Της Άννας Καρρά,
Συχνά ακούμε τη φράση «η ζωή είναι πολύ μικρή για αυτό πρέπει να τη ζήσουμε στο έπακρο» και αποτυπώνεται στο νου σαν μια υπενθύμιση ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι επιθυμούμε άμεσα, να γελάσουμε, να «τρέξουμε τον Μαραθώνα» της ζωής χωρίς αναβολές. Άραγε, πώς εκλαμβάνουν τη φράση αυτή τα άτομα με αναπηρία, τα οποία έχουν περιθωριοποιηθεί και η κοινωνία αδιαφορεί για την ύπαρξή τους; Πώς μπορούν να ευχαριστηθούν τη ζωή όταν δε μπορούν πρωτίστως να κυκλοφορήσουν στους δρόμους και να ανταπεξέλθουν οικονομικά εξαιτίας της έλλειψης φαρμακο-ιατρικής περίθαλψης τους από το κράτος; Δεν είναι, ωστόσο, λίγες οι περιπτώσεις ανθρώπων που καταφέρνουν και μετατρέπουν την αναπηρία τους σε «υπερδύναμη» και γίνονται πρότυπα προς μίμηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αθλητές που συμμετέχουν στους Παραολυμπιακούς Αγώνες.
Πρόκειται για έναν θεσμό με τεράστια σημασία σε κοινωνικό επίπεδο και κρίνεται απαραίτητο να γνωρίζουν όλοι για αυτόν. Ειδικότερα, οι πρώτοι αγώνες για αθλητές με αναπηρία έγιναν το 1948 στο Στόουκ Mάντεβιλ στην Αγγλία. Στη συνέχεια, ακολούθησαν και άλλοι με αποκορύφωμα αυτόν το 1960 που οργανώθηκε στη Ρώμη και θεωρήθηκε ο πρώτος Παραολυμπιακός Αγώνας, στον οποίο έλαβαν χώρα αγώνες τοξοβολίας, κολύμβησης, ξιφασκίας, καλαθοσφαίρισης, επιτραπέζιας αντισφαίρισης και στίβου. Από τότε οι αγώνες καθιερώθηκαν και πραγματοποιούνταν κάθε 4 χρόνια, την ίδια χρονιά με τους Ολυμπιακούς. Είναι πασιφανές, άλλωστε, πως οι Παραολυμπιακοί Αγώνες έχουν εξελιχθεί πλέον στο δεύτερο μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός μετά τους Ολυμπιακούς.
Αποτελεί αδήριτη ανάγκη να σημειωθεί πως εξαιτίας της συμμετοχής ολοένα και περισσοτέρων αθλητών με αναπηρία στους Αγώνες ιδρύθηκαν σωματεία και ομοσπονδίες. Ενδεικτικά, ένα παράδειγμα ομοσπονδίας αποτελεί η Ελληνική Παραολυμπιακή Επιτροπή, η οποία λειτουργεί ως εκπρόσωπος της χώρας στο διεθνές Παραολυμπιακό Κίνημα. Πρόκειται για ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με έδρα την Αθήνα. Πολλοί θα αναρωτηθούν ποιο είναι το όφελος που μπορεί να αποκτηθεί από τη δράση αυτών και τη διοργάνωση των Αγώνων. Το όφελος δεν είναι κυρίως οικονομικό, αφού η χώρα δεν εισπράττει πολλά έσοδα από τη συμμετοχή αθλητών από άλλες χώρες σε αυτόν, αλλά έχει σημαντικό αντίκτυπο στην εγκαθίδρυση κοινωνικών αξιών, απαραίτητων για κάθε σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία.
