Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η νίκη του Νίκουσορ Νταν στις προεδρικές εκλογές της Ρουμανίας συνιστά όχι μόνο μια ανατροπή εντός του εθνικού πολιτικού πλαισίου, αλλά και μια νίκη της ευρωπαϊκής σταθερότητας απέναντι στο φάσμα του λαϊκισμού και της ακροδεξιάς. Σε μια περίοδο όπου οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες δοκιμάζονται από την αυξανόμενη απήχηση εθνικιστικών και ευρωσκεπτικιστικών κινημάτων, το ρουμανικό εκλογικό αποτέλεσμα εκπέμπει ένα ηχηρό μήνυμα υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, της αλληλεγγύης και της κοινής άμυνας.
Η εκλογική επικράτηση του φιλοευρωπαίου, κεντρώου ανεξάρτητου υποψηφίου έναντι του ακροδεξιού Γεώργιου Σιμιόν αποτέλεσε αναπάντεχη εξέλιξη. Ο Σιμιόν, πολιτικός της Ακροδεξιάς και αρχηγός της «Συμμαχίας για την Ένωση των Ρουμάνων» (AUR), είχε κατακτήσει την πρωτοκαθεδρία στον πρώτο γύρο των εκλογών, υποσχόμενος μεταξύ άλλων «ουδετερότητα» της Ρουμανίας έναντι του πολέμου στην Ουκρανία, άρνηση επιπλέον βοήθειας προς το Κίεβο και σκληρή ρητορική κατά της ΕΕ. Η ανατροπή στον δεύτερο γύρο, με τον Νταν να αποσπά το 53,6% των ψήφων, αντικατοπτρίζει μια δυναμική κινητοποίηση των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων και της κοινωνίας των πολιτών που, παρά τις αντιξοότητες, απέρριψε τον πειρασμό του λαϊκισμού.
Η εκλογική μάχη αυτή δεν ήταν απλώς εσωτερική υπόθεση της Ρουμανίας. Ήταν μια μικρογραφία της ευρύτερης μάχης που διεξάγεται στην Ευρώπη μεταξύ προοδευτικών και φιλελεύθερων αξιών από τη μια πλευρά, και του εθνολαϊκισμού από την άλλη. Η ΕΕ, ενόψει των ευρωεκλογών και της γενικευμένης ενίσχυσης ακροδεξιών δυνάμεων – όπως το AfD στη Γερμανία ή ο Φίκο στη Σλοβακία – παρακολουθεί με αγωνία τις εθνικές εκλογές των κρατών-μελών, καθώς αυτές δύνανται να επηρεάσουν τη συνοχή και τη στρατηγική κατεύθυνση της Ένωσης.
Η Ρουμανία, ως εξωτερικό σύνορο της ΕΕ και μέλος του ΝΑΤΟ, κατέχει στρατηγική σημασία στη γεωπολιτική εξίσωση της ανατολικής Ευρώπης. Η υποστήριξη προς την Ουκρανία, η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και η θωράκιση των δημοκρατικών θεσμών είναι ζωτικής σημασίας ζητήματα που απαιτούν κοινή ευρωπαϊκή στάση. Μια ενδεχόμενη νίκη του Σιμιόν θα είχε προσθέσει ακόμη ένα ευρωσκεπτικιστικό εμπόδιο, δίπλα στην Ουγγαρία του Όρμπαν και τη Σλοβακία του Φίκο, ενισχύοντας τους κύκλους που βλέπουν τη Ρωσία όχι ως απειλή αλλά ως εταίρο.
Ο Νταν, από την πλευρά του, προσήλθε στις κάλπες με ξεκάθαρη φιλοευρωπαϊκή πλατφόρμα. Έθεσε ως προτεραιότητά του την ενεργό συμμετοχή της Ρουμανίας στο πρόγραμμα ReArm της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που στοχεύει στην αναβάθμιση των αμυντικών δυνατοτήτων των κρατών-μελών. Δεσμεύτηκε για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 3,5% του ΑΕΠ – από 2,25% το 2024 – καθώς και για ενίσχυση της στρατιωτικής παραγωγής και της διαλειτουργικότητας με τους ευρωπαίους εταίρους. Οι δεσμεύσεις αυτές εντάσσονται στην ευρύτερη προσπάθεια της ΕΕ να οικοδομήσει μια κοινή άμυνα, ικανή να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς το ΝΑΤΟ, και ενδεχομένως να της επιτρέψει μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία.
