Mια σύντομη ανασκόπηση στην ιστορία της Κίνας

Tης Βασιλικής Μιχαηλίδου,

Η ενότητα των Jin, όπως αναφέρθηκε, αποδείχθηκε βραχύβια λόγω εσωτερικών ζητημάτων διαφθοράς και φατριασμών στο παλάτι και της εντεινόμενης πίεσης από νομαδικούς και μη-κινεζικούς πληθυσμούς στον Βορρά. Η διάσπαση είχε προβλεφθεί και από άλλα βασίλεια, με αποτέλεσμα ορισμένα από αυτά να επιδιώξουν με έμμεσο (εμπόριο) ή άμεσο τρόπο (αποστολή αντιπροσωπείας) την ανάπτυξη στρατιωτικών, πολιτικών ή και οικονομικών σχέσεων με τα «νεοϊδρυόμενα» βασιλεία.

Η περίοδος των Εμπόλεμων Κρατών χαρακτηρίζεται από πολιτική αναρχία. Μολονότι θα χρειαστούν άλλα πενήντα χρόνια προτού επιβεβαιωθεί επίσημα η ιδιότητα των τριών βασιλείων (Wei 魏, Han 韓 και Zhao 趙) ως ανεξάρτητων περιφερειακών άρχων, το έτος 453 μπορεί να χρησιμεύσει ως ευκαιριακό σημείο εκκίνησης της ιστορίας των κρατών.

Οι Wei ήταν αυτοί που επωφελήθηκαν περισσότερο από τις φιλικές σχέσεις με τα δύο «αδελφικά» κράτη. Στα τέλη του πέμπτου αιώνα, οι στρατοί τους επεκτάθηκαν δυτικά, στα ανατολικά τμήματα του ποταμού Γουέι, απωθώντας την αντίσταση των Τσιν, αντίπαλο βασίλειο που επιδίωκε αδυσώπητα την εξουσία. Το 405-404, οι στρατοί των τριών βασιλείων εισέβαλαν και πάλι στο Τσι (Qi), κατακτώντας το εντελώς.

Τα Τρία Κράτη Jin, όπως χαρακτηρίζονται από την ιστοριογραφία, συνέχισαν μια σειρά από νίκες το 398-396, προκαλώντας μια βαριά ήττα στον κύριο αντίπαλό τους, τη νότια υπερδύναμη των Chu. Οι τελευταίοι έχασαν τρεις κορυφαίους στρατηγούς και όπως γράφει μία κινέζικη πηγή στα «Χρονικά των Chu», οι δυνάμεις των Chu πέταξαν τα λάβαρα, τις σκηνές, τα άμαξα και τα όπλα τους και επέστρεψαν, τρέχοντας σαν σκυλιά που φεύγουν.

Ωστόσο, κάποια στιγμή η τύχη τους εγκατέλειψε. Σύντομα, μετά το θάνατο του ηγέτη των Wei, η πρώην συνεργασία μεταξύ των Τριών Κρατών Jin διαλύθηκε. Η επέκταση σταμάτησε και μερικοί από τους γείτονες, κυρίως το κράτος των Τσιν, κατάφεραν να προκαλέσουν αρκετές ήττες στους στρατούς των Wei. Τα εσωτερικά εμπόδια και μια διαδοχή από στρατιωτικές αποτυχίες, μετέτρεψαν το βασίλειο των Τσιν από περιθωριακό παίκτη σε καταλύτη των εξελίξεων. Σε κινέζικες πηγές αναγράφεται πως οι Τσιν ήταν αρχικά ένα μικρό και απομακρυσμένο κράτος, όλοι οι “Xia” (Κινέζοι) το υποτιμούσαν, αντιμετωπίζοντάς το ως “Rong και Di” (βάρβαροι). Αν και ιστορικά ανακριβής, αυτή η εκτίμηση κατανοεί καλά τη χαμηλή θέση του Qin στην αρχή του τέταρτου αιώνα.

Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 360, οι δυνάμεις του Τσιν αναδύθηκαν επανειλημμένα νικητές στις μάχες τους εναντίον των Wei και των Han, επιτρέποντας στους Τσιν τελικά να απορροφήσουν τα εδάφη των Wei στα δυτικά του Κίτρινου Ποταμού και στη συνέχεια προς τα ανατολικά, επεκτείνοντας ταυτόχρονα κατά μήκος των νότιων και βόρειων ακτών. Το 325, ο άρχοντας Huiwen των Τσιν αυτοανακηρύχτηκε βασιλιάς. Πρόκειται για συμβολική πράξη, καθώς οι Τσιν δεν ήταν πλέον υποτελής κάποιου άλλου, όπως συνέβαινε κατά την περίοδο κυβέρνησης των Jin, αλλά πλέον θεωρούσαν τον εαυτό τους ίσο.

Σε αυτό το σημείο, παρατηρείται η στρατηγική κίνηση βασιλείων να συνασπίζουν συμμαχίες μεταξύ τους, εξασφαλίζοντας την ασφάλεια τους έναντι των Τσιν ή μαζί τους, για τη διασφάλιση της προστασίας τους από τους τελευταίους. Ίσως η πιο σημαντική συνέπεια των συμμαχιών στην πορεία των Τσιν, ήταν η προσωρινή μετατόπιση της επέκτασής τους προς τα νότια. Το 316, οι αυλικοί των Τσιν αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τις επιθέσεις στον ανατολικό γείτονά τους Han και να επικεντρωθούν αντ’ αυτού στους αδύναμους νότιους γείτονές τους, Shu και Ba και Sichuan. Αυτό ήταν ένα σημαντικό κέρδος, καθώς η Sichuan ήταν πλούσια σε φυσικούς πόρους, όπως σίδηρο και αλάτι.

Παράλληλα, η τρίτη μεγάλη δύναμη που αμφισβήτησε την υπεροχή των Jin ήταν το κράτος του Τσι (Qi, οι Qin πρόκειται για διαφορετικό βασίλειο (Τσιν)). Στην αρχή της περιόδου των «Εμπόλεμων Κρατών», αυτό το εξαιρετικά πλούσιο και πυκνοκατοικημένο κράτος βρισκόταν σε σχετικά αδύναμη θέση, υποφέροντας από εσωτερικές διαμάχες εντός της κυβερνούσας ηγεσίας Tian. Η συνετή διπλωματία εξασφάλισε τη συνεργασία της με τους Wei και τους Han εναντίον των Qin. Όταν οι Chu απέτυχαν να ενταχθούν στον συνασπισμό κατά των Qin, οι Qi οργάνωσαν επίθεση κατά των Chu, προκαλώντας την τελική ένταξη τους το 301.

Οι τελευταίες δεκαετίες της ιστορίας των Εμπόλεμων Βασιλείων χαρακτηρίστηκαν από μια σχεδόν ασταμάτητη επέκταση του κράτους του Qin εις βάρος των μεγάλων ανταγωνιστών του. Η κατάρρευση των Qi επέτρεψε στους Τσιν να αυξήσουν την πίεσή τους στους γείτονες, Wei και Han, οι οποίοι μαστίζονταν από εξωτερικές εισβολές κάθε χρόνο.

Σίγουρα, η ιστορία της Κίνας δεν σταματάει εδώ, αλλά η διατήρηση της μνήμης  μας υπενθυμίζει την πολυπλοκότητα του κινέζικου παρελθόντος, όπως και στην κατανόηση πως κάθε λαός κουβαλάει τις δικές του μάχες.

ENΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Elizabeth Childs-Johnson (2021), The Warring States Period: Historical Background Yuri Pines The Oxford Handbook of Early China, Oxford University Press
• Linda Jaivin (2022), Σύντομη Ιστορία της Κίνας, Αθήνα: εκδ. Μεταίχμιο