Του Δημήτρη Ανδριανόπουλου,
Το 2024 όλο και περισσότερο ακούγαμε για τη woke ατζέντα, πιο ενδεικτικά σε τηλεοπτικές εκπομπές, δελτία ειδήσεων, αλλά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου ο όρος “woke” ατζέντα χρησιμοποιούνταν συνεχώς. Λίγοι, ωστόσο, καταλαβαίνουν τι είναι και τι πρεσβεύει αυτή η πολυσυζητημένη ατζέντα. Πολλοί νιώθουν εκνευρισμό, καθώς θεωρούν ότι είναι απειλή για την κοινωνία μας, άλλοι ότι είναι πολιτικό κατασκεύασμα συνδέοντάς τη με τις αμερικανικές εκλογές κι ως εκ τούτου σπεύδουν να τη χαρακτηρίσουν ως «ξενόφερτη» κι υπερπροοδευτική για τα δεδομένα της Ελλάδας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει ένας κοινός ορισμός και ο καθένας και η καθεμία την ερμηνεύουν σύμφωνα με τις δικές τους (πολιτικές τις περισσότερες φορές) αντιλήψεις. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι να δημιουργείται στην κοινωνία ανασφάλεια και διχασμός.
Επιδιώκοντας να προσεγγίσουμε τη woke ατζέντα, μαθαίνουμε ότι ο όρος “woke” εντοπίζεται στις Αφροαμερικανικές κοινότητες των Η.Π.Α και αναφέρεται στη στάση επαγρύπνησης κατά των φυλετικών διακρίσεων και προκαταλήψεων. Από το 2010 και μετά, ο όρος συνδέθηκε με την επαγρύπνηση εναντίον διάφορων μορφών κοινωνικών ανισοτήτων όπως είναι ο σεξισμός, η ομοφοβία κι ένα φάσμα ιδεών που σχετίζονται με πολιτικές, οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «κοινωνικά προοδευτικές». Ο Αφροαμερικανός δημοσιογράφος Σαμ Σαντερς το 2018, δήλωσε πως η ουσία του “woke” έχει χαθεί εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης από τους φιλελεύθερους και από τις επιχειρήσεις που επιδιώκουν να φανούν προοδευτικές.
Ήδη από την περίοδο του μεσοπολέμου, η woke κουλτούρα είχε εμφανιστεί. Αναμφισβήτητα, ο μεσοπόλεμος υπήρξε μια περίοδος πρωτοποριακή ως προς την αποδοχή νέων ιδεών, εκφράσεων και τρόπων ζωής, ως προς τον τομέα των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών. Μέσα σε αυτή την άνθιση λαμβάνει χώρα και το πρώτο κύμα σεξουαλικής απελευθέρωσης του 20ου αιώνα. Η.Π.Α και Ευρώπη βρίσκονται στο επίκεντρό του, ενώ Σαν Φρανσίσκο, Βερολίνο, Λονδίνο, Παρίσι κι Άμστερνταμ αποτελούν σημεία αναφοράς, τα οποία σε μερικά χρόνια θα γραφτούν στην ιστορία. Η Αθήνα, αν και δεν ηγούνταν της νεωτερικότητας, επηρεάστηκε από αυτή. Η ανοιχτή εμφάνιση ομοφυλόφιλων ποιητών, όπως ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, η έκδοση του πρώτου τόμου του «Συμποσίου» του Πλάτωνα μεταφρασμένου και σχολιασμένου από τον Ιωάννη Συκουτρή, μέσω του οποίου θίγεται το κοινό αίσθημα περί ηθικής κι ευπρέπειας του πνευματικού κόσμου με τις ομοερωτικές αναφορές που καταγράφονται, καθώς και με την προβολή —ως καρικατούρες— ΛΟΑΤΚΙ+ χαρακτήρων στο θέατρο, αποδεικνύεται ότι η Ελλάδα είχε woke κουλτούρα.