Η στροφή αυτή δεν έγινε σε πολιτικό κενό. Η προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση είχε ακυρωθεί λόγω καταγγελιών περί ρωσικής παρέμβασης υπέρ του Καλίν Γκεοργκέσκου, ακροδεξιού υποψηφίου που τελικά αποκλείστηκε από τη νέα διαδικασία λόγω ποινικών διώξεων για ίδρυση φασιστικής οργάνωσης. Η ρητορική της Μόσχας δεν άργησε να κάνει την εμφάνισή της, χαρακτηρίζοντας τις εκλογές «περίεργες» και κατηγορώντας τις ευρωπαϊκές χώρες για παρέμβαση, σε μια προσπάθεια να υπονομεύσει την αξιοπιστία της ρουμανικής δημοκρατικής διαδικασίας.
Ωστόσο, η αντίδραση της ΕΕ και των κρατών-μελών υπήρξε άμεση και αποφασιστική. Ο Εμανουέλ Μακρόν, ο Ντόναλντ Τουσκ, η Μάγια Σάντου, αλλά και η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συνεχάρησαν δημοσίως τον Νταν, χαιρετίζοντας το αποτέλεσμα ως νίκη του ευρωπαϊκού προσανατολισμού. Ο ίδιος ο Ζελένσκι έσπευσε να υπογραμμίσει την αξιοπιστία της Ρουμανίας ως συμμάχου στον αγώνα της Ουκρανίας για ελευθερία και ανεξαρτησία.
Το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν επίσης μια ένδειξη της ωριμότητας της ρουμανικής κοινωνίας, παρά την ισχυρή παρουσία του εθνικιστικού στοιχείου. Παρότι ο Σιμιόν έλαβε σημαντική υποστήριξη από τη ρουμανική διασπορά – περίπου 60% στον πρώτο γύρο – και παρά την ενεργή εκστρατεία του στο εξωτερικό, η κοινωνία επέλεξε τελικά την ευρωπαϊκή προοπτική. Η αύξηση της συμμετοχής κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες καταδεικνύει την αποφασιστικότητα μεγάλου μέρους του πληθυσμού να αποτρέψει μια εθνικιστική στροφή.
Ο δρόμος, ωστόσο, δεν θα είναι εύκολος για τον Νταν. Οι ανησυχίες για διαφθορά, η ανάγκη εξυγίανσης των θεσμών και η δημιουργία ενός σταθερού, διαφανούς οικονομικού περιβάλλοντος παραμένουν αιτήματα των πολιτών. Οι προκλήσεις που έχει να διαχειριστεί είναι πολλαπλές και πολυσύνθετες, αλλά η εκλογή του αποτελεί ένα σταθερό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Η Ρουμανία καλείται πλέον να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην ευρωπαϊκή σκηνή, όχι ως παθητικός παρατηρητής, αλλά ως παράγοντας διαμόρφωσης πολιτικής. Όπως σημείωσε και η διευθύντρια του think tank GlobalFocus Centre, Οάνα Ποπέσκου-Ζάμφιρ, η Ρουμανία έχει την ευκαιρία να ξανακερδίσει την ενεργή της φωνή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Εν κατακλείδι, η νίκη του Νίκουσορ Νταν αποκαθιστά την πίστη στο δημοκρατικό ιδεώδες σε μια κρίσιμη γεωγραφική και πολιτική περιοχή. Είναι μια νίκη της Ευρώπης της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της ασφάλειας. Σε μια ήπειρο όπου η μάχη για τις καρδιές και τα μυαλά των πολιτών συνεχίζεται, η Ρουμανία έκανε την επιλογή της – και αυτή είναι ευρωπαϊκή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
New Romanian president a relief for joint EU defence efforts, Euractiv, διαθέσιμο εδώ
-
Romania’s centrist candidate wins presidential election in upset, CNN, διαθέσιμο εδώ
-
Centrist Wins Romanian Presidency, Defeating Hard-Right Populist, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
-
Russia slams Romania’s presidential election as ‘strange’ after potential winner barred from race, Anadolu Agency, διαθέσιμο εδώ
