Του Νίκου Διονυσάτου,
Η Γεωργία είναι μια μικρή χώρα, σφηνωμένη ανάμεσα στους δύο γίγαντες, Ρωσία και Τουρκία, που την πλαισιώνουν. Τα υψίπεδα του Καυκάσου διασχίζουν ολόκληρη την επικράτειά της, και οι κάτοικοί της, σε αντίθεση με τους τουρκόφωνους Αζέρους και τους Ινδοευρωπαίους Αρμένιους γείτονές τους, μιλούν μια σχετικά απομονωμένη Καυκάσια γλώσσα, συγγενή με εκείνες των γειτονικών Τσετσένων, των Λάζων, των Αμπχαζών, αλλά και των Άβαρων, εάν σας θυμίζει κάτι το όνομα από τα σχολικά μας βιβλία βυζαντινής ιστορίας. Η Γεωργία πολιτισμικά, πολιτικά και θρησκευτικά θεωρείται μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου, παρόλο που μόνο ένα τμήμα της βρίσκεται στην πραγματικότητα εντός των γεωγραφικών ορίων της Ευρώπης. Αυτή η γεωγραφική της ιδιομορφία ωστόσο, ανάμεσα σε πολλά άλλα, φαίνεται να στοιχειώνει τα τελευταία 20 περίπου χρόνια κάθε δειλή προσπάθεια ένταξης των ορεσίβιων Γεωργιανών σε ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση.
Έτσι, σαν ένα ενοχλητικό déjà vu της Ιστορίας, μετά την πρόσφατη απονομή της ιδιότητας υποψήφιου κράτους-μέλους στη Μολδαβία και την εμπόλεμη Ουκρανία, η Γεωργία έμεινε για άλλη μια φορά εκτός κάδρου, με τους εκπροσώπους της Ε.Ε. να δίνουν στους Γεωργιανούς αντιπροσώπους στις Βρυξέλλες ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη, προτού τους στείλουν πίσω στην πατρίδα τους, με άδεια χέρια κατ’ ουσίαν. Μια άτυπη επιβεβαίωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας επιστρατεύτηκε την τελευταία στιγμή, προκειμένου να αποφευχθεί η ολοκληρωτική επικοινωνιακή καταστροφή, τόσο για τους ιθύνοντες της Τιφλίδας όσο και για τους Ευρωπαίους. Όμως, όπως είπα, αυτή δεν ήταν παρά η τελευταία πράξη ενός δράματος, που ξεκίνησε με πάταγο τον Νοέμβριο του 2003, μετά την Επανάσταση των Ρόδων, που ανέτρεψε τον φιλορώσο Πρόεδρο της χώρας, Eduard Shevardnadze.
Ο Shevardnadze, ο οποίος κυβερνούσε από το 1992, έχοντας ανατρέψει εν μέσω εμφυλίου πολέμου τον, εν συνεχεία δολοφονηθέντα, πρώτο Πρόεδρο της Γεωργίας, Zviad Gamsakhurdia, ήταν στενός συνεργάτης του Boris Yieltsin και των ρωσικών και γεωργιανών ολιγαρχικών ελίτ, οι οποίες ανέλαβαν, αμέσως μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, τον έλεγχο όλων των πλουτοπαραγωγικών πηγών του νεοϊδρυθέντος κράτους. Όπως συνέβη στις περιπτώσεις σχεδόν όλων των υπό δημιουργία πρώην σοβιετικών κρατών, με εξαίρεση τις Βαλτικές δημοκρατίες, έτσι και στη Γεωργία, ο Shevardnadze ήταν πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της σοβιετικής διοίκησης και ως εκ τούτου, κυβέρνησε με αυταρχικές, αντιδημοκρατικές και υποστηρικτικές προς τη Μόσχα πολιτικές, οι οποίες ουδεμία σχέση είχαν με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προώθηση της ευημερίας του γεωργιανού λαού. Η ανεξαρτησία της χώρας το 1991, εξαιτίας, λοιπόν, αυτών των πολιτικών, παρέμενε κενό γράμμα, μέχρι και την ανατροπή της διοίκησης Shevardnadze το 2003. Τότε ήταν που η Γεωργία, για πρώτη φορά, απέκτησε μια υποτυπωδώς ανεξάρτητη οικονομική και εξωτερική πολιτική από τη Ρωσία. Αυτή η ανεξαρτησία, ωστόσο, θα πληρωνόταν με αίμα ελάχιστα μόλις χρόνια αργότερα.
