Της Μαρίας Μπότη,
Οικονομική ανάγκη, άγχος, πίεση και τρέξιμο χαρακτηρίζουν τις ζωές πολλών εργαζομένων καθημερινά στη χώρα μας. Μπροστά σε ένα ατελείωτο «βουνό» αέναων υποχρεώσεων που πρέπει να υλοποιήσουν καθημερινά, συχνά πολλοί πέφτουν θύματα καταπάτησης των δικαιωμάτων τους και συγκεκριμένα στον τομέα της απασχόλησης. Αμέτρητες πορείες και διαδηλώσεις έχουν διεξαχθεί και αμέτρητες προσπάθειες έχουν καταβληθεί για την εξασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων σχετικά με την αργία της Κυριακής, ως μέρας ανάπαυσης.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η εργασιακή απασχόληση ορίζεται είτε πέντε ημέρες (επί 8 ώρες ημερησίως), είτε 6 ημέρες (επί 7 ώρες ημερησίως) την εβδομάδα. Ο εργαζόμενος δύναται να απασχοληθεί υπερωριακά, λαμβάνοντας τις αντίστοιχες επιπλέον αποδοχές από τον εργοδότη, όμως δεν επιτρέπεται η εργασία πάνω από 13 ώρες ημερησίως. Ορίζεται, επιπλέον, ως υποχρέωση η χορήγηση εβδομαδιαίας ανάπαυσης –κυρίως την Κυριακή– διάρκειας τουλάχιστον 24 συνεχόμενων ωρών (άρθρο 1 παραγρ. 3 του Β.Δ.748/1966). Ωστόσο, εάν δεν είναι εφικτό να δοθεί την Κυριακή, ορίζεται οποιαδήποτε άλλη εργάσιμη ημέρα.
Ωστόσο, αρκετοί επιχειρηματίες και σωματεία προωθούν την ιδέα της λειτουργίας ορισμένων κλάδων επαγγελματικής απασχόλησης και την Κυριακή. Προκειμένου να ενισχυθούν οικονομικά ορισμένοι εργοδότες και απασχολούμενοι, έχουν καθιερωθεί οχτώ Κυριακές κατά την διάρκεια του έτους, όπου οι εμπορικές επιχειρήσεις και τα καταστήματα λειτουργούν με μειωμένο ωράριο. Από το 2018, σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας, ύστερα από υπουργική απόφαση προβλέπεται η λειτουργία ορισμένων επιχειρήσεων τις Κυριακές από τον Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο, εξαιτίας της τουριστικής κίνησης. Οι εργαζόμενοι, οι οποίοι απασχολούνται εκείνες τις ημέρες, εισπράττουν επιπρόσθετη αμοιβή, η οποία ανέρχεται στο 75% του 1/25 του νόμιμου μηνιαίου μισθού ή ημερομισθίου τους.
Είναι αποδεκτό πως σε μερικούς κλάδους –καφετέριες, εστιατόρια, ξενοδοχεία, τουριστικά μαγαζιά– είναι αναγκαία η λειτουργία τις Κυριακές, όμως με τις απαραίτητες προϋποθέσεις και δικαιώματα. Επίσης, πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως η επταήμερη εργασία και στον εμπορικό τομέα ίσως είναι μία «ανάσα» για την δύσκολη οικονομική περίοδο που διανύουμε. Όμως, η κατάργηση της κυριακάτικης αργίας στοχεύει πρωτίστως στην ενίσχυση του καπιταλισμού, στην παραγωγή υπεραξίας και στον άκρατο πλουτισμό μόνο των επιχειρηματιών. Ως αποτέλεσμα, «υπάκουοι» εργαζόμενοι παραγκωνίζουν την προσωπική και οικογενειακή τους ζωή έναντι της παραχώρησης ενός υψηλότερου μισθού. Είναι, όμως, μία ακόμα στοχευμένη επίθεση απέναντι στην αδύναμη πλέον εργατική τάξη, η οποία δυσκολεύεται να ορθοποδήσει και έτσι χειραγωγείται από την δύναμη των «μεγάλων». Η κυριακάτικη λειτουργία των καταστημάτων συχνά προβάλλεται ως η λύση στην κρίση που βιώνουμε, τονίζοντας πως οποιαδήποτε αντίθετη άποψη αποβαίνει επιζήμια όχι μόνο για τους εργοδότες, αλλά και για τους απασχολούμενους.
