17.3 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορία11 Νοεμβρίου 1912: Η Απελευθέρωση της Χίου από τους Οθωμανούς Τούρκους

11 Νοεμβρίου 1912: Η Απελευθέρωση της Χίου από τους Οθωμανούς Τούρκους


Του Κωνσταντίνου Δήμου,

Στο πλαίσιο του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου (Οκτώβριος 1912-Μάιος 1913), οι πρώην υπόδουλοι λαοί των Βαλκανίων, όπως οι Σέρβοι, οι Βούλγαροι, οι Έλληνες και οι Μαυροβούνιοι, στράφηκαν εναντίον του πρώην δυνάστη τους, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε μια προσπάθεια ανακατάληψης περιοχών και επέκτασης της κυριαρχικής τους επικράτειας.

Ένας από τους στόχους που είχε θέσει το ελληνικό κράτος ήταν και η απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου. Μάλιστα, η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που διέθετε έναν αξιόμαχο στόλο που θα μπορούσε να τα βάλει με τον αντίστοιχο οθωμανικό, αποκλείοντας τα στενά των Δαρδανελίων, και επομένως τις ναυτικές οδούς επικοινωνίας και ανεφοδιασμού μεταξύ της ηπειρωτικής και ευρωπαϊκής Τουρκίας. Αυτός ο υποστηρικτικός ρόλος που ανέλαβε ο ελληνικός στόλος ήταν μια από τις κυριότερες αιτίες της ήττας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον πόλεμο. Ωστόσο, ο αγώνας για τις ελληνικές δυνάμεις δεν ήταν καθόλου εύκολος, καθώς απαιτήθηκε μεγάλη καταβολή προσπάθειας για την απελευθέρωση ορισμένων νησιών, όπως ήταν η Λέσβος (8 Νοεμβρίου 1912) και η Χίος (11 Νοεμβρίου 1912).

Καλλιτεχνική απεικόνιση της κατάληψης της Χίου. Πηγή εικόνας: politischios.gr

Η Χίος αποτελούσε ένα σημαντικό προπύργιο της οθωμανικής κυριαρχίας, αλλά και οικονομικός πυλώνας του διαμετακομιστικού εμπορίου. Σε αντίθεση με άλλα νησιά του Αιγαίου, όπως η Λήμνος, η Ίμβρος, η Τένεδος και η Σαμοθράκη, στα οποία υπήρχαν μόνο μικρές τουρκικές δυνάμεις και ο ελληνικός στόλος τα κατέλαβε πολύ εύκολα, οι Τούρκοι είχαν εγκαταστήσει και οχυρώσει σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις από την εποχή του ιταλοτουρκικού πολέμου (1911-1912) για τα Δωδεκάνησα, ενώ υπήρχε και έντονο μουσουλμανικό στοιχείο. Η Ελλάδα για την κατάληψη του νησιού έστειλε τα πλοία «Πατρίδα», «Σαπφώ» και «Εριέττα», στα οποία επιβιβάστηκαν ένα σύνταγμα της 2ης Μεραρχίας και μία πυροβολαρχία Κρουπ. Όμως, οι Τούρκοι, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Ζιχνή-μπέη, αρνήθηκαν να παραδώσουν το νησί αμαχητί και έτσι ξέσπασε μάχη.

