Της Ελπίδας Γιατρά,
Την 1η Ιουνίου 2025, ένα μικρό ιστιοφόρο ξεκίνησε από την Κατάνια της Σικελίας με προορισμό τη Γάζα. Το όνομά του ήταν Madleen, εις μνήμην της Madleen Kullab, της πρώτης γυναίκας ψαρά της Παλαιστίνης.
Το σκάφος μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια: ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό και παιδικές τροφές, επιδιώκοντας ταυτόχρονα να σπάσει τον ναυτικό αποκλεισμό που έχει επιβληθεί στη Γάζα από το Ισραήλ. Πρόκειται για μία περιοχή που δεν μπορεί πλέον να προμηθευτεί ούτε τα βασικά αγαθά προς επιβίωση. Ο άμαχος πληθυσμός έχει καταδικαστεί σε εξαναγκασμένη ασητία από το Ισραήλ.
Στο σκάφος επέβαιναν δώδεκα ακτιβιστές από τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Σουηδία. Ανάμεσά τους ήταν η Γκρέτα Τούνμπεργκ και η γαλλοπαλαιστίνια ευρωβουλευτής Ρίμα Χασάν.
Η συμμετοχή τους στο Madleen τούς έθεσε αυτόματα σε μια νομική και πολιτική γκρίζα ζώνη, διότι δεν ενεργούσαν εκ μέρους κάποιας κυβέρνησης, αλλά ούτε και παραβίαζαν ρητά το Διεθνές δίκαιο. Το ρίσκο που ανέλαβαν δεν ήταν μόνο προσωπικό ή ηθικό, ήταν και νομικό, καθώς γνώριζαν πως ενδέχεται να συλληφθούν ή να αντιμετωπιστούν ως απειλή. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν εμπειρία από προηγούμενες αποστολές, γνώριζαν τις διαδικασίες σύλληψης και απέλασης, και ωστόσο προχώρησαν, δείχνοντας ότι η πολιτική ανυπακοή εξακολουθεί να παραμένει εργαλείο πίεσης εκεί όπου οι θεσμοί σιωπούν ή αδρανούν.
Στις 9 Ιουνίου, το πλοίο αναχαιτίστηκε από το ισραηλινό ναυτικό σε διεθνή ύδατα, χωρίς προειδοποίηση ή επίσημη επικοινωνία. Οι ισραηλινές αρχές χαρακτήρισαν την αποστολή επικοινωνιακή πρόκληση. Οι επιβαίνοντες συνελήφθησαν, μεταφέρθηκαν στο λιμάνι του Ασντόντ και στη συνέχεια απελάθηκαν μέσω του αεροδρομίου Μπεν Γκουριόν.
Η κίνηση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Μακρόν απαίτησε την άμεση επιστροφή των έξι Γάλλων υπηκόων, ενώ ο υπουργός Εσωτερικών Ζεράλ Νταρμανέν καταδίκασε τη σύλληψή τους ως αυθαίρετη. Ο Ζαν Λυκ Μελανσόν έκανε λόγο για κρατική πειρατεία, ενώ η ίδια η Χασάν κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Ένωση για συνενοχή μέσω σιωπής.
Η Ισπανία αντέδρασε μέσω της αντιπροέδρου Γιολάντα Ντίαθ, η οποία μίλησε ευθέως για παραβίαση του διεθνούς δικαίου και κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρέμβει. Στην Ιταλία, αν και η κυβέρνηση κράτησε αποστάσεις, ερωτήματα κατατέθηκαν στη Βουλή για τον ρόλο του ιταλικού λιμενικού στην αναχώρηση του πλοίου.
Η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ, Φραντσέσκα Αλμπανέζε, υπενθύμισε πως η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πολιορκούμενο πληθυσμό δεν αποτελεί μόνο ηθική αλλά και νομική υποχρέωση των κρατών, σύμφωνα με το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο.
Πέρα όμως από τη διπλωματική κινητοποίηση, το Madleen ανέδειξε κάτι ίσως πιο κρίσιμο. Την κρίση της ευρωπαϊκής συνείδησης απέναντι στον πόλεμο της Γάζας. Η παρουσία ευρωπαίων πολιτών σε μια ειρηνική αποστολή που κατέληξε σε βίαιη αναχαίτιση, σύλληψη και απέλαση αποκάλυψε τα όρια της ισραηλινής ανεκτικότητας, αλλά και της ευρωπαϊκής ανοχής.
Στο εσωτερικό της Ευρώπης, η υποδοχή της αποστολής φανέρωσε βαθιές ιδεολογικές ρωγμές. Η Αριστερά υπερασπίστηκε ανοιχτά την πρωτοβουλία, φέρνοντάς την στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Αντίθετα, δεξιοί και κεντρώοι, την αντιμετώπισαν ως απειλή για την εθνική ασφάλεια και ως υπερβολικά φορτισμένη πολιτικά κίνηση. Τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης κινήθηκαν μεταξύ αποσιώπησης και ενοχικής αναφοράς.
Το αποτέλεσμα, αν και πρακτικά αποτυχημένο, αφού το πλοίο δεν έφτασε ποτέ στη Γάζα, είναι πολιτικά ενεργό. Το όνομά του συζητήθηκε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Οι εικόνες του αναπαρήχθησαν ευρέως, ειδικά στα social media. Η συζήτηση για τον αποκλεισμό της Γάζας επανήλθε, έστω και προσωρινά, στο κέντρο του πολιτικού διαλόγου.
Η Ευρώπη δεν απέτρεψε τη βίαιη παρεμπόδιση του πλοίου. Δεν σταμάτησε την απέλαση των επιβαινόντων. Όμως για πρώτη φορά μετά από καιρό, κάποιοι Ευρωπαίοι αντέδρασαν δημόσια. Ίσως το Madleen να ήταν αυτό που χρειαζόταν η Ευρώπη για να ξεκινήσει ο διάλογος γύρω από την ανεπίσημη αποδοχή της ισραηλινής αυθαιρεσίας. Ιδιαίτερα τώρα που το ίδιο το Ισραήλ δρα πολεμοχαρώς σε μία ακόμη χώρα, το Ιράν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ποιοι είναι οι 12 επιβάτες του «Madleen» που έπλεε στη Γάζα – Από που πήρε το όνομά του το σκάφος, CNN.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το Madleen πλέει για μια ελεύθερη Γάζα, Εφημερίδα των Συντακτών, διαθέσιμο εδώ
- Μακρόν: Να επιτραπεί άμεσα η επιστροφή των Γάλλων που επέβαιναν στο «Madleen», CNN.gr, διαθέσιμο
- Madleen: Απελάθηκαν από το Ισραήλ και οι 3 τελευταίοι ακτιβιστές, News247.gr, διαθέσιμο εδώ
- Gazafreedomflotilla, Instagram.com, διαθέσιμο εδώ
