Της Αλίκης Μπρίνιου,
«Σ’ αγαπάω Βίκτωρα, αλλά δεν μπορείς να είσαι δικός μου»
Μπορεί ο θάνατος να ενωθεί με την ζωή; Μπορεί μια νεκρή νύφη να ερωτευτεί και να παντρευτεί με έναν ζωντανό; Μπορούν οι δύο κόσμοι να ενωθούν και να συνυπάρξουν;
“Corpse Bride” ή αλλιώς «Η Νεκρή Νύφη» είναι μια stop-motion ταινία του Tim Burton σε μορφή κινουμένων σχεδίων. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα μιούζικαλ φαντασίας, δίχως να παραλείπεται το κωμικό και χιουμοριστικό στοιχείο. Η γοτθική κουλτούρα και το μακάβριο στοιχείο κάνουν έντονα την εμφάνιση τους, καθώς συνδέονται απόλυτα με τις σκοτεινές αποχρώσεις που περιτριγυρίζουν κάθε λήψη της ταινίας. Το στοιχείο του ρομαντισμού που «εκφύεται» μέσα από το σκοτάδι δίνει μια διαφορετική —ξεχωριστή— αίσθηση στον θεατή. Η ταινία είναι υπό παραγωγή των Laika/Warner Bros και πίσω από τους πρωταγωνιστές αποκαλύπτονται οι φωνές των Johnny Depp ως Victor, Helena Bonham ως Emily (ή αλλιώς Corpse Bride) και τέλος, της Emily Wantson ως Victoria.
Η ιστορία διαδραματίζεται γύρω από μια σκοτεινή, βικτωριανή εποχή. Ο Victor Van Dort, γιος μιας εύπορης οικογένειας ετοιμάζεται για τον γάμο του με την Victoria Everglot, μια κοπέλα που προέρχεται από μια οικογένεια που τυχαίνει να έχει χάσει όλη της την περιουσία. Η διαδικασία έχει ως εξής: μια ημέρα πριν γίνεται η πρόβα γάμου. Ο Victor, όμως, όντας αγχωμένος δεν καταφέρνει να τελέσει όπως χρειάζεται την πρόβα του γάμου τους, με αποτέλεσμα να φεύγει, πηγαίνοντας προς το δάσος, και προσπαθώντας ξανά και ξανά. Οι γαμήλιοι όρκοι ηχούν σαν να προορίζονται για τα δέντρα που βρίσκονται γύρω του και το δαχτυλίδι -που προορίζεται για την Victoria- ξαφνικά βρίσκεται σε ένα ξερό κλαδί… μάλλον ή μάλλον όχι. Στο δάχτυλο της Emily, της νεκρής νύφης, βρίσκεται για ακόμα μια φορά ένα δαχτυλίδι, με την ελπίδα αυτή την φορά να είναι από κάποιον που την αγαπάει, κι αυτή το ίδιο, ώστε να καταφέρει να βιώσει τον γάμο που πάντα ονειρευόταν, πριν η ζωή της λάβει τέλος με αίτιο την «ραγισμένη καρδιά» της.
Η ταινία ακολουθεί μια συγκεκριμένη αισθητική, που δίνει το μοναδικό χαρακτηριστικό του Tim Burton. Λεπτά σώματα, μεγάλα μάτια και μια ασπρόμαυρη παλέτα, η οποία αποκτά έντονα —μα σκοτεινά— χρώματα, όταν βρισκόμαστε στον κόσμο των νεκρών. Βλέποντας την «ζωή» των νεκρών γεμάτη χρώμα, συγκριτικά με τις αποχρώσεις των εν ζωή χαρακτήρων, μπορούμε άμεσα να αντιληφθούμε πολλά για τις δύο αυτές διαστάσεις.