Όπως είναι αναμενόμενο, η woke ατζέντα, καθώς δεν είναι οργανωμένο κίνημα, δέχεται αμφισβήτηση. Έτσι, έχει τους υποστηρικτές της και τους επικριτές της. Οι επικριτές της, τη θεωρούν υπερβολικά ριζοσπαστική, καθώς απειλεί το τρίπτυχο «πατρίδα—θρησκεία—οικογένεια». Ειδικότερα, πιστεύουν ότι φιμώνονται οι «ενοχλητικές φωνές» και προάγεται η ρητορική μίσους, η οποία αποτελεί πράξη βίας, ενώ ταυτόχρονα επιβάλλεται ιδεολογική ορθότητα. Η κουλτούρα της ακύρωσης (“cancel culture”) κι η λογοκρισία που εφαρμόζονται από τη woke κουλτούρα, αντιβαίνουν στις θεμελιώδεις αρχές της ελευθερίας και του διαλόγου. Ακόμη, βλέπουν μια εμμονή ως προς το θέμα της ταυτότητας, η οποία οδηγεί σε πόλωση της κοινωνίας.
Αντίθετα, οι υποστηρικτές της woke κουλτούρας ως προς τις κατηγορίες για παραβίαση της ελευθερίας του λόγου, διατείνονται πως δεν επιδιώκεται οποιαδήποτε «φίμωση» ή λογοκρισία, αλλά προωθείται η επικοινωνία που δεν προσβάλλει ευάλωτες ομάδες και ταυτόχρονα μέσω του λόγου δεν διαδίδεται ρητορική μίσους. Ως προς την απειλή της κοινωνικής δομής, υποστηρίζουν ότι αποδέχονται τις παραδόσεις της χώρας κι απλώς τονίζουν σημεία, τα οποία εφόσον διορθωθούν, θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ισότητα. Επίσης, σε ό,τι αφορά την εμμονή τους με θέματα ταυτότητας απώτερος σκοπός τους είναι η ενότητα, η κατανόηση κι η αποδοχή της διαφορετικότητας.
Τι θα βρει κανείς στη woke ατζέντα;
Προκειμένου η woke ατζέντα να γίνει περισσότερο κατανοητή, ως προς το περιεχόμενό της, παρακάτω γίνεται σύντομη αναφορά των ζητημάτων που υποστηρίζει. Συγκεκριμένα, η woke ατζέντα διατείνεται υπέρ του αντιρατσισμού, καθώς στοχεύει σε μια κοινωνία που θα χαρακτηρίζεται από ισοτιμία. Τάσσεται υπέρ της ισότητας των φύλων και των LGBTQΙ+ δικαιωμάτων, γιατί επιδιώκει την εξάλειψη της ανισότητας μεταξύ των φύλων και κυρίως την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών, όπως και την ισότητα των σεξουαλικών ταυτοτήτων. Η ανησυχία για το περιβάλλον και η αναγκαιότητα για βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, οδηγεί στην ένταξη στη woke ατζέντα των εννοιών της οικολογίας και της βιωσιμότητας. Τέλος, η ανισότητα στον τομέα της εργασίας, της οικονομίας και της εκπαίδευσης, όπως αυτή εκφράζεται με την άνιση εξασφάλιση ευκαιριών για εργασία κι εκπαίδευση, καθιστά αναγκαία την υποστήριξη της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Τελικά ποιος είναι woke ποιος; Είναι εκείνος που διακατέχεται από ευαισθησία κι είναι ενημερωμένος για κοινωνικές αδικίες τις οποίες υφίστανται οι ευάλωτες ομάδες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι είναι και τι δεν είναι woke, liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Woke Ατζέντα: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε πριν πάρετε θέση, utopiazone.gr, διαθέσιμο εδώ
- Woke ατζέντα είχαμε ήδη από τον Μεσοπόλεμο, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
