Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Το δημογραφικό πρόβλημα αποτελεί τον μεγαλύτερο μακροπρόθεσμο κίνδυνο για την Ελλάδα. Ο πληθυσμός της χώρας μας μειώνεται και γερνά σε μια πορεία που φαντάζει ιδιαίτερα δύσκολο να ανατραπεί. Ταυτοχρόνως, αυξάνονται οι δυσλειτουργικές οικογένειες. Οι δε αναγκαίες πολιτικές παρεμβάσεις αντιμετωπίζονται τόσο από τη σημερινή κυβέρνηση όσο κι από προηγούμενες σαν αγγαρεία…
Το μέγεθος του πληθυσμού αποτελεί διαχρονικά έναν από τους βασικούς δείκτες προσδιορισμού της ισχύος ενός κράτους, σε οποιαδήποτε μορφή του. Οι λόγοι, καταρχάς, ήταν πρακτικοί. Όσες, δηλαδή, περισσότερες γεννήσεις υπήρχαν τόσο περισσότερους στρατιώτες, εργάτες και νέες μητέρες θα διέθετε το κράτος. Θα εξασφάλιζε κατά αυτό τον τρόπο την ασφάλεια, την οικονομική ανάπτυξη και την αναπαραγωγή του. Αυτό το σχήμα, αν και σήμερα μπορεί να φαντάζει πολιτικά «πρωτόγονο», δεν παύει να συμπυκνώνει τις βασικές αρχές της επιβίωσης ενός κράτους. Πράγματι και σήμερα χωρίς ισχυρό στρατό, χωρίς επαρκές εργατικό δυναμικό και χωρίς γεννήσεις, ένα κράτος θα περιέλθει σε κατάσταση αδυναμίας κι αν δεν καταστραφεί εντελώς θα καταντήσει υποχείριο κάποιου άλλου, ισχυρότερου.
Φυσικά, τα δεδομένα ανά τους αιώνες διαφοροποιούνται. Ειδικά στο πεδίο της αναπαραγωγικής διαδικασίας, οι γυναίκες, ευτυχώς, έχουν πάψει πια — τουλάχιστον στις χώρες της ευρύτερης Δύσης — να αντιμετωπίζονται σαν μηχανές αναπαραγωγής. Επίσης, τα στρατιωτικά και οικονομικά μοντέλα διαφοροποιούνται. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πόλεμο δεν μπορούν να διεξάγουν μόνα τους τα όπλα, οι μηχανές ή οι υπολογιστές, δίχως κάποιον άνθρωπο να τα χειρίζεται. Ούτε το σύνολο των παραγωγικών δραστηριοτήτων μπορεί να λάβει χώρα χωρίς τη συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα. Είναι, επομένως, ζωτικής σημασίας η επένδυση σ’ ένα αναπαραγωγικό μοντέλο, το οποίο θα εξασφαλίζει τη συνέχεια του κράτους.
Στη συζήτηση για το δημογραφικό, πολλοί επικεντρώνονται στον οικονομικό παράγοντα. Οι οικονομικές κρίσεις, η ακρίβεια, το αυξημένο κόστος ζωής, η εργασιακή ανασφάλεια αποτελούν γι’ αυτούς τους αποκλειστικούς παράγοντες που αποτρέπουν τη δημιουργία νέων οικογενειών ή αναγκάζουν της νέες οικογένειες να συναποτελούνται από ένα παιδί μόνο. Η αλήθεια είναι πως ο ρόλος της οικονομίας είναι σημαντικός στη διαμόρφωση του δημογραφικού. Είναι, επίσης, αναντίρρητη η ανάγκη ύπαρξης ενός ισχυρού κοινωνικού κράτους για την υποστήριξη και τη φροντίδα οικογένειας. Εξίσου, όμως, σημαντική είναι και η γενικότερη διαφοροποίηση που έχει επέλθει στη συλλογική νοοτροπία.
Η έξαρση του ατομικισμού, η παράλυση των σχέσεων από την υπερανάλυση συμπεριφορών και καταστάσεων, ο δικαιωματισμός που τείνει να καταργήσει την ίδια τη φύση, η συνεχής δημιουργία νέων καταναλωτικών αναγκών από το σύστημα. Όλα τούτα, όχι μόνον αποτρέπουν τη δημιουργία οικογενειών και την αύξηση των γεννήσεων, αλλά δημιουργούν οικογένειες δυσλειτουργικές και σχέσεις αρρωστημένες, που πολλές φορές γίνονται ιδανικά περιβάλλοντα για την ευδοκίμηση ακόμη κι εγκληματικών συμπεριφορών. Διότι, προφανώς, το δημογραφικό δεν είναι μόνο ποσοτικό, αλλά και ποιοτικό πρόβλημα. Δεν έχει κάποιο νόημα η δημιουργία πολυμελών οικογενειών, οι οποίες θα ζουν μέσα στην ανέχεια και τη βία. Το ζητούμενο είναι η δημιουργία οικογενειακών—κοινωνικών κυττάρων, ικανών να εξασφαλίσουν στα μέλη τους — ειδικά στα τέκνα — υγιή ψυχοσωματική ανάπτυξη που αποτελεί την αρχή της ομαλής και ουσιαστικής ένταξης στο κοινωνικό σύνολο.
