Του Παντελή Δημητρόγλου,
Στις 4 Μαΐου, ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, επισκέφθηκε το Άγιο Όρος, έχοντας κοινοποιήσει φωτογραφίες από το προσκύνημά του στα social media. Με αφορμή το γεγονός αυτό και παρατηρώντας σε ευρύτερο πλαίσιο τη σχέση, καλή ή κακή που έχουν τα πολιτικά στελέχη και οι κρατικοί θεσμοί με την Εκκλησία, προκύπτει το ερώτημα αν στον τόπο αυτό είναι πιο βαρύ το Ευαγγέλιο από το Σύνταγμα ή το αντίθετο. Φυσικά, ο κάθε άνθρωπος που βρίσκεται σε μία θέση λήψης αποφάσεων δεν ταυτίζεται πλήρως με την ιδιότητα που προκύπτει από τη θέση αυτή, καθώς υπάρχει και ο προσωπικός χρόνος που ο καθένας έχει την ελευθερία να τον αξιοποιήσει, όπως θέλει.
Το πρόβλημα αρχίζει να εμφανίζεται, όταν η πολιτική θέση και οι εξουσίες συμπλέκονται με την πίστη, απομακρύνοντας τον φορέα της εξουσίας από το αντικειμενικό πλαίσιο ευθύνης στο οποίο έχει επιλεχθεί να δρα. Οι δεσμοί και η ιστορική εγγύτητα του Ελληνικού κράτους με την Εκκλησία της Ελλάδας είναι ευρέως διαδεδομένοι. Το Ευαγγέλιο αποτελεί τεκμήριο ειλικρίνειας στα ελληνικά δικαστήρια, πηγή διαφάνειας και αγνών προθέσεων σε τελετές ορκωμοσίας πολιτικών προσώπων, ενώ το θρήσκευμα και όλα όσα απορρέουν έχουν θεσμοθετημένο λόγο στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς η παιδεία οργανώνεται, ελέγχεται και εφαρμόζεται από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Το προσκύνημα και η προσωπική επίσκεψη ενός πολιτικού σε έναν τόπο λατρείας από μόνο του, δεν αποτελεί και δεν πρέπει να αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και αμφισβήτησης της αξιοπιστίας του, καθώς εκεί η επαφή ενός προσώπου με την πνευματική αναζήτηση είναι ένα μεμονωμένο γεγονός, μακριά από οποιοδήποτε περιβάλλον άσκησης πολιτικής. Από την άλλη, η ενεργή παρουσία όχι τόσο των συμβόλων, αλλά περισσότερο των στελεχών της Εκκλησίας σε ζητήματα και καταστάσεις, που άπτονται απόλυτα της νομικής επιστήμης δημιουργεί αλλοιώσεις στο πρόσωπο του κράτους δικαίου και του εκκοσμικευμένου προφίλ που αυτό ευθύνεται να έχει.
Ζωτικής σημασίας για να κατανοήσει κανείς τη χρησιμότητα του διαχωρισμού της εκκλησίας από το κράτος είναι το γεγονός της 10ης Μαρτίου, όταν τις πρωινές ώρες εκείνης της ημέρας, ο Βουλευτής Ν.Π. του κόμματος ΝΙΚΗ, εισέβαλε στην εθνική πινακοθήκη και βανδάλισε 3 έργα τέχνης του δημιουργού Χριστόφορου Κατσαδιώτη, μία πράξη γνώριμη στην ελληνική συνείδηση που αποδεικνύει ότι όπως ο συγκεκριμένος βουλευτής, έτσι και ένας μεγάλος αριθμός στελεχών του οικοσυστήματος που λέμε κράτος, δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τον χώρο δράσης του. Με απλά λόγια, το που ξεκινάει, αλλά και το που σταματάει η πολιτική. Το που υπάρχει προσβολή εθνικού συμβόλου και το που η τέχνη κάνει απλά τη δουλειά της. Σε κάθε περίπτωση, όταν οι εκκλησιαστικοί θεσμοί έχουν λόγο στην κρατική λειτουργία και σε πολλά από τα ζητήματα για τα οποία είναι υπεύθυνο το σύνταγμα, η διαδικασία επίλυσής τους και η νομική τους κατοχύρωση, καθυστερούν σημαντικά και η δομή της πολιτείας δέχεται πίεση που όμοιά της είναι αυτή της διαφθοράς.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί η ακίνητη εκκλησιαστική περιουσία εντός της ελληνικής επικράτειας, που σύμφωνα με επίσημα στοιχεία ανέρχεται σε 1.300.000 στρέμματα. Από αυτά, τα 732.000 είναι βοσκότοποι, 367.000 δασικές εκτάσεις και 189.000 από αυτές είναι γεωργικές. Και περίπου 400.000 στρέμματα χαρακτηρίζονται ως «διακατεχόμενα», αφού για αυτές τις εκτάσεις δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας. Η Εκκλησία της Ελλάδος διαθέτει παράλληλα και ολόκληρα νησιά και βραχονησίδες σε νησιωτικά συμπλέγματα, όπως στις Σποράδες και στις Κυκλάδες. Η Εκκλησία της Ελλάδος φέρεται μεταξύ άλλων να διαθέτει περίπου 800 κτήρια με τα περισσότερα να είναι γραφεία, καταστήματα, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία, ακόμα και μισθωμένα βενζινάδικα. Δεδομένου του πλούτου αυτού και αν σκεφτεί κανείς την αξία που έχουν πολλά εκκλησιαστικά αντικείμενα και εργαλεία, με μία πιο παρατηρητική ματιά, γίνεται αντιληπτό ότι παρόλο που στην Ελλάδα η παρουσίαση της μοναρχίας έληξε με το δημοψήφισμα του 1974, υπάρχει ένας άλλος ελέφαντας στο δωμάτιο, που αν και δεν υιοθετεί το βασιλικό πρωτόκολλο, του μοιάζει πολύ.
