Της Χριστίνας Λιάσκα,
Τεταμένες είναι οι σχέσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένου Βασιλείου, με αφορμή το Βορειοϊρλανδικό Πρωτόκολλο, το οποίο δημιουργήθηκε το 2019, ως μία συμβιβαστική λύση μεταξύ των δύο πλευρών, λόγω του Brexit. Το Πρωτόκολλο αυτό δημιουργήθηκε λόγω του γεγονότος ότι η Βόρειος Ιρλανδία, που είναι μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου, και η Ιρλανδία, που είναι μέλος της Ε.Ε., έχουν χερσαία σύνορα μεταξύ τους, καθώς βρίσκονται στο ίδιο νησί.
Πριν το Brexit, δεν υπήρχε πρόβλημα μεταφοράς αγαθών μεταξύ των δύο, αφού το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μέλος της Ε.Ε. και ως εκ τούτου ίσχυε το ίδιο νομοθετικό πλαίσιο για τις δύο χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία). Ωστόσο, με την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εγκαθιδρύθηκε ένα νέο σύστημα μέσα από το Βορειοϊρλανδικό Πρωτόκολλο, το οποίο απαιτεί τη διεξαγωγή ελέγχων και επιθεωρήσεων μεταξύ Βορείου Ιρλανδίας και Μεγάλης Βρετανίας (Αγγλίας, Σκωτίας και Ουαλίας). Eπομένως, πλέον, ο έλεγχος διεξάγεται μεταξύ περιοχών της ίδιας χώρας και όχι μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ιρλανδίας.
Αυτό το παράδοξο βήμα έγινε προκειμένου να διευκολυνθεί η μετακίνηση αγαθών και ατόμων μεταξύ Ιρλανδών και Βορειοϊρλανδών οι οποίοι είναι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου. Πέρα από τη διευκόλυνση αυτή, στόχος ήταν να μη διαταραχθεί και η πολιτική σταθερότητα του νησιού, μετά τα όσα έγιναν μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Βορείου Ιρλανδίας για την ανεξαρτητοποίηση της περιοχής (“The Troubles”), από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 μέχρι και το 1998, με την υπογραφή της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (“Τhe Good Friday Agreeement”), η οποία προέβλεπε τη σχετική αυτονομία της Βορείου Ιρλανδίας, παραμένοντας, όμως, μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, λοιπόν, δεν είναι ικανοποιημένο με τους όρους του Βορειοϊρλανδικού Πρωτοκόλλου, που συμφωνήθηκαν με την Ε.Ε. το 2019, και προσπαθεί να αλλάξει την κατάσταση αυτή. Η χώρα έχει ήδη προτείνει ένα σχέδιο σχετικά με τα εισαγόμενα προϊόντα από τη Βρετανία προς τη Βόρειο Ιρλανδία. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει δύο λωρίδες διαδρομής: η πρώτη είναι η πράσινη λωρίδα, που θα αφορά τους εμπόρους, που μεταφέρουν αγαθά μόνο στη Βόρειο Ιρλανδία, τα οποία δε θα υπάγονται σε επιθεωρήσεις και τελωνειακούς ελέγχους, και η δεύτερη είναι η κόκκινη λωρίδα, στην οποία θα περιλαμβάνονται τα αγαθά που προορίζονται για την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβάνοντας και τη Βόρειο Ιρλανδία, τα οποία θα υπάγονται στους σχετικούς τελωνειακούς ελέγχους.
Από την άλλη μεριά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη κινηθεί νομικά, από τον Ιούνιο, σχετικά με την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να προβεί σε καθυστέρηση των ελέγχων, αναφορικά με ορισμένα αγαθά που φτάνουν στη Βόρειο Ιρλανδία. Ενώ, τον Ιούλιο η Ε.Ε. προέβη για μία ακόμη φορά, μέσω της νομικής οδού, εναντίον του Ηνωμένου Βασιλείου, σχετικά τόσο με το νομοσχέδιο της κυβέρνησης να παρακάμψει μέρη του Πρωτοκόλλου (πράσινη-κόκκινη λωρίδα), το οποίο θεωρείται διεθνής συνθήκη, όσο και με την έλλειψη προσωπικού και υποδομών για τη διενέργεια των τελωνειακών ελέγχων στη χώρα, καθώς και την άρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να κοινοποιήσει εμπορικά δεδομένα, και να εφαρμόσει την νομοθεσία της Ε.Ε. για τον φόρο προστιθέμενης αξίας (VAT), κατά το Πρωτόκολλο.
Η αρχική προθεσμία απάντησης του Ηνωμένου Βασιλείου στους νομικούς ισχυρισμούς της ΕΕ ήταν μέχρι τις 15 Αυγούστου, αλλά η χώρα κατάφερε να πάρει παράταση, μετά από σχετικό αίτημα της ίδιας. Το γεγονός, όμως, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει προχωρήσει ήδη στη ψήφιση και του νομοσχεδίου στη Βουλή των Κοινοτήτων δείχνει την εμφανή αδιαφορία της κυβέρνησης ως προς την τήρηση των διεθνών της δεσμεύσεων και υποχρεώσεων. Η ψήφιση του νομοσχεδίου θα διεξαχθεί το φθινόπωρο και από τη Βουλή των Λόρδων, και θα φανεί το κατά πόσο διατεθειμένη είναι η χώρα να προβεί σε διάλογο ή εάν θα προτιμήσει, εν τέλει, να συνεχίσει να προχωρά σε μία τακτική, που την οδηγεί όλο και περισσότερο τόσο σε πολιτική και διπλωματική απομόνωση, όσο και σε οικονομική, μέσα από έναν ενδεχόμενο (και πολύ πιθανό) εμπορικό πόλεμο με την ΕΕ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
“Brexit: What is the Northern Ireland Protocol?”, BBC NEWS, διαθέσιμο εδώ
-
“NI Protocol: UK given extra time to respond to EU”, BBC NEWS, διαθέσιμο εδώ
-
“EU launches four more legal cases against UK over Northern Ireland protocol”, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
