Της Άντζελας Μανώλακα,
Είναι γνωστό πως το πολιτικό σκηνικό σε όλο τον κόσμο αυτήν τη στιγμή είναι αναστατωμένο, αρχικά με τον Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο και έπειτα με τις παλαιστινιακές αναταραχές. Όλα αυτά κορυφώνονται σε μια περίοδο που αναμένονται εκλογές, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στις ΗΠΑ. Στατιστικές μελέτες δείχνουν πως πρώτη φορά στα χρονικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει τόσο μεγάλη δυναμική πρωτιά της Ακροδεξιάς, ενώ από την απέναντι πλευρά, στις αμερικανικές πολιτείες, τα polls αποκαλύπτουν τον Trump ως τον πιο δημοφιλή υποψήφιο Πρόεδρο. Μπορούμε, επομένως, να συμπεράνουμε πως οι ψήφοι μας είναι άκρως καθοριστικές όχι μόνο για την εσωτερική διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και για όλο τον πλανήτη, καθώς εκείνη, ως εξωτερικός δρών, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τις παγκόσμιες πολιτικές εξελίξεις.
Ένα πολύ εύλογο ερώτημα είναι το τι επίπτωση μπορεί να έχει η επανεκλογή του Trump στο ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό και γιατί είναι κάτι που εμείς ως Έλληνες πολίτες και, κατ’ επέκταση, ως Ευρωπαίοι προσπαθούμε να αποφύγουμε. O Trump ανήκει στο κόμμα των Ρεπουμπλικάνων, που κατά βάση έχουν υιοθετήσει πολιτική αντίστοιχη του “America first”, δηλαδή του αμερικανικού απομονωτισμού, μια λαϊκιστική πολιτική που πρώτα εισήγαγε ο πρόεδρος Woodrow Wilson. Κατ΄ επέκταση, όσοι Πρόεδροι ασπάζονταν τη συγκεκριμένη πολιτική έχουν την Αμερική στο μυαλό τους ως μια εθνικιστική χώρα η οποία δεν εισάγει, ούτε και εξάγει, αλλά αποχωρεί από διεθνείς συνθήκες. Είναι, δηλαδή, απομονωμένη.
Μετά τον Wilson λοιπόν, ο Trump αναβιώνει το σύνθημα “America first”, ενώ κάνει λόγο για την ίδια πολιτική στρατηγική, από την δική του πολιτική εκστρατεία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην αποχώρηση των ΗΠΑ από διεθνείς συνθήκες και διεθνείς οργανισμούς, δεχόμενος χλευασμό από επικριτές των ΜΜΕ. Αυτό, όμως, δεν τον εμποδίζει να εκλεγεί και το 2016 σημειώνει σημαντική νίκη έναντι των άλλων υποψηφίων, με το 65% των πολιτών να απαντούν θετικά σε δημοσκόπηση, ερωτώμενοι αν το “America first” θεωρείται από αυτούς αντιπροσωπευτικό εναρκτήριο των ομιλιών του.
- Το 2018 προτείνεται ένας ισοσκελισμένος προϋπολογισμός, με αρκετά μειωμένες δαπάνες προς τις ξένες χώρες.
- Το 2019, οι ΗΠΑ εκκινούν τη διαδικασία αποχώρησης από τη Συμφωνία του Παρισιού, η οποία είναι μια συμφωνία στο πλαίσιο της Σύμβασης Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC). Αφορά ζητήματα όπως η μείωση των εκπομπών αερίων, η προσαρμογή και οι σχετικές οικονομικές λεπτομέρειες.
- Το 2020, οι ΗΠΑ έχουν αποχωρήσει επίσημα από τη Συμφωνία του Παρισιού.
- Οι ΗΠΑ, επίσης, αποχωρούν από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν και αυξάνουν τις κυρώσεις εναντίον του.
- Οι σχέσεις με το NATO, επί προεδρίας Trump, ήταν επίσης πολύ δύσκολες.
- Ορισμένες μουσουλμανικές χώρες απέκτησαν απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ.