Κάθε χαρακτήρας της ταινίας υποστηρίζει και συμβολίζει κάτι διαφορετικό. Ειδικότερα, οι τρείς πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες παρουσιάζουν τόσα διαφορετικά στοιχεία, που όμως καταφέρνουν να ενωθούν μεταξύ τους, σαν τα κομμάτια κάποιου παζλ. Ο Victor Van Dort παρουσιάζεται ως ένας διχασμένος χαρακτήρας. Είναι εσωστρεφής, διαθέτει ευγενικούς τρόπους, όμως βρίσκεται παγιδευμένος ανάμεσα στις προσδοκίες των άλλων. Η ζωή του κυλάει μέσα από γεγονότα που γίνονται δίχως ο ίδιος να τα επιλέξει, αυτός απλά ακολουθεί. Ερχόμενος στην κατάσταση του γάμου του με την νεκρή νύφη έρχεται αντιμέτωπος με την έννοια της επιλογής, της δέσμευσης και της πίστης. Ο συμβολισμός του χαρακτήρα του προσδίδει την αναποφασιστικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, καθώς βλέπουμε τον Victor να «κυλάει», όπου τον σπρώχνει η στιγμή. Παράλληλα, μέσα από τα βιώματα του εμφανίζεται το «ταξίδι προς την ωριμότητα». Από τον φόβο, την ανασφάλεια και τη σύγχυση καταλήγει στην αποφασιστικότητα, την ευθύνη και την ελευθερία. Επιπλέον, ο Victor φέρνει το παράδειγμα του ατόμου που ζει σε δύο διαφορετικούς κόσμους. Φαίνεται σαν να είναι δύο διαφορετικά άτομα που ζουν δύο διαφορετικές ζωές. Ο Victor ζούσε ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, κυριολεκτικά αλλά και ψυχολογικά.
Η Emily, γνωστή και ως «Νεκρή Νύφη», είμαι μια νεαρή γυναίκα που προδόθηκε και δολοφονήθηκε λίγο πριν τον γάμο της. Στο πένθος της ψυχής της αναζητά αγάπη και δικαίωση. Ο χαρακτήρας της συμβολίζει την τραγική ρομαντική ψυχή που προσπαθεί να ζήσει την αγάπη που δεν έλαβε ποτέ, υπό κάθε κόστος. Νιώθοντας “the other woman” κάνει τα πάντα για να είναι έστω και για μια φορά η πρώτη επιλογή κάποιου. Σταδιακά, ο χαρακτήρας της εξελίσσεται και επέρχεται η αναγέννηση μέσα από την αυτογνωσία. Ενώ στην αρχή προσπαθούσε να βιώσει έναν έρωτα και έναν γάμο που ο προηγούμενος της στέρησε, αργότερα συμφιλιώθηκε και κατανόησε πως από την αγάπη δεν απαιτείται η ανταπόκριση. Η μνήμη και η λύτρωση αποτελούν βασικό στοιχείο της Emily εφόσον μέσα από αυτά κατάφερε να είναι ελεύθερη. Εκπροσωπεί το τραύμα, το παρελθόν που ζητά δικαίωση και την αγάπη που δεν μπορεί να βρει. Στο τέλος, στη λύτρωση, η ψυχή της βγάζει φτερά και πετάει προς την σελήνη, απελευθερώνοντας την από τον πόνο.
Η Victoria Everglot παρουσιάζεται ως η εν ζωή μελλοντική σύζυγος του Victor. Ευγενής αλλά παγιδευμένη σε έναν κόσμο ασπρόμαυρης ευγένειας και οικονομικής κατάρρευσης. Περιμένει τον Victor να προσθέσει χρώμα στην ασπρόμαυρη ζωή της και να τη «σώσει» μακριά από την οικογένεια της που προσπαθεί να την παντρέψει με κάποιον πλούσιο, ώστε να ξανά αποκτήσουν οικονομική ευελιξία. Η Victoria αν και «ζωντανή» είναι εγκλωβισμένη δίχως φωνή, μα και δίχως ελευθερία. Ο χαρακτήρας της αποδίδει την καταπίεση του συστήματος, καθώς ενσαρκώνεται μέσα από μια νοοτροπία, όπου η γυναίκα θα πρέπει να δεσμευθεί κάποιον με οικονομική άνεση που έμμεσα θα την βοηθήσει οικονομικά —και αυτή αλλά και την οικογένεια της. Επιπλέον, παρατηρείται η σιωπηλή επανάσταση. Η Victoria δεν είναι οξύθυμη, δεν φωνάζει, δεν συγκρούεται όμως δείχνει πίστη και αξιοπρέπεια. Στο τέλος, επιλέγει να χάσει τον Victor με σεβασμό, αποδεχόμενη τη μοίρα της, χωρίς να υποταχθεί.
