Της Έλενας Αυτζίδου,
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε όλο και περισσότερους ανθρώπους να αποκτούν τατουάζ, με τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να ισχυρίζονται πως η πρακτική αυτή έχει γίνει μία μόδα, που συνδέεται με την επιπολαιότητα και την απουσία νοήματος. Ο ισχυρισμός αυτός όμως, δε θα μπορούσε να είναι πιο ανακριβής. Τα τατουάζ, όχι μόνο δεν είναι μία πρακτική που ξεκίνησε τις
τελευταίες δεκαετίες, αλλά μπορεί να χαρακτηριστεί ως αρχαία, καθώς ιστορικά εντοπίζεται πριν πάνω από 5.000 χρόνια.
Η πρώτη ιστορικά αποδεδειγμένη παρουσία τατουάζ, βρέθηκε σε μία μούμια με το όνομα Isman Ötzi στις Άλπεις, 5.300 χρόνια πριν. Η μούμια παρουσίαζε πάνω από 60 τατουάζ, με τους επιστήμονες να θεωρούν πως πραγματοποιήθηκαν ως μία μορφή ανακούφισης πόνου, ή ως μέρος θεραπευτικού τελετουργικού, το οποίο μπορεί να συνδεθεί με τις σύγχρονες μορφές βελονισμού.
Και ασφαλώς η τέχνη των τατουάζ, δεν ήταν ποτέ δίχως νόημα. Πλέον, χρησιμοποιείται από εκατομμύρια ανθρώπους ως μέσο έκφρασης παρέχοντάς τους τη δυνατότητα, να αποτυπώσουν πάνω τους, σχέδια που άπτονται της προσωπικής τους αισθητικής, ή βοηθώντας τους να εξωτερικεύσουν με αυτό τον τρόπο, συναισθήματα και εμπειρίες που δε νιώθουν άνετα να τα εκφράσουν διαφορετικά.
Παράλληλα, κάθε πολιτισμός νοηματοδοτεί διαφορετικά την τέχνη αυτή, παρέχοντας διαφορετικές προσεγγίσεις που εμπίπτουν στα δικά του ήθη και χαρακτηριστικά. Στην Αίγυπτο, για παράδειγμα, η πλειονότητα των τατουάζ εντοπιζόταν στις γυναίκες. Αρχικά, οι ανασκαφείς θεωρούσαν πως τα τατουάζ στις γυναίκες υποδείκνυαν την αμφίβολη κοινωνική τους θέση, κάτι που αναθεωρήθηκε αργότερα, όταν ανακαλύφθηκαν μούμιες γυναικών που είχαν ταφεί στο Ντέιρ ελ-Μπαχάρι, περιοχή που θεωρείται χώρος ταφής της ελίτ. Συνεπώς, στην περίπτωση της Αιγύπτου, η παρουσία των τατουάζ ως θεραπευτική μορφή στις γυναίκες, τοποθετείται πιο κοντά στην πραγματικότητα.
Στην Ιαπωνία, από την άλλη, η σχέση των πολιτών με τα τατουάζ είναι αμφιθυμική. Οι επισκέπτες μπορούν να εντοπίσουν στη χώρα πινακίδες με την αναγραφή «απαγορεύονται τα τατουάζ», αποστροφή που έχει τις αιτίες της στον 17ο αιώνα όπου τα τατουάζ ήταν πολιτική της ιαπωνικής κυβέρνησης, η οποία υποχρέωνε τους εγκληματίες να έχουν τατουάζ, ώστε να μη γίνονται αποδεκτοί από την υπόλοιπη κοινωνία. Η πράξη αυτή ονομάστηκε bokkei και μπορεί να μη γνωρίζετε τον όρο, αλλά σίγουρα γνωρίζετε τη yakuza, την ιαπωνική μαφία, που εμφανίζεται πολλές φορές σε ταινίες δράσης και χρησιμοποίησε τα τατουάζ σε όλο το σώμα ως μορφή διαμαρτυρίας προς την πολιτική του bokkei.