- Η Ιερουσαλήμ αναγνωρίστηκε ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
- Έγιναν προσπάθειες για την αποπυρηνικοποίηση της κορεατικής χερσονήσου (και προσεγγίσεις με τον Kim Jong Un).
- Ο Trump ήταν ο πρώτος και ο μοναδικός Πρόεδρος των ΗΠΑ που συναντήθηκε με ηγέτη του καθεστώτος της Βόρειας Κορέας.
- Οι πολιτικές του Trump οδήγησαν σε εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, αφού η πρώτη επέβαλε κυρώσεις και υψηλούς δασμούς στην τελευταία. Συνολικά, οι πολιτικές του Trump επικεντρώθηκαν στη μείωση φόρων, την αποκανονικοποίηση της εμπλοκής του κρατικού τομέα και τον οικονομικό προστατευτισμό.
Όλα αυτά αποτελούν παραδείγματα μιας άσκησης πολιτικής απομονωτισμού των ΗΠΑ, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν σε σημαντικό βαθμό τη διεθνή σκηνή και, κατά συνέπεια, τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τον Απρίλιο του 2022, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, ανακοίνωσε χαρακτηριστικά ότι “the era of Russian fossil fuels in Europe will come to an end”. Τον Μάιο του 2022, η ΕΕ δημοσιεύει σχέδιο το οποίο προβλέπει το τέλος της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό πετρέλαιο και άνθρακα, έως τα τέλη του 2027. Οι ΗΠΑ, επομένως, γίνονται ο νούμερο ένα προμηθευτής πετρελαίου και LNG για την Ευρωπαϊκή Ένωση, πια υπό την προεδρία του Δημοκρατικού Joe Biden. Μπορούμε να αναλογιστούμε τι συνέπειες μπορεί να έχει η επανεκλογή του κύριου εκπρόσωπου του αμερικανικού απομονωτισμού, για την προμήθεια καυσίμων στις χώρες της ΕΕ, καθώς και γενικότερα τι επιπτώσεις θα έχει αυτή στις σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ.
Οι ΗΠΑ αποτελούν τον πρώτο και βασικό εμπορικό έτερο της ΕΕ από το 2000. Παρ’ ό,τι οι απόψεις περί διεθνών ζητημάτων είναι συγκλίνουσες, σε ένα σενάριο επανεκλογής του Trump οι ΗΠΑ θα αρχίσουν να απομακρύνονται σταδιακά. Ήδη οι Βρυξέλλες έχουν αρχίσει να παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα για να συνεργαστούν με τον Trump. Η Κομισιόν έχει αρχίσει να ετοιμάζει μια αξιολόγηση των επιπτώσεων που θα είχε μια δεύτερή του θητεία, καθώς εκείνος έχει αρχίσει να γίνεται όλο ένα και πιο επιθετικός, ανακοινώνοντας δέσμες δράσεων κατά της ΕΕ. Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι ο πρώην Πρόεδρος είχε επιτεθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και είχε αποκαλέσει την ΕΕ «κολαστήριο». Ο Γερμανός Καγκελάριος, Olaf Scholz, εξέφρασε δημόσια την επιθυμία του για την επανεκλογή του Biden, ενώ οι επιχειρηματικοί κύκλοι, επίσης, προειδοποιούν για τους κινδύνους. Ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Boerse AG δήλωσε ότι, σε περίπτωση επιστροφής του Trump, η Ευρώπη μπορεί μόνο να ελπίζει ότι το αμερικανικό νομοθετικό σύστημα διαθέτει «ισχυρούς ελέγχους και ισορροπίες» που θα χρειαστούν.