Πιο αναλυτικά, οι Παραολυμπιακοί Αγώνες στοχεύουν στην ισότιμη συμμετοχή όλων των ανθρώπων σε αθλητικές διοργανώσεις και στην καταξίωσή τους, βραβεύοντας, πέρα από την αθλητική τους επίδοση, και τη «δύναμη καρδιάς» που διαθέτουν αυτοί οι άνθρωποι, καταρρίπτοντας τα απαρχαιωμένα στερεότυπα. Άλλωστε, είναι γεγονός πως οι επιδόσεις τους διαφέρουν ελάχιστα δευτερόλεπτα ή μέτρα από αυτά των αντίστοιχων αρτιμελών αθλητών που συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Δεν είναι μικρής αξίας και η ευαισθητοποίηση καθώς και η πρόκληση συναισθημάτων όπως συγκίνηση, θαυμασμό, εκτίμηση κ.α. που νιώθουν οι θεατές κατά την παρακολούθησή τους με επακόλουθο να αλλάζει ο τρόπος που βλέπουν τα άτομα με αναπηρία. Η λύπηση αντικαθίσταται από εκτίμηση και η αδιαφορία από συμπόνια και ενδιαφέρον στις καρδιές των συγκοινωνών τους. Ωστόσο, παρατηρούνται και αξιοθαύμαστες αλλαγές στον ψυχισμό του ίδιου του αθλητή, όπως η ενίσχυση της αυτοπεποίθησής του, αλλά και ολόκληρης της οικογένειάς του.
Το όνομά τους προέρχεται από τη συνένωση των λέξεων «παραπληγία» και «Ολυμπιακοί Αγώνες». Παρ’ όλα αυτά, άλλοι υποστηρίζουν πως προέρχεται από τις λέξεις «παράλληλοι» και «Ολυμπιακοί», πρόκειται, δηλαδή για παράλληλους των Ολυμπιακών Αγώνων, στους οποίους συμμετέχουν άτομα με αναπηρία. Είναι αξιοσημείωτο πως η Παραολυμπιακή σημαία περιλαμβάνει τρεις σταγόνες, οι οποίες συμβολίζουν τρία συστατικά της ανθρώπινης ύπαρξης. Τη Ψυχή, το Σώμα και το Πνεύμα σε αντιστοίχιση προς το τρισυπόστατο σύνθημα των Ολυμπιακών. Επιπρόσθετα, ο Παραολυμπιακός Ύμνος έχει τίτλο “Hymne de l’ avenir” («Ο Ύμνος του Μέλλοντος»).
Οι αθλητές που συμμετέχουν σε αυτούς είναι «άτομα με αναπηρίες». Με άλλα λόγια, πρόκειται για ανθρώπους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν κάποια μορφή αναπηρίας και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα αναπηριών, όπως οι ακρωτηριασμοί, οι κινητικές δυσκολίες, τα κληρονομικά σύνδρομα, οι διανοητικές υστερήσεις, οι γενετικές ανωμαλίες, οι σωματικές δυσφορίες και ένα πλήθος άλλων επίκτητων και εγγενών παθήσεων και δίνει έμφαση στις ειδικές ανάγκες των αναπήρων που απαιτούν ειδικά μέτρα (World Health Organization- WHO, 2002). Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να χρησιμοποιείται ευρέως αυτός ο όρος προκειμένου να μην προσβάλλουμε την αξία των ανθρώπων αυτών με παραπλήσιους όρους. Σύμφωνα με το άρθρο 21, παράγραφος 5 του Συντάγματος, «τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας».
Παράλληλα με την ανάπτυξη του Παραολυμπιακού Κινήματος, έχει αναπτυχθεί και μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης που χρησιμεύει στην ενημέρωση του κοινού για τις δυνατότητες ενδυνάμωσης και ενίσχυσης των ατόμων με αναπηρία. Στην προώθηση του Παραολυμπιακού Κινήματος έχει συντελέσει καθοριστικά το Διαδίκτυο και γενικά ο Τύπος, αλλά και το σχολείο. Εν τέλει, ας μην ξεχνάμε πως η ζωή κρύβει εκπλήξεις και εύκολα μπορούμε να βρεθούμε στη θέση των άλλων. Για αυτό πρέπει να συμπεριφερόμαστε στους άλλους, όπως θα θέλαμε να μας φερθούν. Αλλά και η ίδια η ανθρώπινη υπόσταση από μόνη της χρειάζεται σεβασμό και αναγνωρίζεται από τις έννομες τάξεις ως ύψιστο αγαθό που είναι άξιο προστασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Υπουργείο Πολιτισμού, Παροχές για τους αθλητές με αναπηρίες, opengov.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Η αρχή των Παραολυμπιακών και η σημασία τους, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Καραουνάλη, Α. (2013), Ιστορική Ανασκόπηση και Περιγραφή των Παραολυμπιακών Αθλημάτων, Αθήνα
- Χάντζος, Θ. (2022), Αθλητισμός και ΑΜΕΑ με τη ματιά και την εμπειρία Παραολυμπιονικών, Σπάρτη
