Της Αρετής Μούστου,
Μέσα σε κλίμα πανδημίας ένας καίριος και πανταχού παρών προβληματισμός είναι η άσκηση του δικαιώματος της πολυφωνίας, που συναρτάται με την ελευθερία του λόγου. Σε ποιο βαθμό η ανεκτική αντιμετώπιση από τα ΜΜΕ μπορεί να φέρει αρνητικό αντίκτυπο στην τήρηση των περιοριστικών μέτρων; Πρέπει οι αρνητές της πανδημίας ή οι συνωμοσιολόγοι να έχουν θέση στα τηλεοπτικά πάνελ, εν μέσω αυτής της παγκόσμιας κρίσης που διανύουμε; Την ίδια στιγμή, πώς μπορεί να επηρεάσει η ισχνή πολυφωνία στα ΜΜΕ τον δημόσιο διάλογο περί πανδημίας;
Λαμβάνοντας υπόψη τους συνταγματικούς θεσμούς, η περιορισμένη πολυφωνία δεν είναι σε καμία περίπτωση κάτι το ανεκτό. Τα δημοκρατικά καθεστώτα εξασφαλίζουν, συνταγματικά πάντα, την κατοχύρωση και την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Παρά ταύτα, οι δύο απόψεις περί του θέματος – δηλαδή η ανοχή ή η μη ανοχή – εξακολουθούν να ταλανίζουν το κοινό.
Στη σημερινή εποχή όπου η επικοινωνία θεωρείται εκδημοκρατισμένη, ο ρόλος του δημοσιογράφου βρίσκεται σε λεπτή θέση, καθώς το επάγγελμά του απαιτεί (και ιδιαίτερα υπό συνθήκες τέτοιας σφοδρής κρίσης), να διατηρήσει την πολυφωνία και να προασπίσει την ελευθερία του λόγου και όλα αυτά, σε συνεχόμενη αντιδιαστολή με την προαγωγή της αλήθειας. Κατανοούμε λοιπόν, πως το έργο του είναι εξαιρετικά δύσκολο, εφόσον δεν είναι λίγες οι φορές που τα παραπάνω έρχονται σε έντονη σύγκρουση. Γίνεται αντιληπτό, πως η ευθύνη πέφτει σε ένα μεγάλο ποσοστό, στους δημοσιογράφους και τους συνεντευκτές, οι οποίοι καλούνται σεβόμενοι την αλήθεια, να προασπίσουν την ελευθερία της έκφρασης. Βέβαια, ο ορισμός της αλήθειας αυτής καθαυτής, είναι ένας άλλος άθλος που οφείλουν να ξεπεράσουν, ειδικά σε ζητήματα τόσο μετέωρης φύσης τα οποία έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των πολιτών.
Στη συνέχεια, μέσα σε μία δημοκρατική επικοινωνία στόχος δεν είναι μόνο η αναπαραγωγή λόγου για τους γνώστες αλλά και για όλους όσοι αμφισβητούν και δυσπειστούν. Συνεπώς, μήπως θα ήταν λιγότερο προβληματικό αν φιλοξενούνταν όλες οι απόψεις με απώτερο σκοπό την αποδόμηση ορισμένων από ειδικούς επιστήμονες; Κατ’αυτόν τον τρόπο, ανοίγεται ένα παράθυρο και για τον κόσμο που παρακολουθεί, ώστε να αποκτήσει την ευκαιρία ακρόασης των εναλλακτικτών απόψεων σε αντιδιαστολή με απόψεις επιστημόνων.
Το εξίσου όμως προβληματικό με το παραπάνω, στο οποίο βασίζονται και οι υποστηρικτές της μη ανοχής, έγκειται στο γεγονός ότι με την συγκεκριμένη πρακτική, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να εξισωθεί η βαρύτητα της τεκμεριωμένης γνώσης του επιστήμονα με αυτές τις εναλλακτικές απόψεις. Η αντιμετώπιση όμως, της συνομωσιολογίας και της αναπαραγωγής της, είναι στα πλαίσια του έργου του δημοσιογράφου, ο οποίος για άλλη μια φορά, οφείλει να βρει την αλήθεια και να την δημοσιοποιήσει, πράγμα που προϋποθέτει την τήρηση της αμεροληψίας του, σύμφωνα με τις αρχές τις δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
Στη σημερινή εποχή, όπου η διάχυση της πληροφορίας προέρχεται από μία πληθώρα πηγών, όπως τα ιντερνετικά ή μη κανάλια και εν γένει τις πλατφόρμες ταχείας ενημέρωσης, τίθενται μεγαλύτερα νούμερα αμφισβήτησης και αναστοχασμού. Κάτω από το βήμα της ελευθερίας της έκφρασης, ξεχειλίζουν οι συνεχείς «κρίσεις» που χωλαίνουν την διαδικασία εύρεσης της αλήθειας. Για πολλούς, η απόλυτη διαφάνεια και το αληθινό, φαντάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας καθώς ο γενικευμένος κλονισμός του κόσμου θεωρείται ότι το καθιστά αδύνατο.
Όλο όμως το νόημα βρίσκεται πραγματικά εκεί, γιατί η εύρεση της αλήθειας δεν κρύβεται πάντα πίσω από την κουρτίνα της αντικειμενικότητας και του αδιαμφισβήτητου, αλλά πολύ περισσότερο συνδέεται άρρηκτα με βαθμό προθυμίας κάποιου να είναι ειλικρινής. Η απόκλιση της «αλήθειας μου» από την «αλήθεια σου» πάνω σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό ζήτημα, καθορίζεται από τον εκ των άνω βαθμό ειλικρίνειας. Και πώς μπορούμε φυσικά να μιλάμε για απόλυτη ειλικρίνεια στις σύγχρονες δημοκρατίες, τη στιγμή που η διαφάνειά τους τίθεται συνεχώς υπό αμφισβήτηση; Ο Δαλάι Λάμα είχε πει: «Η έλλειψη της διαφάνειας έχει ως αποτέλεσμα την δυσπιστία και ένα βαθύ αίσθημα ανασφάλειας».