Λίγο πιο νότια, στη Νέα Ζηλανδία, οι Μαορί θεωρούν τα τατουάζ κομμάτι της πολιτισμικής τους κληρονομιάς, το οποίο προερχόταν από την ανατολική Πολυνησία. Μάλιστα, ως λαός, πιστεύουν πως το κεφάλι αποτελεί το πιο ιερό μέρος του ανθρώπινου σώματος και ως εκ τούτου, επικεντρώνουν εκεί την τέχνη του τατουάζ. Η πρακτική ξεκινάει στην εφηβική ηλικία και στο παρελθόν θεωρούταν από τους Μαορί ιερή τελετουργία και θεμελιώδες κομμάτι των θρησκευτικών τελετών. Στην περίπτωση της Νέας Ζηλανδίας, εντύπωση προκαλεί το γεγονός, πως ενώ στο δυτικό κόσμο τα τατουάζ θεωρούνται επαναστατική κίνηση, για τους Μαορί είναι κάτι δεδομένο και επαναστατική θεωρείται η άρνηση απόκτησής τους.
Στην Ινδία τα τατουάζ έχουν πολλές ερμηνείες. Σε μερικές φυλές είναι γενικά αποδεκτό πως τα τατουάζ έχουν την ίδια αξία με τα κοσμήματα, ή αποτελούν μέσο ώστε να μην φαίνονται οι γυναίκες ελκυστικές από τις άλλες φυλές. Στο βορειοανατολικό κομμάτι της χώρας, οι κυνηγοί κεφαλών κοσμούσαν το πρόσωπό τους με τατουάζ, τα οποία απεικόνιζαν πόσες ζωές είχαν αφαιρέσει, ενώ στα νότια της Ινδίας, οι καλλιτέχνες ταξίδευαν από μέρος σε μέρος δημιουργώντας τατουάζ, τα οποία είχαν ως στόχο την απώθηση του κακού.
Και αυτά είναι μόνο μερικά από τα παραδείγματα ερμηνειών από τις διάφορες χώρες του κόσμου. Συμπεραίνουμε, επομένως, πως τα τατουάζ ως τέχνη δεν περιορίζονται μόνο ως μορφή προσωπικής έκφρασης του κάθε ατόμου, αλλά ταυτόχρονα αντικατοπτρίζουν την πολιτισμική παράδοση των χωρών όλου του κόσμου και του διαφορετικού ρόλου που διαδραμάτιζαν σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο μέσα στους αιώνες. Όπως είναι φυσικό σε κάθε τέχνη, έτσι και στα τατουάζ, τα οποία αριθμούν, όπως προαναφέρθηκε, μία μεγάλη περίοδο παρουσίας είναι φυσικό να παρατηρείται ένας μετασχηματισμός στη μέθοδο δημιουργίας τους. Αρχικά, γινόταν δυνατή, με το τρύπημα του δέρματος με τη βοήθεια αιχμηρών αντικειμένων και την εφαρμογή των χρωμάτων με χειροκίνητο τρόπο. Με την τεχνολογική εξέλιξη, η πρακτική γνώρισε σημαντική βελτίωση, με τη χρήση βελονιών και την ανάπτυξη μελανιών, που οδήγησαν στην επίτευξη πιο εντυπωσιακών και πολύπλοκων σχεδίων, με μεγαλύτερη ακρίβεια. Πλέον, οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν πληθώρα χρωμάτων και έχουν τη δυνατότητα να τροποποιούν τα σχέδια μέσω ηλεκτρονικών συσκευών, ώστε να ανταποκρίνονται με επιτυχία στις επιθυμίες των πελατών τους.
Συνεπώς, αν την επόμενη φορά που θα θέλετε να κάνετε τατουάζ, προσπαθήσει κάποιος να σας αποτρέψει με το επιχείρημα πως πρόκειται για κάτι επιφανειακό, χωρίς ιδιαίτερο νόημα, μπορείτε να αναφέρεται όλη την παράδοση και την ιστορία που κρύβεται πίσω από αυτή την τέχνη, όπως και τη σημασία που μπορεί να έχει για το κάθε άτομο ως μέσο έκφρασης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A Comprehensive History of Tattoos, madrabbit.com, διαθέσιμο εδώ
- Why are Tattoos Considered Art, artbusinessnews.com, διαθέσιμο εδώ
- The Worldwide History of Tattoos, smithsonianmag.com, διαθέσιμο εδώ
