Της Άντρεας Ιωάννου,
Ο ρους της Ιστορίας θα άλλαζε οριστικά, εάν οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις της Wehrmacht έφεραν εις πέρας το φιλόδοξο πραξικόπημα εναντίον του Αδόλφου Hitler. Επειδή, όμως, η μελέτη της Ιστορίας δεν εξετάζει πιθανότητες γύρω από τα γεγονότα, αλλά τα γεγονότα αυτούσια, στο παρακάτω άρθρο παραθέτω επιγραμματικά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής, καθώς και την έκβαση της απόπειρας αυτής, αφού «υπάρχουν στιγμές που η ανυπακοή μπορεί να γίνει καθήκον».
Όταν πλέον η ήττα της ναζιστικής Γερμανίας άρχισε να διαγράφεται ολοφάνερα στον ορίζοντα και ο Hitler βρισκόταν για άλλη μια φορά στο πολιτικό στόχαστρο, αναπόφευκτη ήταν η προσπάθεια πραξικοπηματικής κατάλυσης του καθεστώτος, έτσι ώστε να αποτραπεί ο επικείμενος όλεθρος που ήταν προ των πυλών. Συγκεκριμένα, στις 20 Ιουλίου του 1944 επίλεκτη μερίδα της Wehrmacht, αριστοκράτες που αντιστρατεύονταν τον Hitler, φιλελεύθεροι δημοκράτες, καθώς και καθολικοί ιερείς, επιχείρησαν από κοινού να απομακρύνουν τον Hitler, με την επιχείρηση που πήρε το όνομα Valkyria. Όλα αυτά τα ετερόκλητα στοιχεία είχαν ως κοινό παρονομαστή το συγκεντρωμένο μένος και την αποστροφή προς το πρόσωπο του Hitler.
Πρώτα ονόματα στη «συνωμοσία της βόμβας» υπήρξαν ο συνταγματάρχης Claus von Stauffenberg και ο υποστράτηγος Henning von Treskow, οι οποίοι τοποθέτησαν εκρηκτικό μηχανισμό μέσα σε έναν χαρτοφύλακα κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίασης στο καταφύγιο του Hitler, το οποίο βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι η Πολωνία. Ο άτρωτος Hitler καταφέρνει να γλιτώσει με ελαφρά τραύματα. Παρόλο που ο συνταγματάρχης ήταν ήρωας του μετώπου της Βορείου Αφρικής, θριάμβευσε κατά την εκστρατεία του Rommel που έμεινε ευρέως γνωστός ως αλεπού της ερήμου, κανένα από αυτά δεν στάθηκε εμπόδιο για τον Hitler. Όπως ήταν αναμενόμενο, το νήμα της ζωής του συνταγματάρχη έσπασε το ίδιο βράδυ, καθώς τουφεκίστηκε με άλλους τρεις συνωμότες.
Γύρω από την όλη πλοκή, κυριαρχεί το πνεύμα αμηχανίας, όπως εκφώνησε και η ίδια η Angela Merkel, σε ομιλία της 75 χρόνια μετά την απόπειρα δολοφονίας του παρανοϊκού δικτάτορα. Ο κυριότερος λόγος που την επιφέρει είναι το γεγονός πως ένας εκ των δραστών υπήρξε αξιωματικός στρατού. Από μερικούς θεωρήθηκε ήρωας και από άλλους προδότης. Ποιος, όμως, ο σωστός «τίτλος» που του αρμόζει; Οι απόψεις διίστανται και κανείς δεν ήταν τότε σε θέση να τις γεφυρώσει μέσα του. Για παράδειγμα, ο τότε νεοσύλλεκτος Kurt Salterberg δηλώνει πως «για εμάς, ο Στάουφενμπεργκ ήταν ένας δειλός, που δεν χρησιμοποίησε πιστόλι, αλλά βόμβα με χρονοδιακόπτη για να βγει σώος».
Στις μέρες μας, είναι πιο φανερή από ποτέ η αντίσταση προς τον ναζισμό. Η απόπειρα της 20ής Ιουλίου πλέον θεωρείται ως εμβληματική πράξη. Μια πράξη, που όποια και αν υπήρξαν τα πραγματικά κίνητρα που εξώθησαν τους πρωταγωνιστές της να την τολμήσουν, αποτέλεσε κομβικό σημείο για την εξέλιξη όλων των γεγονότων. Ακόμα και η ίδια η Γερμανία, ως σύνολο, δεν θα βρισκόταν τότε σε τέτοια μειονεκτική θέση, αν από το πεδίο απομακρυνόταν ο Hitler.
Παρόλο που η απόπειρα αυτή θεωρήθηκε τεχνικά αποτυχημένη, για άλλη μια φορά διαφάνηκε πως μια μάζα που δεν επηρεάζεται από την πλύση εγκεφάλου και τον φλύαρο και πολλά υποσχόμενο πολιτικό λόγο, δύναται να εμποδίσει τα ιμπεριαλιστικά σχέδια ενός τρελού, που έβαλε για δεύτερη – και τελευταία ευελπιστούμε – φορά σύσσωμη την ανθρωπότητα στη δίνη του πολέμου. Στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, με τον πόλεμο της Ρωσίας σε όλες του τις εκφάνσεις, τη νέα πραγματικότητα της πανδημίας που αρρώστησε σώματα, αλλά περισσότερο ψυχές, μοναδική μας ασπίδα θεωρώ πως είναι για άλλη μια φορά η Ιστορία.
Η φράση πως επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη με το παρελθόν μπορεί να είναι κοινότοπη, αλλά δεν λέει να ριζωθεί για τα καλά μέσα μας. Σχεδόν όλες οι παραπάνω συνθήκες που ανέφερα δεν αποτελούν κάτι καινούργιο. Πάντα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν οι ηθικοί αυτουργοί ενός πολέμου, ενός στυγνού εγκλήματος. Το θέμα είναι να μπορούμε να χαράξουμε τα τείχη που θα προστατεύουν την παγκόσμια ακεραιότητα και τη ψυχική μας υγεία. Να μην αφήσουμε για άλλη μια φορά τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες να χαλάσουν το ταξίδι του κάθε ανθρώπου προς μια μοναδική, απάτητη και ανεξερεύνητη Ιθάκη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- protothema.gr, Επιχείρηση Βαλκυρία: 75 χρόνια από την απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ – Η Γερμανία τιμά τους δράστες. Διαθέσιμο εδώ
- maxmag.gr, Επιχείρηση Βαλκυρία: Το αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Χίτλερ. Διαθέσιμο εδώ
