Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει ένα σύνολο προκλήσεων που συνδέονται άμεσα με την τεχνολογική της ανεξαρτησία και την ασφάλεια των στρατηγικών της τομέων. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Ολλανδού Υπουργού Άμυνας, Ρούμπεν Μπρέκελμανς, περί εντατικοποίησης της κινεζικής κατασκοπείας στον κλάδο των ημιαγωγών επισημαίνουν την αυξανόμενη ανάγκη για συστηματική ευρωπαϊκή αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων.
Η Ολλανδία, ως φιλοξενία της κορυφαίας τεχνολογικής εταιρείας ASML –ενός από τους πλέον κρίσιμους παγκόσμιους προμηθευτές εξοπλισμού κατασκευής μικροτσίπ– βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της προβληματικής. Τα συστήματα λιθογραφίας που παράγει η ASML είναι μοναδικά παγκοσμίως και έχουν ζωτική σημασία για την παραγωγή ημιαγωγών τελευταίας γενιάς. Το ενδιαφέρον που δείχνει η Κίνα για πρόσβαση σε αυτή τη τεχνολογία, σύμφωνα με τις ολλανδικές υπηρεσίες πληροφοριών, εκδηλώνεται μέσα από αυξανόμενη δραστηριότητα κατασκοπείας και κυβερνοεπιθέσεων, γεγονός που υπογραμμίζει τη στρατηγική της σημασία.
Οι δηλώσεις του Μπρέκελμανς ενισχύουν την ανησυχία ότι η Κίνα επιδιώκει την απόκτηση ευρωπαϊκής τεχνογνωσίας, όχι μόνο στον τομέα των ημιαγωγών, αλλά και σε τομείς όπως η αεροδιαστημική και η ναυπηγική. Αυτό εγείρει σημαντικά ερωτήματα για την επάρκεια των ευρωπαϊκών δομών προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας και κυβερνοασφάλειας.
Πέραν της κατασκοπείας, ένα ακόμη μέτωπο προβληματισμού είναι η εξάρτηση της Ευρώπης από την Κίνα στον τομέα των κρίσιμων πρώτων υλών. Υλικά όπως το λίθιο, το κοβάλτιο και οι σπάνιες γαίες είναι απαραίτητα για την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων, την αποθήκευση ενέργειας και την ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών. Η Κίνα ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της επεξεργασίας αυτών των υλικών, γεγονός που δημιουργεί σοβαρή στρατηγική εξάρτηση για την ΕΕ.
Η Σουηδή Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Έμπα Μπους, είχε προειδοποιήσει πρόσφατα ότι «η εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο θα μοιάζει με ηλιόλουστη ημέρα» σε σύγκριση με την ενδεχόμενη εξάρτηση από κινεζικά ορυκτά. Το μήνυμα είναι σαφές: η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης εξαρτάται πλέον σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητά της να μειώσει αυτή την εξάρτηση και να ενισχύσει τις εγχώριες παραγωγικές της δυνατότητες.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προχωρήσει με τον Κανονισμό για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (Critical Raw Materials Act), με στόχο να εξασφαλίσει την πρόσβαση, την επεξεργασία και την ανακύκλωση βασικών στρατηγικών πόρων εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας. Μέχρι το 2030, ο στόχος είναι η ΕΕ να περιορίσει την εξάρτηση από κάθε εξωτερική χώρα κάτω από το 65% για κάθε πρώτη ύλη στρατηγικής σημασίας.
Ωστόσο, η υλοποίηση αυτής της πολιτικής συναντά εμπόδια: αδειοδοτήσεις εξορύξεων, περιβαλλοντικές και κοινωνικές αντιδράσεις, καθώς και σημαντική ανάγκη για επενδύσεις. Αυτές οι δυσκολίες καταδεικνύουν την ανάγκη για ακόμα πιο στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών και τη χάραξη ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής.
Η ενίσχυση της ασφάλειας, η προστασία της καινοτομίας και η διατήρηση του τεχνολογικού πλεονεκτήματος της Ευρώπης πρέπει να αποτελούν πρωταρχικούς στόχους για την Ένωση συνολικά. Η ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία δεν είναι πια μια αφηρημένη έννοια, αλλά ένα απτό ζητούμενο που σχετίζεται με την ασφάλεια, την ανταγωνιστικότητα και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η απάντηση της Ευρώπης στις αυξανόμενες γεωπολιτικές πιέσεις απαιτεί όχι μόνο αμυντικές πρωτοβουλίες, αλλά και προληπτικές πολιτικές. Επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής παραγωγής και υποστήριξη στρατηγικών συνεργασιών με συμμάχους που μοιράζονται κοινές αξίες είναι κομβικά στοιχεία μιας μακρόπνοης στρατηγικής.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη αποδείξει πως μπορεί να λειτουργήσει με ενότητα και αποφασιστικότητα όταν διακυβεύονται βασικά της συμφέροντα. Η πανδημία, η ενεργειακή κρίση και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κατέδειξαν την ικανότητα των ευρωπαϊκών θεσμών να ανταποκρίνονται συλλογικά στις προκλήσεις. Η αντιμετώπιση της τεχνολογικής κατασκοπείας και της εξάρτησης από τρίτες δυνάμεις είναι η επόμενη μεγάλη δοκιμασία.
Η αφετηρία είναι δεδομένη: η Ευρώπη διαθέτει το επιστημονικό δυναμικό, τις υποδομές και την πολιτική βούληση. Αυτό που χρειάζεται είναι συστηματική εφαρμογή πολιτικών, συντονισμός μεταξύ των κρατών-μελών και διαρκής εγρήγορση. Η προστασία του τεχνολογικού πλεονεκτήματος και της στρατηγικής της αυτονομίας δεν είναι απλώς στόχος – είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ευρωπαϊκή ευημερία και σταθερότητα τις επόμενες δεκαετίες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Dutch defense minister warns of Chinese spying threat, διαθέσιμο εδώ
