Της Γεωργίας Σαχινίδου,

Όλοι έχουμε ακούσει περιστατικά για το πώς ένα κοντινό τους πρόσωπο που είχε ένα κατοικίδιο, δηλητηριάστηκε, δολοφονήθηκε, το οποίο άγνωστοι το κακοποίησαν και βρέθηκε νεκρό. Με αφορμή το βάναυσο περιστατικό κακοποίησης της σκυλίτσας από την Κρήτη, που βρέθηκε σοβαρά τραυματισμένη με το κόκαλο του ενός ποδιού θρυμματισμένο και το άλλο εκτεθειμένο, ενώ έγινε αντιληπτό ότι επιπροσθέτως πυροβολήθηκε, καλό θα ήταν να γίνει αναφορά για την κακοποίηση ζώων. Πλέον έχει γίνει καθημερινό φαινόμενο στα σπίτια μας, για τον λόγο αυτό θα μιλήσουμε για την ηθική πλευρά των πράξεων αυτών, αλλά και γιατί ο άνθρωπος έχει την αυτοδιάθεση να τα διαπράττει…

Αρχικά, ένα υπέρογκο ποσοστό ανθρώπων θα συμφωνήσει πως η κακοποίηση ζώων είναι  ανήθικη και δεν πρέπει να γίνεται. Ειδικότερα, το πιο βασικό επιχείρημα είναι, ότι τα ζώα έχουν συνείδηση και καταλαβαίνουν τι συμβαίνει σε αυτά, άρα κατέχουν στοιχειώδεις ομοιότητες με τον άνθρωπο. Εκεί γεννιέται και η ερώτηση, εάν οι άνθρωποι —γνωρίζοντας αυτό το γεγονός— θα συνέχιζαν να βλάπτουν τα ζώα. Ακόμη, διαφαίνεται η ανωτερότητα του ανθρώπου που θεωρεί πως διαθέτει, αφού θεωρεί τον εαυτό του ως νοητικά πιο υψηλό ον, επειδή έχει αναπτύξει ηθικές αρχές που οι τετράποδοι φίλοι δε θα αναπτύξουν ποτέ. Βέβαια, αυτό δεν του δίνει κανένα δικαίωμα να φέρεται είτε κακοποιητικά είτε άσχημα στα ζώα, καθώς ως άτομα πρέπει να συμβιώνουμε ειρηνικά με κάθε ζώο, χωρίς δόλο.

Από την άλλη πλευρά, λίγοι είναι που θα το υποστηρίξουν ανοιχτά, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις —όπως αυτή με τη σκυλίτσα— άγνωστοι άνθρωποι διαπράττουν και ανάλογα κακουργήματα. Πιο αναλυτικά, διότι τέτοιες περιπτώσεις παρατηρούνται σήμερα πολύ συχνότερα από παλιά και ιδιαίτερα από νέους, η πιο διαδεδομένη δικαιολογία είναι για διασκέδαση ή κοινώς για «πλάκα». Αυτό έχει προκύψει εξαιτίας της απευαισθητοποίησης που επικρατεί στη σύγχρονη κοινωνία, καθώς τα παιδιά λαμβάνουν περισσότερα ερεθίσματα από κακοποίηση των ζώων αλλά και από δολοφονίες που σχετίζονται με ανθρώπους, γι’ αυτό, δεν τους φαίνεται κάτι το απίθανο και αρνητικό αλλά μια πτυχή της καθημερινότητάς τους. Επιπλέον, τα πειραματόζωα που χρησιμοποιούνται στα καλλυντικά και δεν έχουν εκλείψει πλήρως συμβάλλουν στην αδιαφορία του φαινομένου ως κάτι το κανονικό.

Αφού αναλύσαμε το ηθικό κομμάτι της κακοποίησης των ζώων, σημαντικό θα ήταν να εξηγήσουμε κάποιους από τους παράγοντες που επηρεάζουν και οδηγούν το άτομο να τραπεί στην κακοποίηση των ζώων. Έρευνες έχουν δείξει ότι η παιδική κακοποίηση συσχετίζεται με την κακοποίηση ζώων περισσότερο από ότι θα νομίζαμε. Αναλυτικότερα, το παιδί έχει παρατηρηθεί πως αντιγράφει ό,τι βλέπει, ενώ αυτό το γεγονός φανερώνει ότι κάποιος από τους δύο γονείς ή ο φροντιστής του ασκεί κακό στα ζώα, για τον λόγο αυτό το παιδί θα κάνει το ίδιο και αυτό με τη σειρά του στα ζώα. Έπειτα, το παιδί εάν το ίδιο κακοποιείται, σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται πως το ίδιο αρχίζει να κακοποιεί, ως μηχανισμό αντιμετώπισης ό,τι του συμβαίνει, καθώς το ίδιο δε μπορεί να κατανοήσει ότι υποφέρει και κάνει και άλλα ζώα να υποφέρουν.

Μία από τις πιο διαδεδομένες ψυχικές ασθένειες που ως ένα σύμπτωμά τους αποτελεί η κακοποίηση των ζώων είναι οι διαταραχές προσωπικότητας, οι οποίες εντάσσουν την ψυχοπάθεια και γενικότερα χαρακτηριστικά αντικοινωνικών προσωπικοτήτων. Πιο συγκεκριμένα, έχει βρεθεί σύνδεση μεταξύ των σαδιστικών εγκλημάτων, όπως στην περίπτωση μας η κακοποίηση ζώων σε τέτοιες διαταραχές προσωπικότητας, ενώ η κακοποιητική συμπεριφορά δε σταματά στα ζώα αλλά συνεχίζεται και σε ανθρώπους.

Σε αυτά τα περιστατικά συμπεριλαμβάνονται η ενδοοικογενειακή βία, η παιδική κακοποίηση, και ταυτόχρονα η κακοποίηση ανθρώπων που δε βρίσκονται στο κοντινό περιβάλλον τους, δηλαδή που δεν έχουν άμεση πρόσβαση. Αυτό γίνεται γιατί οι διαταραχές αυτές επηρεάζουν την ενσυναίσθηση του ατόμου, η οποία είτε δεν υπάρχει είτε είναι σε πολύ μικρό βαθμό. Έτσι, ο «κανονικός» άνθρωπος θα ένιωθε τύψεις και ενοχές, αν ήταν ο θύτης στην κατάσταση αυτή, εν αντίθεση του ατόμου με διαταραχή προσωπικότητας που δεν έχει συνείδηση, άρα δε μπορεί να επανορθώσει για τις πράξεις του.

Εξάγεται, λοιπόν, εύλογα το συμπέρασμα πως η κακοποίηση ζώων στις μέρες μας αποτελεί ένα σημαντικό φαινόμενο, το οποίο δεν έχει τελειωμό. Η ηθική πλευρά του ζητήματος αυτού αλλά και οι παράγοντες του γιατί κάποιο άτομο κακοποιεί και βασανίζει ζώα έγιναν φανερές, αν και το μόνο που μας απομένει είναι η ευαισθητοποίηση και η αντίδρασή μας σε τέτοια ακούσματα, γνωρίζοντας πάντα ότι ποτέ δε θα είναι φυσιολογικά.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Κτηνωδία στην Κρήτη: Πυροβόλησαν και έσπασαν τα κόκκαλα σκύλου, rosa.gr, διαθέσιμο εδώ
• Animal rights, bbc.co.uk, διαθέσιμο εδώ
• The Link Between Cruelty to Animals and Violence Toward Humans, aldf.org, διαθέσιμο εδώ
• Psychopathy and animal cruelty offenders, sciencedirect.com, διαθέσιμο εδώ