Του Παναγιώτη Κανδρή,
Η πολιτική ζωή της χώρας μας έχει περάσει διάφορες φάσεις κατά καιρούς. Ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας η αστάθεια και οι ανεπαρκείς –μπροστά στο μέγεθος των προβλημάτων– πολιτικές σφράγισαν για αρκετές δεκαετίες την πολιτική ζωή του τόπου. Το κίνημα στο Γουδί είναι ένα σημείο καμπής για την πολιτική ζωή της σύγχρονης Ελλάδας. Στάθηκε η αφορμή για να εμφανιστεί στο προσκήνιο ο Κρητικός πολιτικός Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος έμελλε να αποτελέσει ίσως τον σημαντικότερο Έλληνα πολιτικό της Ιστορίας μέχρι σήμερα.
Ο Βενιζέλος, ο οποίος διαδραμάτισε έναν πολύ σημαντικό ρόλο στα χρόνια της Κρητικής Επανάστασης, ίδρυσε στις 22 Αυγούστου του 1910 το Κόμμα των Φιλελευθέρων· ένα κόμμα με αρκετές προοδευτικές ιδέες σε όλα τα επίπεδα. Στις εκλογές του 1910, λόγω της αποχής όλων των κομμάτων, οι φιλελεύθεροι σχημάτισαν κυβέρνηση και προχώρησαν σε πολλές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως ήταν η επιβολή κανόνων υγιεινής στα εργοστάσια, οι διαγωνισμοί για δημόσιες θέσεις με στόχο τη μέγιστη διαφάνεια, αλλά και η αλλαγή των κανονισμών της Βουλής, ώστε να υπάρχει άμεση επαφή των κυβερνώντων με τους βουλευτές και να αφουγκράζονται τα κοινωνικά προβλήματα.
Μεγάλη τομή στην πολιτική του κόμματος του Βενιζέλου κυρίως είναι η αντιμοναρχική στάση, μία στάση που οδήγησε στη ρήξη με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο τις παραμονές του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, οδηγώντας τη χώρα στον Εθνικό Διχασμό. Στον Βενιζέλο οφείλεται η υπογραφή της σημαντικότατης Συνθήκης της Λωζάνης, όπου, παρά το ανείπωτο μέγεθος της Μικρασιατικής Καταστροφής, ο Έλληνας πολιτικός κατάφερε να υπογράψει μία συνθήκη με τις κατά δύναμη λιγότερες απώλειες για τη χώρα· μία συνθήκη, την οποία η τουρκική πλευρά αμφισβητεί μέχρι σήμερα ανοιχτά, καθώς, παρά τη νίκη της, λόγω της πανέξυπνης δράσης του Ελευθέριου Βενιζέλου βγήκε ως έναν βαθμό ζημιωμένη.
Οι Φιλελεύθεροι συνέχισαν να υπάρχουν και μετά τον θάνατο του Βενιζέλου το 1936, αλλά η επιρροή τους αναμφισβήτητα δεν ήταν τόσο δυναμική, όπως πριν από την εκδημία του ένδοξου αρχηγού τους. Και αυτό είναι λογικό για ένα τόσο προσωποκεντρικό κόμμα. Η πρωτοπορία και ο προοδευτισμός των Φιλελευθέρων φαίνεται και από το πρόγραμμα «Η αυριανή Ελλάς», το οποίο κατέθεσαν το 1950, λίγο πριν το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Πιο συγκεκριμένα, πρότειναν την εφαρμογή ενός μοντέλου διακομματικής παιδείας, ιδέα που σήμερα θεωρείται «ταμπού» στη χώρα, καθώς η παιδεία αποτελεί βασικό πεδίο πολιτικής διαμάχης. Το 1961, έπειτα από πολλές διασπάσεις σε μικρότερα κόμματα και την κατάληψη μόνο 26 εδρών, το κόμμα των Φιλελευθέρων σταμάτησε τη λειτουργία του.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δημιούργησε ένα πολιτικό κόμμα που επιζητούσε αλλαγές και ανανέωση σε μία περίοδο έντονης πολιτικής αστάθειας. Κατάφερε να στέψει τη χώρα νικήτρια δύο Βαλκανικών Πολέμων και ενός Παγκοσμίου, καθώς και να σπείρει τα πρώτα «ζιζάνια» αμφισβήτησης του θεσμού του «στέμματος» στην ελληνική κοινωνία. Μεγάλο, ακόμα, επίτευγμα ήταν η διατήρηση πολλών κεκτημένων της χώρας παρά την ολέθρια καταστροφή το 1922, με την απώλεια όσο το δυνατόν λιγότερων εδαφών. Το μεγαλύτερο κατόρθωμα, όμως, του κόμματος και του ιδρυτή του είναι η αλλαγή που έφεραν στο πολιτικό σκηνικό. Μέχρι και σήμερα η ιδεολογία του Βενιζελισμού διατηρείται ακόμα, καθώς πολλές προεκλογικές εξαγγελίες, αλλά και πολιτικές βασίζονται στις ιδέες του μεγάλου αυτού ηγέτη και της παράταξης που τις εκπροσωπούσε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (2010), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. 24, Αθήνα: National Geographic
- Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (2010), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. 25, Αθήνα: National Geographic
