Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Ήδη από τις απαρχές του πολιτισμού, οι άνθρωποι έφτιαχναν μύθους για να εξηγήσουν τα πράγματα γύρω τους. Οι εναλλαγές των εποχών, η θνητή ανθρώπινη φύση, οι καιρικές συνθήκες, τα ζώα και τα φυτά, όλα έβρισκαν μια εξήγηση μέσα από κάποια ιστορία που μιλούσε για θεούς, ήρωες και απίστευτα μυθικά πλάσματα. Όμως, οι μύθοι έχουν ενδιαφέρον και στις μέρες μας, παρόλο που ξέρουμε ότι δεν είναι ο Δίας που στέλνει μια καταιγίδα. Αυτό συμβαίνει, επειδή στην πλειοψηφία τους αυτές οι αφηγήσεις φέρουν μηνύματα για τη ζωή και αντικατοπτρίζουν τον τρόπο σκέψης των κοινωνιών που τις εμπνεύστηκαν.
Μια τέτοια προσέγγιση στην ελληνική μυθολογία έχει υιοθετήσει ο συγγραφέας του βιβλίου που παρουσιάζουμε σήμερα, Κωνσταντίνος Λουκόπουλος. Ο ίδιος έχει δημιουργήσει το κανάλι The Mythologist στο YouTube, όπου, μέσα από ενδιαφέροντα βίντεο, προσπαθεί να φέρει τους μύθους πιο κοντά στο κοινό. Ο ίδιος είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚ.ΠΑ., ενώ έχει ακολουθήσει μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλασική Αρχαιολογία. Η επιτυχία του καναλιού στο YouTube, όπου κατά την έκδοση του βιβλίου υπήρχαν ήδη 125.000 ακόλουθοι, οδήγησε στη συγγραφή αυτών των ιστοριών, ώστε να γίνουν προσιτές σε ένα ακόμη ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Παρόλα αυτά, δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο βιβλίο μυθολογίας, που απλώς παραθέτει ιστορίες, αλλά για μια συλλογή συγκεκριμένων διηγήσεων, οι οποίες παρουσιάζονται στα πλαίσια ενοτήτων που αφορούν ανθρώπινες αξίες και συμπεριφορές, σημαντικές και για τους σημερινούς ανθρώπους.
Το βιβλίο τιτλοφορείται Για όλα υπάρχει ένας μύθος: Ένα ταξίδι στην αρχαία ελληνική μυθολογία, και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το αποκτήσουν από τις Εκδόσεις Κάκτος. Το βιβλίο δομείται σε θεματικές ενότητες, στις οποίες ο αναγνώστης θα βρει επιλεγμένες μυθικές αφηγήσεις. Τα κεφάλαια αναφέρονται σε συναισθήματα και προσωποποιήσεις που απασχολούν μέχρι και σήμερα τη σκέψη μας, όπως το φως και το σκοτάδι, ο έρωτας και το μίσος, η αλήθεια και το ψέμα. Το γεγονός ότι τα περισσότερα κεφάλαια έχουν αυτήν την αντιθετική διάταξη (Ειρήνη και Πόλεμος, Δημιουργία και Καταστροφή, κ.α.), κάνει σαφές ήδη από την αρχή το ότι το βιβλίο προσεγγίζει τους μύθους με τέτοιον τρόπο, ώστε να τους εντάξει στο πλαίσιο της σκέψης των σύγχρονων ανθρώπων. Το στοίχημα δεν είναι άλλο από το να φανεί μέσα από τους μύθους ένα δίδαγμα για τη σύγχρονη ζωή, που τους καθιστά και ιδιαίτερα διαχρονικούς.
Δε θα είχε ίσως ιδιαίτερο νόημα να αναλυθούν εδώ ελληνικοί μύθοι – άλλωστε αυτά θα μπορέσει ο αναγνώστης να τα διαβάσει ακόμη καλύτερα στις σελίδες του βιβλίου. Αντί αυτού, επέλεξα να παρουσιάσω κάποια ενδιαφέροντα τμήματα, που δείχνουν την προσέγγιση του συγγραφέα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια είναι αυτό που αφορά τον έρωτα. Ο Λουκόπουλος σχολιάζει πώς ο Έρωτας από μια θεότητα που προϋπήρχε ακόμη και της θεογονίας στις πρώτες επικές αφηγήσεις, έφτασε να αντιπροσωπεύει τον γιο της Αφροδίτης, ο οποίος τόσο συχνά απεικονίζεται ως ένα μωρό με βέλη, τα οποία βάλλει σε διάφορες κατευθύνσεις, προκαλώντας συναισθήματα, αλλά και άφθονους μπελάδες σε όποιον κάθε φορά επιλέξει να παρασύρει. Στο ίδιο κεφάλαιο, παρουσιάζεται ο μύθος του Έρωτα και της Ψυχής. Μέσα από την περιπέτεια της νεαρής ηρωίδας, ακόμη και οι σύγχρονοι αναγνώστες θα δουν πόσο σημαντική είναι η εμπιστοσύνη στα πλαίσια των σχέσεων, αλλά και ότι δεν μπορεί να υπάρξει ερωτική σχέση χωρίς την ψυχική συμμετοχή των εμπλεκομένων.
Ένα ακόμη ιδιαίτερο σημείο, από το οποίο προκύπτει και ο ίδιος ο τίτλος του βιβλίου, είναι αυτό στο οποίο παρουσιάζεται ο μύθος της Μέδουσας. Σύμφωνα με κάποιες εκδοχές της ιστορίας, όπως την παραδίδει ο Οβίδιος, η Μέδουσα ήταν μια πανέμορφη ιέρεια της Αθηνάς, την οποία βίασε ο θεός Ποσειδώνας. Η Αθηνά, πάντα σε κόντρα με τον θεό της θάλασσας, εξοργίζεται με την εξέλιξη αυτή, αλλά αποφασίζει να τιμωρήσει μόνο το θύμα και μεταμορφώνει την κοπέλα στο γνωστό τέρας, το οποίο αργότερα η ίδια θεά θα βοηθήσει τον Περσέα να σκοτώσει. Ο μύθος αυτός, αν και άγνωστο είναι αν υπήρχε ήδη από την αρχαία Ελλάδα ή αν είναι μια ρωμαϊκή προσθήκη, κάνει τον συγγραφέα να προβληματιστεί αν πράγματι «για όλα υπάρχει ένας μύθος», καθώς η ιστορία της Μέδουσας έχει γίνει και στις μέρες μας γνωστή μέσα από τις διάφορες υποθέσεις βιασμών και κακοποίησης για τις οποίες πληροφορούμαστε καθημερινά και για τις οποίες κάποιοι επιμένουν ακόμη και σήμερα να κατηγορούν απροκάλυπτα τα θύματα.
Μέσα από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου, ο αναγνώστης θα γνωρίσει τον Προμηθέα, την Πανδώρα, τον Ιάσονα και τη Μήδεια, τον Μίδα, τον Οδυσσέα, τα παρεξηγημένα τέρατα, τους θεούς με ανθρώπινα ελαττώματα και πολλούς ακόμη χαρακτήρες, πάντα, όμως, με αναφορές στη σύγχρονη ζωή και τη διαχρονικότητα των μύθων. Το αν για όλα υπάρχει ένας μύθος, θα το απαντήσει κάθε αναγνώστης για τον εαυτό του, παρόλα αυτά, είναι ιδιαίτερα θετικό ότι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός έρχεται σήμερα πιο κοντά στο ευρύ κοινό μέσα από τέτοια εγχειρήματα.