Σαν να μην έφτανε αυτό, έχει σημειωθεί τρομακτική άνοδος στη δημοτικότητα των λαϊκιστικών κομμάτων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και ένα «κύμα» ευρωσκεπτικισμού. Αυτό θα προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στην πολιτική ατζέντα του μπλοκ, τη νομοθεσία, αλλά και την ευρύτερη εξωτερική πολιτική της ΕΕ. «Βλέπουμε μια άνοδο του λαϊκιστικού αισθήματος τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως, η οποία μπορεί να οδηγήσει στο πιο δεξιό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην ιστορία», δήλωσε στο CNBC ο Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Institute of International Finance. Κατανοούμε τι αντίκτυπο θα έχει ένα τέτοιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς αυτό αποτελεί το κύριο νομοθετικό όργανο της ΕΕ, καθώς και το κύριο όργανο που υπολογίζει τους προϋπολογισμούς της. «Στο παρελθόν, το Κοινοβούλιο κυριαρχούνταν από μια ισχυρή πλειοψηφία κεντρώων κομμάτων. Ωστόσο, οι προβλεπόμενες απώλειες για τον κυβερνώντα «μεγάλο συνασπισμό» –που αποτελείται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες και το Renew Europe– σε συνδυασμό με τα κέρδη της Ακροδεξιάς, έχουν αμφισβητήσει αυτήν την ισορροπία», αναφέρει η newmoney.gr.
Παρ΄ όλο που είναι πρακτικά απίθανο να ανατραπεί εντελώς η ισορροπία δυνάμεων, ας μην ξεχνάμε ότι η επικράτηση της Δεξιάς θα καταστήσει δυσκολότερο τον σχηματισμό πλειοψηφίας για κρίσιμα ζητήματα, όπως το Ουκρανικό και το Παλαιστινιακό. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι διανύουμε μια εποχή αυξημένου πληθωρισμού και πολέμων, κάτι το οποίο έχει αυξήσει την απογοήτευση των πολιτών προς τα πιο συμβατικά κόμματα και τους έχει στρέψει, κατά κάποιον τρόπο, στον εθνικισμό. Πρωταρχικός λόγος, λοιπόν, της δημοτικότητας των ακροδεξιών κομμάτων είναι, αρχικά, η οικονομική κρίση που ξεκίνησε ως συνέπεια της πανδημίας και έπειτα το μεταναστευτικό, το περιβαλλοντικό και η ενεργειακή κρίση. «Αυτό αντανακλά τη μακροπρόθεσμη μείωση της υποστήριξης για τα κυρίαρχα κόμματα και την αυξανόμενη υποστήριξη για εξτρεμιστικά και μικρότερα κόμματα σε όλη την Ευρώπη, γεγονός που οδηγεί σε έναν αυξανόμενο κατακερματισμό των ευρωπαϊκών κομματικών συστημάτων, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο», ανέφερε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων.
Υπάρχουν πολλές δημοσκοπήσεις που αναδεικνύουν την υπεροχή αντιευρωπαϊκών λαϊκιστικών κομμάτων σε βασικές χώρες της ΕΕ, όπως την Ουγγαρία και την Ολλανδία. Ενώ η Δεξιά είναι απίθανο να πλειοψηφήσει, υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι θα υπάρξει συσπείρωση κομμάτων γύρω από ορισμένα ζητήματα, με σκοπό να μπλοκάρουν ορισμένες νομοθεσίες, κυρίως περιβαλλοντικής και εξωτερικής πολιτικής.
Είναι μείζονος σημασίας, λοιπόν, στις εκλογές της 9ης Ιουνίου να υπάρξει ιδιαίτερη προσοχή στην ψηφοφορία, καθώς, σε έναν μεγάλο βαθμό, το πολιτικό σκηνικό θα διαμορφωθεί από τους ψηφοφόρους, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ. Οι απομονωτικές πολιτικές του Trump, σε συνδυασμό με μία ακροδεξιά πλειοψηφία εντός της ΕΕ., θα οδηγήσουν σε ένα εντελώς διαφορετικό, και πιθανότατα αρνητικό, για την ευημερία μας πολιτικό σκηνικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γιατί η Ευρώπη προετοιμάζεται για εμπορικό πόλεμο με τον Trump, Liberal Markets, διαθέσιμο εδώ
- Ευρωεκλογές: Τι σημαίνει η άνοδος της ακροδεξιάς για την Ε.Ε., Newmoney.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εξωτερικές Σχέσεις με κυριότερους εταίρους της ΕΕ, Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Εξωτερικών, διαθέσιμο εδώ
- Ακροδεξιά επέλαση στην Ευρώπη: Γιατί, πώς και μετά τι;, in.gr, διαθέσιμο εδώ
