Του Αντώνη Ξυλόκοττα,
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε περάσει κάποια πολυήμερη σχολική εκδρομή ως παιδιά και έχουμε αξέχαστες αναμνήσεις, ευχάριστες ή δυσάρεστες. Οι εκπαιδευτικές εκδρομές και επισκέψεις είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την εκπαιδευτική διαδικασία, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί από τους εκπαιδευτικούς, ώστε το σχολείο να πάψει να αφορά τη στείρα απομνημόνευση και να γίνει πιο διαδραστικό. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται άμεσα η εκπαιδευτική διαδικασία αναφορικά με ένα θέμα που συζητήθηκε κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Η συνεργασία μαθητών και εκπαιδευτικών σε μια σχολική εκδρομή είναι που εν τέλει θα γεφυρώσει το χάσμα του απόμακρου καθηγητή μπροστά στον μαθητή, κάτι το οποίο θα τον συντροφεύει μέχρι την αποφοίτησή του. Είναι, όμως, στην αλήθεια έτσι τα πράγματα;
Για αρχή, ας ξεκινήσουμε με το βασικότερο χαρακτηριστικό των σχολικών εκδρομών — η μάθηση μέσα από εμπειρίες που κάποιες οικογένειες δεν μπορούν να προσφέρουν. Ένα παιδί μπορεί να έρθει σε επαφή με έναν διαφορετικό κόσμο μέσα από μια εκδρομή, ενώ κανένας άλλος στα παιδικά του χρόνια δεν θα μπορέσει να τον ξεναγήσει πέρα από το σχολείο. Έπειτα, λόγω των μεγάλων γκρουπ και των μαθητικών ταυτοτήτων, το κόστος τέτοιων επισκέψεων μειώνεται κατά πολύ συγκριτικά με το αν κάποιος έκανε ατομικά τις αντίστοιχες εκδρομές. Οι σχολικές επισκέψεις πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν με κάθε τρόπο, γιατί είναι η επιτομή της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε.
Όμως, οι σχολικές εκδρομές δεν παρουσιάζονται με αυτή την οπτική της μάθησης σε όλους τους μαθητές. Αντιθέτως, προβάλλοντας λάθος εκπαιδευτικούς στόχους χάνουν μεγάλο μέρος από τη σημασία τους. Στα μάτια ενός μαθητή, δεν φαίνεται η εμβάθυνση και «οχύρωση» των γνώσεών του γύρω από πραγματικά πειστήρια που μπορεί να βρει σε ένα μουσείο, αλλά κέφι, χοροί, έξοδοι, αποφυγή από τα γονεϊκά βλέμματα και άλλα πολλά, τα όποια κάποιες φορές οδηγούν σε απαράδεκτες και μη προβλεπόμενες συμπεριφορές, όπως μέθη, ατυχήματα, διαπληκτισμούς μεταξύ των μαθητών, χρήση ουσιών και μια λίστα που δεν έχει τέλος. Έχουμε φτάσει σε εποχές όπου οι εκπαιδευτικοί φοβούνται να συνοδεύσουν, καθώς δεν θέλουν να πάρουν την ευθύνη για ό,τι απρόβλεπτο συμβεί. Άραγε, εδώ πρέπει το σχολείο να συμμορφωθεί με τους μαθητές ή οι μαθητές με το εκπαιδευτικό σύστημα; Ως παράδειγμα εδώ, υπάρχει το ζήτημα του αλκοόλ που προσφέρεται στις βραδινές εξόδους, αρκετές φορές με το ίδιο το σχολείο να συναινεί και –κατά την άποψή μου– να «προτρέπει» τους μαθητές στην κατανάλωση αλκοόλ, πράγμα όχι απλά παράνομο, αλλά και ανήθικο.
Ωστόσο, όπως σε κάθε πρόβλημα υπάρχει λύση, έτσι συμβαίνει και εδώ. Ως πρώτος τρόπος αντιμετώπισης προσφέρεται η καλύτερη οργάνωση των εκδρομών από τους ίδιους τους μαθητές σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς και όχι από κάποιο εξωτερικό τουριστικό γραφείο. Έτσι, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν μικρότερα γκρουπ σε τόπους και δράσεις που οι ίδιοι θα έχουν ορίσει, και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη επίβλεψή τους και τις πιο ουσιαστικές στιγμές μάθησης αλλά και διασκέδασης. Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις από τη στιγμή που μιλάμε για ανήλικους, καλό θα ήταν να συνίσταται και η παρουσία γονέων, ώστε οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να επικεντρωθούν στο τι έχουν να προσφέρουν στα παιδιά και όχι να τα ακολουθούν από πίσω με σκοπό να μην προκληθούν ατυχήματα. Μια δράση η οποία σίγουρα θα συνδέσει το ενδιαφέρον των μαθητών με την επίσκεψη είναι μικρές ερευνητικές εργασίες για τους μελλοντικούς προορισμούς. Για παράδειγμα, ιστορικά στοιχεία για το μέρος που θα επισκεφθούν ή οργάνωση κάποιας ομαδικής δραστηριότητας από τους μαθητές με τη μεγαλύτερη φαντασία.
Κλείνοντας, οι μαθητές δημιουργούν σε ένα διαφορετικό περιβάλλον από το κτίριο του σχολείου, όταν στο εκπαιδευτικό τους ταξίδι τούς δίνονται και τα αντίστοιχα ερεθίσματα δημιουργίας και όχι μόνο κατανάλωσης αλκοόλ, και απλά αξιοθέατα για φωτογραφίες. Αυτό πρέπει να κατευθύνεται από καταρτισμένο προσωπικό σε ένα μουσείο ή κέντρο επιστημών. Με αυτό τον τρόπο, επιτρέπεται σε όλους τους συμμετέχοντες να μάθουν χωρίς να το συνειδητοποιούν και ανεξάρτητα από έναν στενό και απόλυτα αυστηρό τρόπο, πράγμα το οποίο επηρεάζει περισσότερους μαθητές από διάφορα κοινωνικά στρώματα, υπόβαθρα και στυλ μάθησης. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η γνώση είναι αυτή που μπορεί να μας καταστήσει όλους ίσους, και ως κοινωνία πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να την αποκτήσουμε.