Οι απόψεις διίστανται, καθώς όπως αναφέρθηκε, πολλοί επιχειρηματίες στον βωμό του κέρδους θυσιάζουν την Κυριακή με σκοπό να μεγιστοποιήσουν τις απολαβές τους, ελπίζοντας πως η εμπορική κίνηση θα είναι αυξημένη, ενώ άλλοι μάχονται υπέρ της διεκδίκησης ίσων δικαιωμάτων και καθιέρωση της Κυριακής ως αργίας για όλους. Η αξία της ξεκούρασης, της χαλάρωσης και της αξιοποίησης δημιουργικού χρόνου με δικούς μας ανθρώπους μοιάζει όλο και πιο μακρινή, μέσα στα νέα καθεστώτα εργασίας που πολλοί υποστηρίζουν. Σε συνθήκες αστάθειας και οικονομικής καθίζησης των μικρομεσαίων στρωμάτων, μόνο οι οικονομικά ισχυροί μπορούν να επιβιώσουν. Γιατί όμως εμείς να ενισχύουμε αυτή την τάση;
Δεν θεωρείται λογικό να μην μας αρκούν έξι ολόκληρες μέρες λειτουργίας των καταστημάτων για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, τόσο βιοτικές όσο και προσωπικής ευχαρίστησης. Το πνεύμα μας οφείλει να μην συμβαδίζει με τις κυρίαρχες αρχές της καπιταλιστικής λογικής, καθώς τότε οι «ισχυροί» έχουν πετύχει να πλάσουν πειθήνιους και άβουλους καταναλωτές, που υποτάσσονται μπροστά στην άκρατη επιθυμία τους για απόκτηση ολοένα και περισσότερων αγαθών. Βγαίνοντας στην αγορά και ψωνίζοντας τις Κυριακές γινόμαστε και εμείς συνένοχοι στην εκμετάλλευση των εργαζομένων. Εκτός τούτου, όταν τασσόμαστε υπέρ της συγκεκριμένης δράσης, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Πολλοί διαδηλωτές προτάσσουν το σύνθημα «Αν επιλέγεις να ψωνίζεις Κυριακή, ετοιμάσου να δουλεύεις Κυριακή!», αφυπνίζοντας αρκετούς καταναλωτές, οι οποίοι έστω και ετεροχρονισμένα αναλογίζονται τις «επιπτώσεις» που θα είχαν οι ίδιοι στην θέση των εργαζομένων. Δεν χρειάζεται να γινόμαστε μάρτυρες της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, ούτε ο καταναλωτισμός να λειτουργεί ως στοιχείο, το οποίο προβάλλει την κοινωνική αδιαφορία. Μέσα σε μία απρόσωπη κοινωνία που πασχίζει να βελτιωθεί, ας κάνει ο καθένας τη δική του προσπάθεια για να βοηθήσει τον διπλανό του με όποιο τρόπο μπορεί, στην συγκεκριμένη περίπτωση εύκολα και ανέξοδα, απλώς χωρίς να ψωνίσει την Κυριακή!
Η Κυριακή είναι η πιο ξέγνοιαστη μέρα της εβδομάδας. Είναι αφιερωμένη στην οικογένεια, στα παιδιά, στους φίλους. Είναι αφιερωμένη στην χαλάρωση, στις βόλτες, στις εκδρομές. Είναι αφιερωμένη σε σένα! Κανείς δεν μπορεί να σου στερήσει το δικαίωμα για προσωπικό ελεύθερο χρόνο. Χρειάζονται συνεχείς προσπάθειες και αγώνες για να μην υπάρχει εργασιακή απασχόληση την Κυριακή σε τομείς που δεν είναι απολύτως αναγκαίο. Αυτές οι προσπάθειες αποβαίνουν άκαρπες, εάν δεν τις στηρίξουμε. Σίγουρα η οικονομική ενίσχυση είναι σημαντική, όμως ποιος θα ήθελε να στερείται την οικογένειά του τη μοναδική μέρα που μπορεί να την απολαύσει; Στο τέλος, θα καταλάβει ότι το πιο σημαντικό αντάλλαγμα δεν είναι το οικονομικό, αλλά οι μοναδικές στιγμές που αποκτά!
