα απόσταση η μία από την άλλη, δεξιά και αριστερά από την πρύμνη του πλοίου. Σύμφωνα με τα ευρήματα, πιστεύεται ότι το πλοίο ήταν μεγάλων διαστάσεων, αν κρίνει κανείς και μόνο από το πλήθος των αγγείων που βρέθηκαν.
Το ναυάγιο της νήσου Δοκού δείχνει περίτρανα πως η θαλάσσια δραστηριότητα στον Αργοσαρωνικό ήταν μεγάλη, με σημαντικά λιμάνια τα νησιά Σπέτσες, Ύδρα και Δοκός, αποδεικνύοντας πως οι θαλασσοπόροι εκείνη την εποχή ήταν αρκετά τολμηροί, διανύοντας τεράστιες θαλάσσιες αποστάσεις, που το αποτέλεσμα ήταν η ύπαρξη αμέτρητων ναυαγίων, η ανακάλυψη των οποίων, μας παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την ζωή και τα ταξίδια μέσω θαλάσσης, κατά την Πρωτοελλαδική περίοδο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Άδωνις Κ. Κύρου (1990), Στο Σταυροδρόμι του Αργολικού, Τόμος Α’, Αθήνα Εκδόσεις Λειμών
- Συλλογικό έργο (2002), Αργοσαρωνικός: Ένας πλήρης ταξιδιωτικός οδηγός, Αθήνα
