Του Νίκου Μαρκοβίτη,
Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα τις προηγούμενες μέρες τόσο στη Σάμο όσο και στη Σμύρνη έχουν έναν κοινό παρονομαστή· πώς οι φυσικές καταστροφές έπληξαν τον απλό λαό, αυτούς που μαστίζονται καθημερινά από την τεράστια οικονομική κρίση και στις δύο χώρες, σε συνδυασμό με την εποχή της πανδημίας, η οποία λειτουργεί καταλυτικά σε όλους τους παραγωγικούς τομείς. Μέσα στην όλη κατάσταση έγινε φανερή μια πρόθεση των ηγεσιών για αλληλοβοήθεια και κατανόηση, όμως βραχυπρόθεσμη. Παράλληλα, ήρθε πάλι στο προσκήνιο το ζήτημα της τουρκικής οικονομίας.
Στο πεδίο της οικονομίας στην Τουρκία παρατηρείται μια τεράστια ύφεση, ενώ καθημερινά σημειώνονται ιστορικά χαμηλά της τουρκικής λίρας, ξεπερνώντας το 2% έναντι του ευρώ και του δολαρίου. Τα στοιχεία δείχνουν πως η πορεία της οικονομίας βρίσκεται σε περιδίνηση, ενώ οι χρηματαγορές προβλέπουν μεγαλύτερες επιπτώσεις. Άκρως ενδιαφέρον γεγονός αποτελεί το ότι η Τουρκία ξόδεψε το μεγαλύτερο μέρος του συναλλαγματικού της αποθέματος, της τάξης των 46,7 δις, σε δολάρια, με στόχο να κρατηθεί η ισοτιμία της τουρκικής λίρας.
Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε την πολιτική της Άγκυρας σε δύο υποκατηγορίες, άμεσα και έμμεσα συνδεδεμένες. Παρατηρούμε τη συνεχιζόμενη επιθετική πολιτική αφενός επί του πεδίου και αφετέρου τη συνολική προσέγγισή της έναντι της Δύσης. Επί του πεδίου, έχουμε την έμπρακτη βοήθεια των «αδερφών Αζέρων» στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, μετρώντας ήδη πολλούς θανάτους. Από πλευράς Δυτικής πολιτικής, το όχημα της διαμάχης είναι πλέον οι αξίες του Ισλάμ και αιτία διαμάχης η προσβολή της Δύσης στο πρόσωπο του «προφήτη» και του Τούρκου προέδρου. Καθίσταται σαφές πως το συμβούλιο του Δεκεμβρίου και οι αποφάσεις έναντι της Τουρκίας θα είναι καθοριστικά, πόσο μάλλον αν αυτές προέλθουν από πρωτοβουλία της Γαλλίας.
Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μετά και από τη νίκη του Μπάιντεν, ερώτημα αποτελεί το πώς θα κινηθούν οι Δημοκρατικοί στην εξωτερική τους πολιτική. Είναι ευρέως γνωστό πως δεν θα είναι δραματικές οι αλλαγές, καθώς η γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας αποτελεί κλειδί για την αμερικανική πολιτική και δεν νοείται να την απολέσει. Ίσως να είναι μια ευκαιρία ευθυγράμμισης με τα ευρωπαϊκά συμφέροντα, δίνοντας έναν πιο ενεργό ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, απεμπολώντας την πολιτική της «άδειας βιτρίνας». Τέλος, καθοριστική θα είναι και η πολιτική των ΗΠΑ στην περίπτωση των αντιαεροπορικών συστημάτων ρωσικής κατασκευής S-400, όσον αφορά τις κυρώσεις CAATSA, αλλά και όσον αφορά την περίπτωση της τουρκικής τράπεζας Halkbank, σε σχέση με το Ιράν.
Η Τουρκία λογίζεται ως μια περιφερειακή δύναμη, αυτόνομη, η οποία θέλει μεν να ανήκει στη Δύση, αλλά και να έχει σχέσεις με τη Ρωσία, όντας προπύργιο του Σουνιτικού Ισλάμ. Ο πρόεδρος Ερντογάν ποντάρει στο γεωπολιτικό κενό που δημιουργήθηκε επί Τράμπ και άδραξε της ευκαιρίας να διατηρεί μια πιο άμεση και άτυπη επικοινωνία μαζί του. Όπως διαφαίνεται, αυτό που επιχειρεί η Άγκυρα είναι να πάει σε διαπραγματεύσεις με την λογική του «kazan-kazan», δηλαδή όλοι να ωφεληθούμε, έχοντας ήδη καταστήσει βέβαια σαφές πως πλέον έχουμε απέναντί μας μια μεγάλη δύναμη που ασκεί επιρροή παντού. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, στην οικονομία αποτυπώνεται αποκλειστικά σε ύφεση.
Παρατηρούμε πως η συνολική προσέγγιση της Τουρκίας έχει δύο όψεις. Από την μία είναι η κάθετη πολιτική της Άγκυρας, ενώ, από την άλλη είναι οι προσπάθειες τόνωσης της οικονομίας, που καθημερινά υποφέρει. Τόνωση τόσο στην οικονομία όσο και στο εσωτερικό ακροατήριο μιας χώρας που πριν από χρόνια ο ίδιος τριπλασίασε το εθνικό εισόδημά της και τώρα η πλειοψηφία είναι στα όρια της φτώχειας. Το επόμενο τρίμηνο, μέχρι και την είσοδο του Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, αναμένεται άκρως σημαντικό για την επίτευξη μιας συνολικά διαφορετικής διαχείρισης.
Τέλος, αξίζει να μνημονευθεί η περίπτωση της μικρής Ayda, η οποία βρέθηκε ζωντανή στα συντρίμμια μιας πολυκατοικίας στη Σμύρνη. Μακάρι το θαύμα αυτό να αποτελέσει τον κοινό μας παρονομαστή, γιατί, όπως λέει και ο Γιώργος Νταλάρας στο τραγούδι του, «κι εγώ λαός κι εσύ λαός».
