Της Θεοδώρας Μιχαλολιάκου,
Ήδη από το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα ευρωπαϊκά κράτη δείχνουν να εμφορούνται από ένα καθόλα δημοκρατικό πρόσωπο με έμφαση σε οικουμενικές αξίες και θεμελιώδη δικαιώματα, όπως η ισότητα σε όλες της τις εκφάνσεις, συμπεριλαμβανομένης της ισότητας στον εργασιακό χώρο που συνεπάγεται την ύπαρξη ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας. Το γεγονός αυτό, σε συγκερασμό με την περαιτέρω κατοχύρωση εργασιακών δικαιωμάτων, κάνει τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να ομοιάζουν με τη Γη της Επαγγελίας. Ορδές μεταναστών καταφτάνουν σε αυτές απ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη αυτού του κόσμου, αναζητώντας ένα καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, και συνακόλουθα καλύτερους κι ανθρωπινότερους όρους διαβίωσης.
Οι ελπίδες τους, όμως, διαψεύδονται όταν έρχονται αντιμέτωποι με το σκληρό πρόσωπο της Ευρώπης που ακούει στο όνομα εργασιακή εκμετάλλευση, και εξικνείται έως το εργασιακό trafficking που, δυστυχώς τα τελευταία χρόνια, σε μια εποχή εκμαυλισμού και διολίσθησης των ηθικών αξιών ανθεί στην Ευρώπη, ναρκοθετώντας τα ίδια της τα θεμέλια, μιας και ο σεβασμός στον άνθρωπο υποχωρεί μπροστά στην μαύρη εργασία που συχνά αγγίζει τα όρια της δουλείας.
Το φαινόμενο αυτό φαίνεται πως κατατρύχει τον ευρωπαϊκό νότο, όπου τα περιστατικά παράνομης εργασίας με εξευτελιστικούς για την ανθρώπινη διαβίωση όρους ολοένα και αυξάνονται. Στην αύξηση αυτή έχει σαφώς συντελέσει και η ύπαρξη ιδιωτικών γραφείων ευρέσεως εργασίας, που καταλείπουν σε ιδιώτες το δικαίωμα να προσδιορίσουν αυτοί τους όρους εργασίας, θέτοντας με αυτόν τον τρόπο υπό διαπραγμάτευση τα δικαιώματα των εργαζομένων. Τα εν λόγω γραφεία λειτουργούν έτσι ως σύγχρονα σκλαβοπάζαρα, δίνοντας την δυνατότητα σε ιδιώτες να αναζητούν αλλοδαπούς με συγκεκριμένες ιδιότητες για εργασία, προσφέροντας τους ένα πενιχρό αντίτιμο που επ’ ουδενί δεν προσιδιάζει στην αξία της εργασίας που παράγουν.
Έτσι, χιλιάδες άνθρωποι δουλεύουν νυχθημερόν για ένα κομμάτι ψωμί, δέσμιοι διακινητών που τους εξαναγκάζουν να εργάζονται αγόγγυστα έναντι μηδαμινής αμοιβής, με τον φόβο χαραγμένο στο πρόσωπά τους και την ανέχεια να απειλεί να τους αφανίσει. Παντελώς απροστάτευτοι γίνονται άθυρμα στα χέρια εργοδοτών που εκμεταλλευόμενοι την ανεπάρκεια του νόμου θησαυρίζουν. Την ίδια στιγμή, οι προσπάθειες που γίνονται για την καταπολέμηση του trafficking εξαντλούνται κυρίως σε θέματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης και σωματεμπορίας, και ως εκ τούτου η πάταξη της μαύρης εργασίας και των λοιπών νοσηρών φαινομένων εργασιακής εκμετάλλευσης δεν φαίνεται να αποτελούν προτεραιότητα ούτε των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων αλλά ούτε και της ίδιας της Ε.Ε. Συνεπεία αυτού είναι η διαιώνιση της νοοτροπίας πως ο πρόσφυγας και ο μετανάστης είναι homo sacer, ήτοι άνθρωπος χωρίς δικαιώματα. Άνθρωπος που μπορείς να τον εκμεταλλευτείς, αποστερώντας του το δικαίωμα στην αξιοπρεπή διαβίωση και μαζί κάθε ευκαιρία μιας καλύτερης ζωής. Κι έτσι, αντί να εξαλείφεται το φαινόμενο, θεριεύει η εκμετάλλευση και οδηγούμαστε σε ένα φαύλο κύκλο, όπου ο ρατσισμός ευνοεί το trafficking και το trafficking, με τη σειρά του, θρέφει τον ρατσισμό.
Για την έξαρση του φαινομένου αυτού, πολλοί ενοχοποιούν το σύγχρονο καπιταλιστικό μοντέλο, κηρύττοντας πως αυτό εντείνει τις ανισότητες με τη δημιουργία ενός πρόσφορου εδάφους για την υποβάθμιση της ανθρώπινης αξίας. Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή είναι μυωπική, αφού από συστάσεως κοινωνίας φαινόμενα εργασιακής εκμετάλλευσης κυριάρχησαν και στους κόλπους άλλων οικονομικών συστημάτων που καίτοι ενδύονταν ένα ανθρωπινότερο πρόσωπο, εν τοις πράγμασι δεν κατόρθωσαν να αναχαιτίσουν φαινόμενα εκμετάλλευσης και υποβάθμισης του ανθρώπινου βίου.
Το ζήτημα, δηλαδή, της εργασιακής εκμετάλλευσης δεν συνέχεται ή τουλάχιστον δεν πρέπει να συνέχεται με το εκάστοτε οικονομικό σύστημα και την κρατούσα πολιτική. Κι αυτό διότι η αξιοπρεπής εργασία δεν είναι προνόμιο που απονέμεται ή όχι από την κρατούσα πολιτική εξουσία, παρά πανανθρώπινο δικαίωμα-οικουμενική αξία. Η διαπίστωση αυτή και μόνο αρκεί, για να κατανοήσει κανείς πως τα ευρωπαϊκά κράτη που έχουν όλα προσχωρήσει στην ΕΣΔΑ ενέχονται προς διασφάλιση κατάλληλων όρων εργασίας και επομένως οφείλουν να προβούν στην θέσπιση νομοθετικών ρυθμίσεων, ικανών να φρενάρουν την μαύρη εργασία.
Αυτό μπορεί να συμβεί αν υπάρξει ένα οργανωμένο νομοθετικό πλαίσιο που θα θέτει ιδιαίτερα αυστηρούς όρους στην λειτουργία των γραφείων ευρέσεως εργασίας, υποχρεώνοντάς τους να σεβαστούν τα εργασιακά δικαιώματα και όχι να λειτουργούν ως διακινητές. Παράλληλα, η αυστηροποίηση των ποινών για την πάταξη του φαινομένου trafficking καθίσταται αδήριτη ανάγκη δεδομένης της ραγδαίας αύξησης του την τελευταία δεκαετία.
Αν όμως πράγματι θέλουμε να εκλείψει το φαινόμενο πρέπει να αλλάξουμε εμείς, ως κοινωνία. Να καταλάβουμε πως ο συνάνθρωπος μας πρέπει να απολαμβάνει τα ίδια δικαιώματα με εμάς και πως αξία του ανθρώπου πρέπει να αποτελεί την πρώτιστη στόχευση της πολιτικής αλλά και της κοινωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Human Trafficking Hotline, διαθέσιμο εδώ
- Human trafficking and abusive workplaces, worker.gov, διαθέσιμο εδώ
- Human Trafficking, ice.gov, διαθέσιμο εδώ