Ο αμφιλεγόμενος νέος Πρόεδρος της Γεωργίας, από τον Ιανουάριο του 2004, Mikheil Saakashvili, ο οποίος άλλαξε ακόμα και τη μέχρι τότε γεωργιανή σημαία, προκειμένου να τονίσει τον νέο ανεξάρτητο προσανατολισμό που θα διέθετε από εδώ και πέρα η χώρα του, έφερε σημαντικές αλλαγές στο προσκήνιο και έθεσε τη Γεωργία ολότελα σε πορεία αλλαγής διεθνούς στρατοπέδου. Από τις πρώτες κιόλας φάσεις της προεδρίας Saakashvili, φάνηκε η πρόθεση της Γεωργίας να ενταχθεί πρώτα απ’ όλα στο ΝΑΤΟ και εν συνεχεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα της χώρας θα επέτρεπαν κάτι τέτοιο. Οι σχέσεις με τη Ρωσία πέρασαν απανωτές κρίσεις το 2006 και το 2007, τόσο λόγω των βλέψεων αυτών της γεωργιανής κυβέρνησης όσο και λόγω του ζητήματος των αυτονομιστών που δραστηριοποιούνταν στην Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία. Από τα αιματοβαμμένα πρώτα χρόνια της γεωργιανής ανεξαρτησίας, η χώρα είχε κληρονομήσει τους δύο αυτούς αποσχισθέντες θύλακες, αν και η διαμάχη είχε εν πολλοίς περιοριστεί μετά τους πολέμους της δεκαετίας του ’90.
Τον Μάρτιο του 2008, με αφορμή την κρίση, η οποία είχε προκληθεί την ίδια περίοδο στο ανεξαρτητοποιημένο Κόσοβο, λοιπόν, οι αυτονομιστικές κυβερνήσεις της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας ζήτησαν από τη νέα αναδυόμενη Ρωσία του Putin και του Medvedev να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία τους, κάτι που όχι μόνο θα καταπατούσε κάθε έννοια διπλωματικής νομιμότητας, αλλά θα συνιστούσε και μια άτυπη και εντελώς παράνομη ενσωμάτωση αυτών των περιοχών στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Οι ήδη επιδεινωμένες σχέσεις Ρωσίας-Γεωργίας, που είχαν φτάσει σε νέο ιστορικό χαμηλό μετά και τις κατηγορίες του Προέδρου Saakashvili για εγκλήματα πολέμου του ρωσικού στρατού στην Τσετσενία, χειροτέρεψαν κι άλλο, όταν στην περίφημη διάσκεψη του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, τον Απρίλιο του 2008, όπου, ανάμεσα σε άλλα ευτράπελα για τις Η.Π.Α., η Ελλάδα άσκησε και veto στην ένταξη της Π.Γ.Δ.Μ, η συμμαχία υποσχέθηκε ότι σύντομα θα λάμβαναν στάτους υποψήφιου προς ένταξη κράτους, τόσο η Ουκρανία όσο και η Γεωργία. Αυτό δυσαρέστησε εξαιρετικά τον Vladimir Putin, ο οποίος, ωστόσο, τον Μάιο του 2008 καλούνταν να παραδώσει προσωρινά και για μια τετραετία την προεδρία στον Dimitri Medvedev και να γίνει Πρωθυπουργός. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν φάνηκε να τον εμποδίζει από το να ενορχηστρώσει μια εισβολή στη μικρή και αδύναμη γειτονική του χώρα, η οποία θα πραγματοποιούνταν μέσα στο καλοκαίρι, ώστε να αποτρέψει την επέκταση του ΝΑΤΟ στο μαλακό υπογάστριο της αυτοκρατορίας του.
