Της Παναγιώτας Κλεφτόγιαννη,
Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση του εισοδήματος των εργαζόμενων στην Ελλάδα αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα ζητήματα της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Η χώρα πέρασε μια δεκαετία δημοσιονομικής προσαρμογής, συρρίκνωσης των μισθών και επιδείνωσης των εργασιακών σχέσεων, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Μετά από όλα αυτά τα γεγονότα, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον σε μια διαρκή προσπάθεια ανάκαμψης, επιδιώκοντας την αποκατάσταση του βιοτικού επιπέδου, αλλά και την αύξηση στον κατώτατο και μεσαίο μισθό. Η εξέλιξη των τελευταίων ετών δείχνει μια καλύτερη προοπτική για το μέλλον, με απαιτούμενη τη συνεχή προσπάθεια με την υιοθέτηση νέων μέτρων.
Από το 2019 μέχρι σήμερα, έχουν εφαρμοστεί διαδοχικές αυξήσεις στον κατώτατο μισθό. Ειδικότερα, από τα 650 ευρώ μικτά το 2019, ο κατώτατος μισθός έχει ανέλθει στα 830 ευρώ το 2024, σημειώνοντας συνολική αύξηση περίπου 27%. Πλέον, η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει ως στόχο τα 950 ευρώ έως το 2027.
Παράλληλα, έχει σημειωθεί σταθερή αύξηση και του μέσου μισθού, ο οποίος σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΕΦΚΑ και της Τράπεζας της Ελλάδος, το 2024 διαμορφώθηκε περίπου στα 1.313 ευρώ, έναντι των 1.160 ευρώ το 2021 και περίπου 1.050 ευρώ την περίοδο πριν από την πανδημία του κορονοϊού. Πρόκειται, λοιπόν, για μία αύξηση που οφείλεται τόσο στην ανάπτυξη της οικονομίας, όσο και σε συγκεκριμένες κυβερνητικές παρεμβάσεις, όπως η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η αύξηση της απασχόλησης και οι ελλείψεις σε συγκεκριμένα επαγγέλματα που οδήγησαν σε αυξήσεις μισθών λόγω προσφοράς και ζήτησης.
Ωστόσο, παρά τη βελτίωση, η σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκαλύπτει ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να υστερεί σε επίπεδο αποδοχών και αγοραστικής δύναμης. Αν και ο ονομαστικός κατώτατος μισθός αυξήθηκε, σε όρους αγοραστικής δύναμης, λαμβάνοντας δηλαδή υπόψιν το κόστος ζωής, η θέση της Ελλάδας παραμένει χαμηλότερη σε σχέση με τη θέση χωρών, όπως η Πορτογαλία, η Ρουμανία και η Πολωνία. Ο πληθωρισμός, ιδίως στα βασικά είδη διατροφής και στη στέγαση, ροκανίζει τις αυξήσεις και περιορίζει την πραγματική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Οι εργαζόμενοι, παρά τις επίσημες αυξήσεις, συχνά δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές ανάγκες, γεγονός που προκαλεί έντονες κοινωνικές πιέσεις.
Στο σημείο αυτό, η κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για περαιτέρω βελτίωση, έχει διαμορφώσει ένα πλέγμα πολιτικών για την αύξηση των εισοδημάτων και την τόνωση της αγοραστικής δύναμης. Κεντρικό στοιχείο της στρατηγικής αποτελεί η αύξηση του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ και του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ έως το 2027. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, κρίσιμο ρόλο παίζουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και η ενίσχυση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Στο νέο εργασιακό πλαίσιο, επιχειρείται η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας για αξιοπρεπείς κατώτατους μισθούς, σύμφωνα με την οποία θα ενισχύονται θεσμικά οι συλλογικές συμβάσεις, ώστε να καλύπτουν το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό εργαζομένων.
Προς την κατεύθυνση αυτή, έχουν ανακοινωθεί μέτρα, όπως η υποχρεωτική επέκταση των κλαδικών συμβάσεων, η αναβάθμιση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας για τον αποτελεσματικότερο έλεγχο της εφαρμογής των όρων εργασίας και η ενίσχυση των κινήτρων για επιχειρήσεις που επιλέγουν να εντάξουν το προσωπικό τους σε υψηλότερες μισθολογικές κατηγορίες. Ταυτόχρονα, προωθείται η περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και η διατήρηση των σταθερών φορολογικών συντελεστών για την εργασία, ώστε οι καθαρές αποδοχές να ενισχύονται περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν.
