Του Μιχάλη Σταματόπουλου,
Οι ιππότες είναι πασίγνωστοι σε όλους μας μέσα από τις κινηματογραφικές παραγωγές, τη λογοτεχνία και την ποίηση ως πρότυπα ανδρείας, ευγένειας και αυτοθυσίας. Τι ισχύει, όμως, πραγματικά για αυτούς τους σκληροτράχηλους και σιδηρόφρακτους πολεμιστές που η φήμη τους παραμένει ζωντανή έως και σήμερα, σε σημείο που σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη αυτοί οι φημισμένοι στρατιώτες που ηγούνταν στα πεδία των μαχών να θεωρούνται εθνικοί ήρωες;
Ο θεσμός της Ιπποσύνης αποτελούσε ένα πλέγμα θρησκευτικών, κοινωνικών και ηθικών αξιών, σε συνδυασμό με τον στρατιωτικό χαρακτήρα του θεσμού. Τα πρώτα στίγματα της γέννησής του χρονολογούνται περίπου την περίοδο του 8ου και 9ου αιώνα. Ο θεσμός, άτυπα τουλάχιστον, ξεκίνησε από τον σπουδαίο μονάρχη Καρλομάγνο ή Κάρολο Α’ της δυναστείας των Καρολιδών, που την περίοδο εκείνη ήταν βασιλέας των Φράγκων και εν συνεχεία, αποτέλεσε τον ιδρυτή της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, στην Ευρώπη κυριαρχούσε το φεουδαρχικό σύστημα, καθώς για την εποχή ήταν το μόνο σύστημα με το οποίο θα μπορούσε να διατηρηθεί μια συνοχή, αλλά και να γίνεται ο διαχωρισμός των κοινωνικών τάξεων. Οι κοινωνικές τάξεις χωρίζονταν ως εξής: στην κορυφή ανήκαν οι μονάρχες, έπειτα ακολουθούσαν οι ευγενείς και ο κλήρος, μετά οι υπερασπιστές του βασιλείου και τέλος οι υποτελείς εργάτες και αγρότες. Τους υπερασπιστές του βασιλείου αποτελούσαν άνδρες, οι οποίοι συνήθως πολεμούσαν έφιπποι (chevalerie) και κατά κύριο λόγο ήταν υποτελείς σε κάποιον μονάρχη (ή ευγενή) και ιδιοκτήτη γης. Ο πολεμιστής, αφού έδινε όρκους πίστης και αφοσίωσης (γινόταν, δηλαδή, βασσάλος, στα αγγλικά “vassal”) μπροστά στον μονάρχη και ορκιζόμενος στα θεία να τον υπερασπιστεί, σε αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες του λάμβανε μια έκταση γης για να την αξιοποιήσει με τον τρόπο που επιθυμούσε.
Οι έφιπποι αυτοί πολεμιστές έγιναν σύμβολο δύναμης και εξουσίας, καθώς ήταν σεβαστοί τόσο από τους δουλοπάροικους αγρότες όσο και τους μονάρχες, τους οποίους υπηρετούσαν. Τον 10ο αιώνα πλέον ο θεσμός του Ιπποτισμού άρχισε να ριζώνει για τα καλά σε όλα τα μεσαιωνικά βασίλεια της Αγγλίας, της Γερμανίας της Γαλλίας, αλλά και της νότιας Ιταλίας.
Η μύηση στον Ιπποτισμό γινόταν από την τρυφερή ηλικία των επτά ετών, όταν τα νεαρά αγόρια, υπό την προστασία κάποιου βετεράνου ιππότη, ξεκινούσαν την πορεία τους για να γίνουν οι τέλειοι πολεμιστές. Αρχικό στάδιο ήταν να δημιουργηθεί η άρτια σωματική κατάσταση για τον νεαρό μαθητευόμενο και γι’ αυτόν τον λόγο έπρεπε να τρέφονται καλά και να αθλούνται. Έπειτα, όσο μεγάλωνε ο μαθητευόμενος νεαρός, ξεκινούσε η εξοικείωσή του με τα όπλα, όπως ο χειρισμός του ξίφους και της λόγχης, η τοξοβολία, η σωστή χρήση της ασπίδας και οι τακτικές μάχης. Βέβαια, ένα από τα σημαντικότερα στάδια της εκπαίδευσης ήταν η ιππασία και η φροντίδα του ίππου, καθώς για έναν ιππότη το άλογο αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της πολεμικής του αξίας.
Πέρα από την πολεμική αρετή, ο μαθητευόμενος έπρεπε να εντρυφήσει και στις κοινωνικές δεξιότητες. Αρχικά, ο νεαρός μαθητευόμενος έπρεπε να προσέχει και να υπηρετεί τις κυρίες της Αυλής μέχρι την αρχή της εφηβικής του ηλικίας. Στη συνέχεια, γινόταν ακόλουθος και υπηρετούσε τον ιππότη-μέντορά του σε όλες του τις δραστηριότητες. Φρόντιζε το άλογό του, γυάλιζε την πανοπλία του και τον βοηθούσε να τη φορέσει και ήταν συνεχώς στο πλάι του, τόσο εν καιρώ ειρήνης όσο και εν καιρώ πολέμου. Άλλο ένα σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης και, βέβαια, υποχρεωτικό για τον μαθητευόμενο στρατιώτη, ήταν να γνωρίζει σκάκι, να γράφει και να διαβάζει ποίηση δίπλα στους τροβαδούρους της αυλής, να έχει καλούς τρόπους και να προσεύχεται συνετά.
Με την πάροδο του χρόνου και περίπου στην αρχή της δεύτερης δεκαετίας της ζωής του, αν ο μαθητευόμενος ήταν ενάρετος και άξιζε το χρίσμα του ιππότη, ορκιζόταν σε μια θρησκευτική τελετή ενώπιον του κυρίου του ότι θα πράττει ενάρετα ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Πλέον ήταν ιππότης και έτοιμος να εκπληρώσει τα καθήκοντά του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- “Code of chivalry”. Από την ιστοσελίδα medieval-life-and-times.info. Διαθέσιμο εδώ.
- Rudorff, R. (1974), Knights and the Age of Chivalry, Viking Press.
- De Valois, P. D. (2016), Chivalry-The Mystical Origins of Knighthood, Inner Garden Press.