Χωρίς πολλές-πολλές καθυστερήσεις επομένως, τον Αύγουστο του 2008, ρωσικές δυνάμεις, εγκατεστημένες στην Αμπχαζία, εισέβαλαν στη χώρα, ενώ μια δεύτερη εισβολή ξεκίνησε και διαμέσου της υπό μερικό γεωργιανό έλεγχο ως τότε, Νότιας Οσετίας. Μέσα σε μέρες και παρά την κακή ποιότητα και οργάνωση του ρωσικού στρατού, οι γεωργιανές δυνάμεις ηττήθηκαν, οι δύο αυτόνομες περιοχές εξασφάλισαν τη θέση τους μέσα στη ρωσική σφαίρα επιρροής και αποτράπηκε η οποιαδήποτε ΝΑΤΟϊκή προοπτική της Γεωργίας, αλλά και της Ουκρανίας, προσωρινά τουλάχιστον τότε. Για άλλη μια φορά, αυτός ο αόρατος-φανερός τρομοκράτης των διεθνών σχέσεων που ακούει στο όνομα Putin, έκανε ό,τι ήθελε και έμεινε και τότε ατιμώρητος, επεμβαίνοντας σε μια ξένη κυρίαρχη χώρα και καταπατώντας κάθε έννοια νομιμότητας. Αχ, κι αν ξέραμε πόσο χειρότερα θα ήταν σήμερα τα πράγματα, με ακριβώς τον ίδιο τρόπο δράσης σε μεγαλύτερη κλίμακα.
Σε κάθε περίπτωση, το ΝΑΤΟ και η Γεωργία, σταμάτησαν εκεί. Η Ευρώπη, όμως, θα ήταν μια άλλη ιστορία. Για τα επόμενα 14 χρόνια η χώρα θα προσπαθούσε επανειλημμένα να γίνει υποψήφιο μέλος της Ε.Ε. με κάποιον τρόπο. Δυστυχώς για αυτήν, όλες οι προσπάθειες που κατέβαλε ήταν μάταιες. Η ενδημική διαφθορά που εξακολουθεί να μαστίζει τη Γεωργία, η ακραία και πολωτική πολιτική αστάθεια, από κοινού με ελλείψεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φυσικά η παντελής καθυστέρηση στον οικονομικό τομέα, αλλά και η ίδια η γεωγραφία, όπως προαναφέρθηκε, αποτέλεσαν κατασταλτικούς παράγοντες της επικείμενης ένταξης. Η Γεωργία παραμένει, ως εκ τούτου, απομονωμένη στη λάθος όχθη της Μαύρης Θάλασσας, κάτω ακριβώς από την πατούσα της επικίνδυνης ρωσικής αρκούδας και πάνω από τη, χωρίς, επίσης, καμία ευρωπαϊκή προοπτική πλέον, Τουρκία.
Σήμερα, βιώνοντας μια αρκετά οξύμωρη στιγμή της Ιστορίας θα λέγαμε, το κεντροαριστερό κυβερνών κόμμα της Γεωργίας, από τον Οκτώβριο του 2012, λέγεται «Γεωργιανό Όνειρο», παρά τη μάλλον περιορισμένη ικανότητα των ιθυνόντων του να πραγματοποιήσουν το μεγάλο «όνειρο» του γεωργιανού λαού. Από την άλλη, και παρά την τεράστια κατακραυγή των Γεωργιανών και τις διαδηλώσεις που έχουν ξεσπάσει εκεί για την απόρριψη των Ευρωπαίων, τι θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση, με τόσο δυσχερείς συνθήκες; Τι είδους ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσε να προωθήσει; Τι είδους ραγδαίες οικονομικές και κοινωνικές βελτιώσεις θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν; Οι απαντήσεις αναμένονται στο σύντομο μέλλον, καθώς η Γεωργία, παρά τις αντιξοότητες και την απροθυμία των Ευρωπαίων, δηλώνει στους υψηλότερους τόνους την πρόθεσή της να γίνει εντέλει μέλος της Ένωσης μια μέρα. Μένει να δούμε αν η επιμονή της ηγεσίας στην Τιφλίδα θα ανταμειφθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘Heartbreaking’: Brussels dashes Georgia’s hopes of timely EU accession, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Georgians rally en masse for EU, urge government to quit, Euractiv, διαθέσιμο εδώ
- Georgians turn against government after being put in EU accession slow lane, Financial Times, διαθέσιμο εδώ
- She Coined The Catchphrase: Looking Back On The ‘Rose Revolution’, Radio Free Europe, διαθέσιμο εδώ