Στα καθ’ ημάς, η Ελλάδα είναι ένα βήμα πιο βαθιά στο τούνελ του δημογραφικού προβλήματος απ’ ό,τι οι υπόλοιπες χώρες, ιδίως του δυτικού ημισφαιρίου. Τα βασικά προβλήματα, που συνεπάγεται η φθίνουσα πληθυσμιακή πορεία, εντείνονται εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης και των ανοικτών μετώπων που έχει στον τομέα της εξωτερικής, αλλά κι εσωτερικής πολιτικής. Δυστυχώς, είναι πολύ πιθανό πλέον, να δικαιωθούν όσοι από την τουρκική πλευρά ισχυρίζονται εδώ και πολλά χρόνια πως όποιες ελληνοτουρκικές διαφορές δεν έλυσαν τα όπλα, θα τις λύσει το δημογραφικό εις βάρος της χώρας μας.
Η ελληνική επαρχεία ερημώνει. Ιδίως, οι περιοχές που γειτνιάζουν με την Τουρκία. Πολύ επικίνδυνη είναι η κατάσταση που δημιουργείται στην Ανατολική Θράκη. Οι εκεί μουσουλμανικοί πληθυσμοί, προφανώς και δείχνουν μεγαλύτερη προσήλωση στη δημιουργία οικογένειας και στην αναπαραγωγική διαδικασία για όλους που ανάγονται στο θρησκευτικό τους υπόβαθρο. Την ίδια στιγμή, με την εγκληματική ανοχή διαφόρων πολιτικών ηγεσιών, οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί της Άγκυρας εργάζονται ανεξέλεγκτα για την επίτευξη του στόχου της καλλιέργειας τουρκικής συνείδησης στο μουσουλμανικό στοιχείο, το οποίο κατά τ’ άλλα αποτελείται από Έλληνες πολίτες.
Δεν είναι ακραίο να προβλέψει κάποιος ότι τα επόμενα χρόνια, αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, σημαντικά τμήματα του μουσουλμανικού στοιχείου θα αρχίσουν να αυτοπροσδιορίζονται, όχι ως Έλληνες μουσουλμάνοι, αλλά σαν Τούρκοι που κατοικούν στην Ελλάδα, οι οποίοι χρίζουν προστασίας από τη μητέρα-πατρίδα τους και που, προφανώς, δεν πρόκειται να αντιταχθούν σ’ αυτή, σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Έχουμε δει και όχι πολύ μακριά από εμάς που μπορεί να οδηγήσουν τέτοιες καταστάσεις. Αν προκύψουν δε, είναι αμφίβολο αν η θέση της Ελλάδας στους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς μπορεί να αποτρέψει καταστροφικές συνέπειες.
Άλλωστε, οι πολιτικές και κοινωνικές κατευθύνσεις, που εντείνουν το δημογραφικό πρόβλημα, εκπορεύονται από τέτοιους οργανισμούς και τα συμφέροντα των ισχυρότερων μελών τους είναι σε κάθε περίπτωση βασικός γνώμονας των όποιων παρεμβάσεών τους. Αρκεί να θυμηθούμε ότι στην Ε.Ε. σαν λύση στην απουσία ντόπιου εργατικού δυναμικού αναδείχθηκε η ανεξέλεγκτη μετανάστευση από τρίτες χώρες, πληθυσμών με εντελώς διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο και ουδεμία πρόθεση ενσωμάτωσης. Η οικονομική κι ενεργειακή κρίση, που χτύπησαν, επίσης, απανωτά την Ένωση, διαχειρίστηκαν με τέτοιο τρόπο, ώστε το βάρος τους να πέσει κυρίως στις πλάτες της μέσης οικογένειας. Αντί για πολιτικές παροχής κινήτρων και υποστήριξης σε νέα ζευγάρια για τη δημιουργία υγιών οικογενειών οικογένειας, οι ανάλογοι πόροι διοχετεύτηκαν για την προώθηση «εναλλακτικών μορφών οικογένειας», οι οποίες είναι, εκ φύσεως, αδύνατον να συνεισφέρουν στη διαιώνιση τους είδους.
Το δημογραφικό πρόβλημα συνδέεται άρρηκτα με την ίδια την επιβίωση της Ελλάδας. Μόνο μια πολιτική ηγεσία που αντιλαμβάνεται το ζήτημα σε αυτή τη διάσταση μπορεί να εργαστεί προς την αναστροφή της καταστροφικής πορείας, στην οποία έχει περιέλθει η χώρα. Δυστυχώς, τέτοια ηγεσία δεν υπάρχει και φαίνεται πάρα πολύ δύσκολο να προκύψει μιας και αυτοί, που σήμερα αποτελούν της ιθύνουσες τάξεις της χώρας, είναι μάλλον μέρος της έντασης του προβλήματος παρά της λύσης του. Τα μέτρα—ασπιρίνες για μια βλάβη που τείνει να καταστεί ανήκεστος, το αποδεικνύουν…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ζαχαράκη: «Εθνική πρόκληση το δημογραφικό» — Πρόγραμμα για την επιστροφή οικογενειών στον Έβρο, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
