Της Εμιλένας Πούπα,
Οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να εντάσσουν στη μυθολογία τους στοιχεία της φύσης, στα οποία, μάλιστα, έδιναν χαρακτηριστικά των ανθρώπων. Μπορεί ο Αλφειός να είναι ένα από τα ωραιότερα ποτάμια της Ελλάδος και ο σημαντικότερος ποταμός της Πελοποννήσου, όμως, αποτελεί, επίσης, και κεντρικό στοιχείο αρχαίου ελληνικού μύθου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ιστορία είναι λίγο διαφορετική και, ταυτόχρονα, μοναδική.
Ο Αλφειός ήταν γιος του Ωκεανού και της Τηθυούς και, όπως όλοι οι ποταμοί, λατρευόταν ως ποτάμια θεότητα από τους Ολύμπιους Θεούς. Πιο συγκεκριμένα, αποτελούσε τον αγαπημένο ποταμό του Δία, με βωμό προς τιμήν του να υπάρχει στο κέντρο της Άλτεως, από όπου περνούσε ο ποταμός. Λατρευόταν κυρίως από τους κατοίκους της Αρκαδίας, της Ηλείας και της Μεσσηνίας, περιοχές της Πελοποννήσου, τις οποίες διέσχιζε. Με βάση, λοιπόν, τον αρχαίο Έλληνα περιηγητή και γεωγράφο Παυσανία, ο Αλφειός ήταν ένα κυνηγός που για χάρη του έρωτα μεταμορφώθηκε σε ποταμό.
Η ιστορία του μύθου ξεκινάει από την στιγμή που ο ίδιος είδε την πανέμορφη νύμφη των πηγών και των δασών, την Αρέθουσα, την ερωτεύθηκε και θέλησε να την παντρευτεί. Όντας η ίδια συνοδός της θεάς Αρτέμιδος και αφοσιωμένη στην αγνότητά της, αρνήθηκε τον έρωτα του Αλφειού και θέλησε να τον αποφύγει, όταν έμαθε τις πραγματικές του προθέσεις. Ζήτησε τη βοήθεια της θεάς που ήταν η προστάτιδά της, με αποτέλεσμα η ίδια να την κρύψει σε ένα σύννεφο και να φύγει από την Πελοπόννησο. Στη συνέχεια, πέρασε τη θάλασσα και έφτασε στο νησί Ορτυγία των Συρακουσών. Εκεί, η θεά Άρτεμις, θέλοντας να την προστατεύσει για πάντα από το ερωτικό κάλεσμα του κυνηγού, τη μεταμόρφωσε σε πηγή γάργαρου νερού. Με αυτόν τον τρόπο, ξέφυγε από τον έρωτα του Αλφειού και κατάφερε να διατηρήσει την αγνότητά της.
Το αξιοπρόσεκτο είναι ότι ο ερωτευμένος κυνηγός ήταν πολύ επίμονος και αποφασισμένος να βρει τον χαμένο του έρωτα. Συνέχισε τις προσπάθειες για να βρει την Αρέθουσα, μέχρι που ο αρχηγός των θεών, Δίας, τον λυπήθηκε και τον βοήθησε. Έτσι, όπως η Άρτεμις μεταμόρφωσε την Αρέθουσα σε πηγή νερού, ο Δίας μεταμόρφωσε τον Αλφειό σε ποταμό, για να μπορέσουν τα νερά του να συναντηθούν με τα νερά της Αρεθούσας. Το πλέον προσωποποιημένο υποθαλάσσιο ποτάμι του Αλφειού είχε τόσο ορμητικά νερά, που ούτε η Αδριατική θάλασσα δεν μπόρεσε να το εμποδίσει να φτάσει μέχρι τις Συρακούσες και να ενωθεί με τα νερά της αγαπημένης του.
Μπορεί ως ανθρωπόμορφα όντα να μην ήταν γραφτό να είναι μαζί, αλλά ο έρωτάς τους δεν σταμάτησε εκεί. Ο Αλφειός έκανε τα πάντα για να βρει τη νύμφη που ερωτεύθηκε και δεν τα παράτησε. Παρόλο που οι Ολύμπιοί Θεοί συνέβαλαν με τον τρόπο τους στην έκβαση αυτής της ιστορίας, για διαφορετικούς, όμως, λόγους ο καθένας, η μοίρα τους έφερε ξανά μαζί. Ακόμα και ως στοιχεία της φύσης οι δύο τους έσμιξαν και τα νερά τους συναντήθηκαν. Από την άλλη πλευρά, αξίζει να αναφερθεί ότι μια άλλη εκδοχή του μύθου κάνει λόγο για τον έρωτα του Αλφειού προς την ίδια την θεά Αρτέμιδα και όχι την Αρέθουσα
Ο παρατιθέμενος μύθος, όπως και κάθε αρχαιοελληνικός μύθος, είναι πλούσιος σε συμβολισμούς και νοήματα. Με λίγα λόγια, αποτελεί συνειρμό της ένωσης των γλυκών υδάτων των ποταμών και των υδάτων των πηγών που ρέουν στη θάλασσα. Με αυτόν τον τρόπο, ένα φαινόμενο που συναντάται στη φύση, προσωποποιείται και δημιουργείται μια ιστορία αγάπης. Ακόμα και η απόσταση δεν ήταν ικανή να εμποδίσει τον έρωτα του Αλφειού για την Αρέθουσα. Για χάρη της μεταμορφώθηκε σε ποτάμι, του οποίου τα νερά φτάνουν από την Πελοπόννησο μέχρι τα νερά των Συρακουσών. Τέλος, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί ότι το «δίδυμο» Άρτεμις-Αρέθουσα εμφανίζεται στα νομίσματα των Συρακουσών, επιβεβαιώνοντας με κάποιο έμμεσο μεν τρόπο τη στενή σχέση που είχε η θεά Άρτεμις με την Αρέθουσα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Παυσανίας, «Ηλιακών Α»
- Mercatante S. Anthony, Dow R. James (2009), The facts of file encyclopedia of world mythology and legend, third edition
- britannica.com, Arethusa. Διαθέσιμο εδώ