Οι Έλληνες αποφάσισαν να αποβιβαστούν με βάρκες στην περιοχή Κοντάρι, ωστόσο δέχτηκαν καταιγισμό πυρών από τα παράλια του νησιού. Ο ελληνικός στόλος πρόσφερε κάλυψη πυρός και βομβάρδισε τις θέσεις των Τούρκων, αναγκάζοντάς τους να υποχωρήσουν προς το εσωτερικό του νησιού. Το επόμενο πρωί, άλλη μια ελληνική πυροβολαρχία αποβιβάστηκε στο νησί, ενισχύοντας την επιθετική ικανότητα των στρατιωτών. Οι Τούρκοι, το βράδυ της 11ης προς 12ης Νοεμβρίου, είχαν ήδη εκκενώσει την πρωτεύουσα της Χίου, οπισθοχωρώντας στο χωριό Καρυές, αλλά η προέλαση του ελληνικού στρατού τούς εξανάγκασε να το εγκαταλείψουν και αυτό και να μεταβούν σε ορεινά οχυρά. Ο ελληνικός στρατός ναι μεν απελευθέρωσε την πόλη της Χίου και τις πεδινές περιοχές, αλλά δε μπορούσε να προσεγγίσει τις θέσεις των Τούρκων, οι οποίοι κατάφεραν να αντισταθούν μέχρι και ένα μήνα μετά, στις 20 Δεκεμβρίου 1912 / 3 Ιανουαρίου 1913. Εκείνη τη μέρα, οι δυνάμεις του συνταγματάρχη Νικόλαου Δελαγραμμάτικα, ενισχυμένες με σώματα εθελοντών από τον ντόπιο πληθυσμό, θα κάνουν εφόρμηση και θα αιχμαλωτίσουν όλο το τουρκικό σώμα, συνολικά 1.800 στρατιώτες και 37 αξιωματικούς. Ωστόσο, το τίμημα της Χίου σε αίμα αποδείχτηκε βαρύ: ο ελληνικός απολογισμός μετρούσε 36 νεκρούς και 166 τραυματίες, σε σύνολο 2.500 ανδρών.

Η άφιξη του ελληνικού στόλου στη Χίο. Πηγή εικόνας: politischios.gr

Η Χίος δεν ήταν πλέον κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της οποίας αποτελούσε μέρος από το 1566. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν αποδέχτηκε τη νέα διαμορφωμένη κατάσταση, ακόμη και μετά τον διακανονισμό των Μεγάλων Δυνάμεων στην Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη μετά το πέρας του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου (1914), οπότε και η Ελλάδα κατοχύρωσε τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, πλην της Ίμβρου και της Τενέδου. Μόνο με τη Συνθήκη της Λωζάνης, μερικά χρόνια μετά, το 1923, η Τουρκική πλέον Δημοκρατία του Κεμάλ Ατατούρκ θα αναγνωρίσει την ενσωμάτωση των νησιών αυτών στο ελληνικό κράτος.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  • Συλλογικό έργο (1980), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΔ΄, Αθήνα: Εκδ. Αθηνών
  • Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (2009), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (1892-1922), τομ. 24, Αθήνα: Εκδ. Τέσσερα Πι Α.Ε., για λογαριασμό της National Geographic Society
  • Hall, Richard C. (2000), The Balkan Wars 1912-1913: Prelude to the First World War, London and New York: Routledge: Taylor and Francis Group
  • Βαρλάς, Μιχάλης (2018), Η στρατιωτική απελευθέρωση της Χίου και η διπλωματική της προσάρτηση στην Ελλάδα, άρθρο από το politischios.gr, διαθέσιμο ΕΔΩ
  • Χίος: 108 χρόνια από την απελευθέρωση του νησιού (2020), άρθρο από το protothema.gr, διαθέσιμο ΕΔΩ

 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Κωνσταντίνος Δήμου
Κωνσταντίνος Δήμου
Γεννήθηκε στην Καβάλα το 1996. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στις Διεθνείς Σχέσεις από το Cardiff University της Ουαλίας και απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, με ειδίκευση στην Ιστορία. Ασχολείται με την αναθεωρητική ιστορική έρευνα και τις στρατηγικές σπουδές υπό το πρίσμα της σχολής σκέψης του Ρεαλισμού. Έχει συμμετάσχει σε πλήθος εθελοντικών δράσεων, ενώ τα ενδιαφέροντα του περιλαμβάνουν το τένις, τη δυστοπική λογοτεχνία, τις ταινίες δράσης των 80s και την sci-fi pop κουλτούρα γενικότερα.