Παρατηρώντας πέρα από τους χαρακτήρες, διακρίνονται έντονοι συμβολισμοί, οι οποίοι δεν εμφανίζονται πάντα δίχως να γίνει άμεση επεξεργασία των δεδομένων. Πολλές φορές μπορεί να εμφανιστούν ως απλές εικόνες όμως εάν διαπεράσουμε την επιφάνεια μπορούμε να αντιληφθούμε κοινωνικά ζητήματα και υπαρξιακά ερωτήματα τα οποία συνοδεύονται από ένα «γλυκόπικρο» στοχασμό για την ζωή, τον θάνατο και την αγάπη. Ο πρώτος και πιο «γνωστός» συμβολισμός είναι ο κόσμος των νεκρών, ο οποίος δείχνει να έχει περισσότερη ζωή απ’ ό,τι των κυριολεκτικά ζωντανών. Αυτό το χαρακτηριστικό συμβολίζει την αντιστροφή της προσδοκίας. Οι νεκροί είναι πιο ελεύθεροι, δραστήριοι και χαρούμενοι συγκριτικά με τους εν ζωή χαρακτήρες. Μέσω αυτής της αντίθεσης παρατηρείται ότι ο θάνατος δεν σημαίνει πάντα το τέλος, όμως μπορεί να μετενσαρκωθεί ως μια διαφορετική μορφή ύπαρξης, ίσως και πιο ουσιαστική. Επιπλέον, η ζωή υπό καταπίεση δεν σημαίνει πάντα πως είναι απολαυστική και πώς το άτομο πραγματικά «ζει».
Ο γάμος και το γαμήλιο έθιμο υποστηρίζουν ένα βάσιμο κοινωνικό ερώτημα. Βλέποντας τον Victor και την Victoria να συναντιούνται μέσω προξενιού, με στόχο μια κοινωνικοοικονομική συμφωνία μεταξύ των 2 οικογενειών, σε αντίθεση με την Emily η οποία παντρεύτηκε από αγάπη. Έτσι, θέτεται το ερώτημα, είναι ο γάμος θέμα αγάπης ή υποχρέωσης; Πότε είμαστε πραγματικά «δεσμευμένοι»;
Ένας ακόμα συμβολισμός είναι οι πεταλούδες, στην αρχή και στο τέλος της ταινίας. Στην πρώτη σκηνή, ο Victor απελευθερώνει μια πεταλούδα ενώ στην τελευταία σκηνή η Emily μεταμορφώνεται σε πεταλούδες και φεύγει, αυτή τη φορά ελεύθερη. Αυτός ο συμβολισμός θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως το γνωστό “butterfly effect” που υποστηρίζει ότι μια πράξη που συνέβη στο παρελθόν μας φέρνει στην κατάσταση που είμαστε σήμερα, δίχως όμως εμείς οι ίδιοι να την είχαμε προγραμματίσει. Επιπροσθέτως, η πεταλούδα συμβολίζει στοιχεία όπως η ψυχή, η ελευθερία και η μετάβαση. Μέσω αυτού του συμβολισμού παρουσιάζεται το κλείσιμο ενός κύκλου πνευματικής και συναισθηματικής ωρίμανσης.
Το Corpse Bride έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο 62ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας στις 7 Σεπτεμβρίου του 2005. Το 2006 κατάφερε να είναι σε υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων.
Εν κατακλείδι, αυτή η ταινία —ακόμα κι αν είναι animated— βάζει τους θεατές σε βαθιά σκέψη. Οι περισσότεροι φοβούνται τον θάνατο, όμως, ποιος δεν φοβάται να ζήσει;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Corpse Brode, imdb.com, διαθέσιμο εδώ.