Πίστη σημαίνει εμπιστοσύνη. Και αυτό που χρειάζεται μία κοινωνία, αλλά και το κράτος στο οποίο ζει, για να είναι υγιής, είναι εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Η Ελλάδα δεν βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες εκείνες όπου οι πολίτες πιστεύουν στους θεσμούς και είναι γνωστό ότι υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ των πολιτών και της διοίκησης. Και μετά από μία σειρά πρόσφατων πολιτικών αποτυχιών, όπως το κρατικό έγκλημα των Τεμπών, φαίνεται ότι το χάσμα αυτό δεν δείχνει πορεία προς τη γεφύρωση, τουλάχιστον στο προσεχές μέλλον. Όπως καταδεικνύεται από την ιστορική αναδρομή, υπάρχει μακρά παράδοση αλληλεξάρτησης Κράτους και Εκκλησίας, ήδη από την ίδρυση του Κράτους το 1832 και πολυεπίπεδη ανάμειξη του ενός με το άλλο.
Για μία ευρωπαϊκή περιοχή, όπου ο διαφωτισμός δε κατάφερε να ριζώσει, η σχέση αυτή είναι εν μέρη δικαιολογημένη. Παρόλα αυτά, δεν έχουν γίνει ακόμα αξιόλογες προσπάθειες για την πολιτική εξυγίανση της διοίκησης στο μεγαλύτερο μέρος της, που ένα μεγάλο της τμήμα εφάπτεται στην εκκλησιαστική εξάρτηση.
Τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο για τη δομή και τη λειτουργία του έννομου καθεστώτος, στο οποίο ζουν τον έχουν οι πολίτες. Αυτή είναι μία παραδοχή, η οποία αποτελεί και τον πυρήνα αυτού του ζητήματος. Έτσι, λοιπόν, στο τέλος της ημέρας, οι πολίτες είναι αυτοί που με όλες τους τις επιλογές, δηλαδή, τα καταναλωτικά προϊόντα, την ψήφο, το τηλεοπτικό και διαδικτυακό περιεχόμενο, την ενημέρωση, αλλά και την ποιότητα των διαπροσωπικών τους σχέσεων, διαμορφώνουν το πλαίσιο που λέγεται ελληνικό κράτος.
Όλα όσα δυσκολεύουν τον ελληνικό λαό και τον βγάζουν στους δρόμους είναι εκείνα για τα οποία αξίζει να μάχεται κανείς και να μην τα ανέχεται. Όλες οι παθογένειες που του στερούν την αξιοπρέπεια και την ποιότητα ζωής είναι το αποτέλεσμα της αποδοχής των παθογενειών αυτών. Η πίστη, εκτός από το να ορίζει τα μέλη του ποιμνίου, θα πρέπει και να τα διδάσκει, για να μπορούν να κρίνουν και να διαχωρίσουν καταστάσεις. Οι νόμοι, είναι η γλώσσα του κράτους. Είναι όλο εκείνο το σύστημα που θα πρέπει να συμπεριλάβει όσους περισσότερους μπορεί και ταυτόχρονα να ρυθμίσει τις ζωές τους. Κανένα άλλο σύστημα δεν είναι καταλληλότερο να το πράξει και η ιδανική συνθήκη είναι να ζουν αξιοπρεπώς όλοι όσοι θέλουν να λέγονται Έλληνες πολίτες μην αφήνοντας τα προσωπικά τους πιστεύω να διαβάλλουν την αξιοκρατία και την ισότητα. Σε τελική ανάλυση, η ουσία της δημοκρατίας έγκειται στο πόσο πιστεύει κανείς στις δυνατότητες της ανθρωπότητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αυτά είναι τα ιερά «φιλέτα» που έχει η περιουσία της Εκκλησίας, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το μετέωρο… διαζύγιο Εκκλησίας και Κράτους, documentonews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το νομοθετικό πλαίσιο στην εκκλησιαστική περιουσία: Το αποτέλεσμα μιας ιστορίας συγκρούσεων Εκκλησίας — κράτους, offlinepost.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κράτος και Εκκλησία: η αναθεώρηση που δεν έγινε, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το Άγιο Όρος επισκέφθηκε ο Κυριάκος Πιερρακάκης — Δείτε φωτογραφίες από το προσκύνημά του, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
