Της Δήμητρας Χασάπη,
Συχνά, θα ακούσει κανείς, στις διάφορες συζητήσεις περί εργασιακών και κράτους, να αναφέρεται ο όρος συνδικαλισμός, πιθανώς, ως ένα ριζοσπαστικό ρεύμα στο εργατικό κίνημα. Με πολύ πιο απλά λόγια, και προσανατολισμένα στην ελληνική πραγματικότητα, ωστόσο, θα λέγαμε πως πρόκειται κατ΄ αρχική, τουλάχιστον, ιδέα για τη λογική της συλλογικής δραστηριότητας των ανθρώπων, που ασκούν το ίδιο επάγγελμα, να δραστηριοποιούνται με στόχους την προάσπιση των κοινών τους συμφερόντων και την προβολή των διεκδικήσεών τους.
Στη χώρα μας, η συνδικαλιστική ελευθερία και δράση κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα, στο άρθρο 23, προστατεύεται από Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας και ρυθμίζεται νομοθετικά, με το ν. 1264/1982. Για να μπορέσουμε να σταθμίσουμε τη συμπόρευση του συνταγματικού κανόνα, σχετικά με τη συνδικαλιστική ελευθερία, με την ελληνική πρακτική, κρίνεται αναγκαία μια απαρίθμηση του τι περιλαμβάνει το συνταγματικό αυτό συνδικαλιστικό δικαίωμα.
Εντοπίζουμε, λοιπόν, ότι στην παράγραφο 1 του άρθρου 23, καθορίζεται πως το Κράτος οφείλει να λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα για τη διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και την ανεμπόδιστη άσκηση των συναφών, μ’ αυτή, δικαιωμάτων. Αντίστοιχα, στην παράγραφο 2 ορίζεται η απεργία, ως δικαίωμα, το οποίο ασκείται, από τις νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις, προς διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών και εργασιακών, εν γένει, συμφερόντων των εργαζομένων. Οι δυο, επομένως, βασικοί άξονες του συντάγματος κινούνται στην προάσπιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας από την κρατική ενέργεια και στην σημασία της συλλογικής συγκρότησης και δράσης, για την επίτευξη των σκοπών της. Υπό την επίδραση αυτών των δυο αξόνων, θα εξετάσουμε την αντίστοιχη επενέργεια της σημερινής πρακτικής.
Παρατηρείται, λοιπόν, στην Ελλάδα του σήμερα μία πολύ έντονη υποτίμηση της αξίας του συνδικαλισμού, με την επικρατέστερη ιδέα να την εντάσσει, πια, σε ένα αναποτελεσματικό μέτρο, που δεν μπορεί να επηρεάσει, ουσιωδώς, το τελικό αποτέλεσμα της εργοδοτικής και συνολικά της κυβερνητικής δράσης. Αυτή η υποτίμηση είναι αποτέλεσμα δύο πολύ σημαντικών παραγόντων της σύγχρονης συνδικαλιστικής δράσης, που σαφώς δεν συνάδουν με την επιταγή του συντάγματος και δεν εξυπηρετούν τον σκοπό της.
Πράγματι, παρότι κατά το άρθρο 23, παράγραφο 1 του Συντάγματος, περί της πρέπουσας συνύπαρξης κράτους και συνδικαλιστικού οργάνου, ο πολύ έντονος κομματοκεντρισμός, γύρω από, σχεδόν, τα πάντα στην άσκηση δημόσιας εξουσίας, φάνηκε αδύνατο να αφήσει ανεπηρέαστο τον ελληνικό συνδικαλισμό. Το πολιτικό σύστημα αδυνατεί να διασφαλίσει στην συνδικαλιστική ελευθερία τα προσήκοντα μέτρα, αλλά, αντίθετα, μέσω της υπερσυγκέντρωσης της κομματικής εξουσίας το κηδεμονεύει συστηματικά.
Αντίστοιχα, όμως, ούτε και το δικαίωμα στην απεργία, και την γενικότερη προάσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων, από νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις της παραγράφου 2 προστατεύεται, αφού οι ηγετικές συνδικαλιστικές φυσιογνωμίες είναι, συνήθως, τοποτηρητές των συμφερόντων των, εκάστοτε, κομματικών ηγεσιών, του περιβάλλοντος αυτών ή άλλων προσωπικών συμφερόντων. Στην περίπτωση αυτή, η «νόμιμη» σύσταση του συνδικαλιστικού οργάνου δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται στενά στην διαδικαστική τήρηση της νομιμότητας, αλλά να περιλαμβάνει, αντιθέτως, και μια ουσιώδη νομιμότητα, επί παραγωγικών κινήτρων, των συνδικαλιστικών εκπροσώπων, πράγμα που δεν συμβαίνει.
Γίνεται, τελικά, φανερό πως το συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα, σήμερα, έχει καταφανώς μεγάλη απόσταση από αυτό που το σύνταγμα, ρητώς, ορίζει. Η επικράτηση του, λεγόμενου, «κυβερνητικού συνδικαλισμού» δημιούργησε εμπόδια στην ανάπτυξη μίας υγιούς συνδικαλιστικής δράσης στην Ελλάδα, η οποία παρουσιάζεται περισσότερο καθοδηγούμενη από ποτέ. Τα συμφέροντα, οι επιθυμίες και τα οράματα των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων παραμερίζονται στο όνομα μίας πολιτικής ενός συνδικαλισμού, ως μέσου εκτόνωσης των κοινωνικών εντάσεων και, πάντως, όχι εργατικά προσανατολισμένου. Σε κάθε περίπτωση, μόνο αν το συνδικαλιστικό κίνημα μείνει ακηδεμόνευτο, θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τις συνταγματικές επιταγές και να συμβάλλει σημαντικά στην κοινωνική ανέλιξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι ισχύει για τη συνδικαλιστική δράση στην Ελλάδα, διαθέσιμο εδώ
- Η συνδικαλιστική ελευθερία, διαθέσιμο εδώ
- Συνδικαλισμός: Τι λέει το λεξικό, τι είναι στη χώρα μας, διαθέσιμο εδώ
