Της Νόρας Κούρτη,
Αναμφίβολα, οι νέες διατάξεις του πτωχευτικού κώδικα, με τον νόμο 4738/2020, τείνουν προς μία ταχεία και συνολική επίλυση του ιδιωτικού χρέους, με επίκεντρο τη δυνατότητα της πτώχευσης, όχι μόνο των προσώπων που κατέχουν την εμπορική ιδιότητα, αλλά με τη διεύρυνση του υποκειμενικού κριτηρίου, συμπεριλαμβάνοντας όσους ασκούν οικονομική δραστηριότητα γενικότερα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, πλέον, το στάδιο της εξυγίανσης, για όσους ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, ανήκει στην προπτωχευτική διαδικασία ως προληπτικό μέτρο, αποφεύγοντας, έτσι, τη ρευστοποίηση και ενισχύοντας ένα πλαίσιο ρύθμισης των οφειλών που δεν ανήκει στο στάδιο της πτωχευτικής διαδικασίας, όπως ίσχυε στο προηγούμενο δίκαιο, καθώς, πλέον, και ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών που εφαρμόζεται εν δυνάμει σε όλους τους οφειλέτες, με τη διαδικασία μιας απλής ηλεκτρονικής αίτησης, για χρέη πάνω από 10.000 ευρώ, προς χρηματοδοτικούς φορείς, δημόσιο και φορείς κοινωνικής ασφάλισης.
Ελπιδοφόρα ρύθμιση αποτελεί το γεγονός πως, μετά την πτώχευση ο οφειλέτης δεν χάνει την άδεια ασκήσεως του επαγγέλματός του, αλλά μπορεί, έχοντας μια δεύτερη ευκαιρία να επιστρέψει στην παραγωγική διαδικασία, δημιουργώντας μεταπτωχευτική περιουσία, ώστε να απαλλαγεί από τα χρέη του. Ενώ στο προϊσχύσαν καθεστώς επιβαλλόταν ο οφειλέτης να ζητήσει την απαλλαγή του, πλέον, επέρχεται αυτόματα, μετά την παρέλευση 36 μηνών από την κήρυξη της πτώχευσης. Το ίδιο συμβαίνει και στον οφειλέτη που του δίνεται δεύτερη ευκαιρία, καθώς έχει ρευστοποιηθεί η περιουσία του για τις ανάγκες της πτωχευτικής διαδικασίας, ρύθμιση που συνάδει με το γράμμα της ευρωπαϊκής οδηγίας 2019/1023. Ωστόσο, παρέχεται η δυνατότητα στους πιστωτές, έχοντας έννομο συμφέρον, να ζητήσουν τη μη απαλλαγή, σε περίπτωση κακοπιστίας του οφειλέτη ή δόλιας χρεωκοπίας ή αν έχει αποκρύψει σκοπίμως εισοδήματα ή περιουσιακά στοιχεία κατά τη διάρκεια της πτωχευτικής διαδικασίας. Ενδιάμεσες λύσεις μπορούν να προκύψουν, όπως η παράταση απαλλαγής ή η μερική απαλλαγή. Επιπλέον, από τη στιγμή που θα γίνει αίτηση για κήρυξη της πτώχευσης, και μέχρι την οριστική έκδοση της απόφασης, αναστέλλονται μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης των απαιτήσεων, με συνέπεια να μην δύνανται να γίνουν κατασχέσεις και πλειστηριασμοί σε βάρος του οφειλέτη.
Όσον αφορά τους ευάλωτους οφειλέτες, προβλέπεται, με τον νόμο 4738/2020, ότι η κύρια κατοικία αποτελεί μέρος της πτωχευτικής περιουσίας και, άρα, ρευστοποιείται. Όμως, παρά το γεγονός ότι ο οφειλέτης δεν παραμένει κύριος της πρώτης κατοικίας μετά την ρευστοποίηση, κατά την οποία γίνεται η πώληση του ακινήτου σε ειδικό φορέα παραχωρησιούχο του δημοσίου, ο οποίος αποκτά την κυριότητα, μπορεί να μισθώσει το ακίνητο με σύμβαση 12ετούς διάρκειας, έχοντας την δυνατότητα να το αγοράσει, αν καταφέρει να συλλέξει το απαραίτητο κεφάλαιο μέχρι τη λήξη της μίσθωσης, αλλά και με τη βοήθεια στεγαστικού επιδόματος που του παρέχεται, πάντα υπό προϋποθέσεις. Αυτή η διαδικασία διαφέρει από τον πλειστηριασμό, διότι πρόκειται για φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης. Η πρώτη κατοικία προστατεύεται με την παροχή επιδότησης δανείων, στο πλαίσιο συνολικής ρύθμισης οφειλών, συμπεριλαμβάνοντας και όσους έλαβαν επιχειρηματικά δάνεια με εγγύηση την πρώτη κατοικία.
Καινοτομία, αλλά και εκσυγχρονισμό, με τα σημερινά δεδομένα, αποτελεί η καταχώριση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας κάθε δημοσίευσης ή δημοσιοποίησης αποφάσεων και πράξεων που αφορούν την πτώχευση. Παράλληλα, στο εν λόγω μητρώο γίνονται και οι αναγγελίες απαιτήσεων των πιστωτών κατά τη διαδικασία του πλειστηριασμού. Αξίζει να αναφερθεί ότι, για τις αναγγελίες η προθεσμία έχει επιμηκυνθεί στους 3 μήνες από την δημοσιοποίηση της κήρυξης σε πτώχευση, ενώ στο προηγούμενο δίκαιο η προθεσμία ήταν 1 μήνας.
Από μια ευρύτερη σκοπιά, μπορούμε εύλογα να κατανοήσουμε ότι οι προαναφερόμενες αλλαγές συμβάλλουν στην αποδοτικότερη και γρηγορότερη διαδικασία της πτώχευσης, αλλά και την ικανοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων πιστωτών συμμέτρως, χωρίς να παραμερίζονται ή να εξαλείφονται ηθικά οι ανάγκες του οφειλέτη. Η ανάγκη θέσπισης νέου νομοθετήματος προήλθε, σαφώς, από τη πολυετή οικονομική κρίση που διόγκωσε κατά πολύ το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους, αλλά και την πανδημία του κορονοϊού που το ενίσχυσε ακόμη περισσότερο. Για τους λόγους αυτούς κρίθηκε επιτακτική η λήψη μέτρων, κυβερνητικών και μη, καθώς και η συμβολή του νομοθέτη, ώστε οι πολίτες να μπορούν να επιλύσουν την υπερχρέωση τους και να διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία για την διευθέτηση των οφειλών τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σπύρος. Δ Ψυχομάνης, Πτωχευτικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, Θεσ/νίκη 2021
- “Νέος Πτωχευτικός Κώδικας: 24 ερωτήσεις και απαντήσεις από το Ε.Β.Ε.Π.”, διαθέσιμο εδώ