Παρ’ όλα αυτά, αν και οι προσπάθειες και οι αποφάσεις είναι συνεχείς, παραμένουν στο πεδίο σοβαρές προκλήσεις. Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι η χαμηλή συμμετοχή των εργαζομένων σε συλλογικές συμβάσεις, με μόλις το 15% να καλύπτεται από τέτοιες συμφωνίες, όταν ο στόχος που θέτει η ΕΕ είναι τουλάχιστον 80%. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των μισθών καθορίζεται ατομικά και όχι μέσω συλλογικής διαπραγμάτευσης, κάτι που καθιστά τους εργαζόμενους πιο ευάλωτους σε πιέσεις και καθυστερεί τη γενίκευση των αυξήσεων.
Επιπλέον, η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται ακόμα από περιορισμένη παραγωγικότητα, γεγονός που θέτει εμπόδια σε βιώσιμες αυξήσεις μισθών. Οι μισθολογικές αυξήσεις πρέπει να συνοδεύονται από αύξηση της παραγωγικότητας, αλλιώς ενδέχεται να οδηγήσουν σε αύξηση του κόστους εργασίας, υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Τέλος, ένα σημαντικό ζήτημα που επηρεάζει αρνητικά τη διανομή εισοδήματος είναι η εκτεταμένη αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία. Πολλοί εργαζόμενοι λαμβάνουν μέρος του μισθού τους «μαύρα», χωρίς δηλαδή τα χρήματα αυτά να δηλώνονται, γεγονός που όχι μόνο μειώνει την ασφάλισή τους και υπονομεύει τα έσοδα του κράτους, αλλά κυρίως περιορίζει την αποτελεσματικότητα κάθε κρατικής παρέμβασης για αύξηση του επίσημου εισοδήματος.
Συμπερασματικά, αν και η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων στην Ελλάδα έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια, τελικά ακόμη παραμένει σε χαμηλότερη θέση από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Είναι, όμως, θετικό ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, με στόχο την ανάκτηση της αγοραστικής δύναμης και την εξισορρόπηση της οικονομικής ανάπτυξης με την κοινωνική ευημερία. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχάσουμε ότι για να υλοποιηθούν οι στόχοι αυτοί χρειάζεται συνέπεια, θεσμική ενίσχυση της εργασίας, αντιμετώπιση της αδήλωτης οικονομίας και, πάνω απ’ όλα, σύνδεση των μισθολογικών αυξήσεων με τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Τελικά, μόνο έτσι θα επιτευχθεί μια δίκαιη και βιώσιμη αναδιανομή εισοδήματος προς όφελος των εργαζομένων και της ελληνικής κοινωνίας συνολικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΕΡΓΑΝΗ: Στα 1.342 ευρώ ο μέσος μισθός το 2024, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αγορά εργασίας, η σύγκριση 2019 με 2024 — Σχεδόν μισό εκατ. πολίτες βρήκαν δουλειά, πόσο αυξήθηκαν οι μισθοί [πίνακες], iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μητσοτάκης: Στόχος ο κατώτατος μισθός το 2027 να φτάσει τα 950 ευρώ, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αμοιβές: Είναι ρεαλιστικός ο στόχος για μέσο μισθό στα 1.500 ευρώ το 2027;, imerisia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι κατώτατοι μισθοί το 2024: Ετήσια επανεξέταση, eurofound.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Κατώτατος μισθός: Στα 830 ευρώ από 1η Απριλίου, taxheaven.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μισθοί: Στα 790 ευρώ ο καθαρός κατώτατος το 2027 — Στα 1.150 ευρώ η είσπραξη του μέσου εργαζόμενου, moneyreview.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εργάνη: Στα 1.342 ευρώ αυξήθηκε ο μέσος μισθός στην Ελλάδα το 2024, moneyreview.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κατώτατος Μισθός, ypergasias.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
