Της Γεωργίας Δημοπούλου,
Η σύγχρονη αγορά εργασίας έχει κληθεί, τα τελευταία χρόνια, να συμπεριλάβει μία ακόμη έννοια στην ορολογία της: αυτήν των yuppies. Πρόκειται για τεχνοκράτες νεαρούς «επαγγελματίες της πόλης» που εναρμονίζονται με το πρότυπο μίας καλοπληρωμένης δουλειάς, ενός πολυτελούς τρόπου ζωής, της γνώσης και της κατοχής τεχνολογικών μέσων. Ο δε υπερκαταναλωτισμός θεωρείται ένα επιπλέον χαρακτηριστικό στοιχείο της συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων. Ωστόσο, αν και νεοεισαχθείς, ο όρος αυτός τοποθετείται ιστορικά αρκετές δεκαετίες νωρίτερα.
Πιο συγκεκριμένα, πρωτοεμφανίστηκε στις Η.Π.Α. κοντά στα 1920 και — ύστερα από ποικίλα κύματα χλευασμού και απαξίωσης του συγκεκριμένου τύπου εργαζομένου — έφτασε στην πλήρη κοινωνική αποδοχή κοντά στη δεκαετία του 1980. Βεβαίως, είχε μεσολαβήσει η επίθεση εναντίον του από εφημερίδες όπως η Wall Street Journal, ακόμα και… θανατικές απειλές από περιοδικά όπως το Time. Ήταν μόλις τότε που η λέξη αυτή εντάχθηκε και στο ελληνικό λεξιλόγιο, με τη μεταφορά του όρου στα ελληνικά να γίνεται «Γιάπης».
Σε μία πιο πρόσφατη — χρονικά — προσέγγιση, οι yuppies της δεκαετίας του ’90 έχουν πλέον αποκατασταθεί οικογενειακά και έχουν υιοθετήσει τις καθημερινές συνήθειες των μεγαλύτερών τους: παρακολουθούν αθλητικούς αγώνες και τηλεοπτικά προγράμματα στην τηλεόραση, ενώ μέχρι και οι διατροφικές τους συνήθειες προσομοιάζουν στην τάση για υπερφαγία, που διέκρινε την εποχή αυτή. Ωστόσο, ως προς την εργασιακή τους εικόνα, αναφέρεται πως «ελάχιστα έχει διαφοροποιηθεί η εικόνα ενός γιάπη του 2004 σε σχέση με ενός του 1986».
Ενδιαφέρουσα θα ήταν, σε κάθε περίπτωση, η παρουσίαση μίας τυπικής μέρας στη ζωή ενός σύγχρονου yuppie, όπως τον γνωρίζουμε από τον κινηματογράφο και τη διαφημιστική βιομηχανία: ξυπνούν σχεδόν τα χαράματα και ύστερα καταναλώνουν το πρωινό τους γεύμα σε δευτερόλεπτα σχεδόν, αφού το ωράριο εργασίας τους δεν επιτρέπει κάτι καλύτερο. Στη συνέχεια, φορούν το καθιερωμένο κουστούμι τους — υπακούοντας πάντα στο dress code της εκάστοτε εταιρείας — και, με το laptop τους στον ώμο, ίσως το σημαντικότερο για εκείνους εργαλείο, αναχωρούν. Για κάποιους, ο συγκεκριμένος τρόπος ζωής φαντάζει ιδανικός, ειδικά αν συνυπολογιστεί ο καλός μισθός με τον οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις αμείβονται. Μήπως, όμως, υπάρχει και μία πιο σκοτεινή πτυχή του συγκεκριμένου τρόπου ζωής;
Έχει κατά καιρούς γίνει αναφορά στη σύνδεση της συγκεκριμένης κοινωνικής κατηγορίας με το φαινόμενο της εργασιομανίας. Η τελευταία δεν ταυτίζεται απλώς με την πολύωρη εργασία, αλλά με την προσπάθεια του ατόμου να βρει μέσω αυτής την προσωπική αναγνώριση που επιζητά αλλά δεν βρίσκει από άλλα περιβάλλοντα (προσωπικό, οικογενειακό). Δυστυχώς, όμως, το φάσμα της εργασιομανίας δεν σταματά εδώ. Στατιστικά, έχει αποδειχθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων αυτών είχε συγχρόνως Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής, αυξημένο στρες, Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, μέχρι και κατάθλιψη. Πράγματι, είναι εντυπωσιακό το πώς η εργασιακή συμπεριφορά ενός ατόμου δύναται να τον οδηγήσει στα προαναφερθέντα προβλήματα.
Σαφώς και σκοπός δεν είναι η γενίκευση της κατάστασης, αφού σίγουρα υπάρχουν και εργαζόμενοι που δε βιώνουν τέτοιες καταστάσεις. Όπως, όμως, και σε κάθε άλλο κοινωνικό πρόβλημα, η επιστήμη της Ψυχολογίας οφείλει να μας επαγρυπνεί, ώστε να μη χρειαστεί ποτέ να καταστούμε ”workaholics”. Ένα πρώτο αλλά γενναίο βήμα για τη μετρίαση του προβλήματος είναι η αναγνώριση και η αποδοχή του. Εν συνεχεία, η θέσπιση ορίων συνεισφέρει εξίσου στην εξισορρόπηση καριέρας και προσωπικής ζωής.
Η ρεαλιστική στοχοθεσία, ακόμα, είναι το κλειδί για να βρει κανείς την ιδανική ποσότητα χρόνου που μπορεί να αφιερώνει στην εργασία του, ώστε αυτή να μην αποτελεί τροχοπέδη για τους υπόλοιπους τομείς της ζωής του. Καθοριστικός, βέβαια, για τη μετρίαση της εργασιομανίας είναι και ο χρόνος που το άτομο περνά με τα οικεία του πρόσωπα, καθώς είναι ευνόητο ότι αυτά είναι που του εκτονώνουν το στρες, τον αποφορτίζουν από την πίεση της καθημερινότητας και του «γεμίζουν τις μπαταρίες».
Το αισιόδοξο μήνυμα είναι ότι ακόμα και στη σημερινή εποχή, όπου η εργασία θεωρείται απώτατη αξία στη ζωή του ανθρώπου και προϋπόθεση για την εξασφάλιση των προς το ζην, η ψυχοθεραπεία έχει προοδεύσει σε βαθμό ικανό να μας αποτρέψει από το να εξελιχθεί αυτή σε διάφορες διαταραχές. Αξίζει να την εμπιστευτούμε για να ελπίσουμε σε μία πιο πνευματικά υγιή κοινωνία, έτσι δεν είναι;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο γιάπης και ο Λιάπης: Μία συγκριτική προσέγγιση, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι 7 ερωτήσεις που δείχνουν αν είσαι εργασιομανής, iatropedia.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΕΡΓΑΣΙΟΜΑΝΙΑ, άρθρο της Ελένης Καλαϊτζή, thessculture.gr, διαθέσιμο εδώ
