Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Τη Δευτέρα 4 Οκτωβρίου το Υπουργείο Οικονομικών κατέθεσε στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, τη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων, το «Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού 2022», η οποία έχει ήδη προγραμματισμένες τρεις συνεδριάσεις για το εν λόγω ζήτημα. Πρόκειται για μία ενέργεια τόσο διαδικαστικού όσο και ουσιαστικού χαρακτήρα, καθώς αναδεικνύεται το ότι, χρονολογικά, το 2021 οδεύει προς το κλείσιμό του με την Κυβέρνηση να πράττει τα δέοντα και προβλεπόμενα ως προς το συνταγματικό της χρονοδιάγραμμα, αλλά και διαφαίνεται το βάθος των πολιτικοδιοικητικών εργασιών, που, πέραν της τυπικότητας στο πεδίο των εκτελεστικών υποχρεώσεων, δεν επιβραδύνονται από τον «εκτροχιασμό» που έχει προκαλέσει η πανδημία σε όλους τους τομείς δραστηριότητας.
Προχωρώντας στην ουσία του θέματος, ο κρατικός προϋπολογισμός αποτελεί την αποτίμηση του παρελθόντος και την στοχοθεσία του μέλλοντος. Συνιστά τον κοινό άξονα για την άσκηση όλων των ειδών πολιτικής, καθότι τις εναγκαλίζει υπό το πρίσμα της οικονομίας, ως προς την κατανομή των χρηματοδοτικών πόρων για καθεμια, αλλά και ως προς την ανάλυση των βασικών μακροοικονομικών μεγεθών, οι οποίες δίνουν κατεύθυνση, εάν δεν καθορίζουν πλήρως, την πορεία της κρατικής οικονομίας και την αναπτυξιακή ή υφεσιακή της προοπτική. Είναι κοινώς παραδεκτό πως οι αριθμοί και τα μαθηματικά δε σφάλλουν. Όταν κατόπιν των σχετικών ερευνών του Υπουργείου Οικονομικών δίνονται ποσοστά αύξησης του ΑΕΠ ή ποσοστά ελλείμματος του δημοσίου χρέους, μικρότερα από προηγούμενα έτη, δεν μπορούμε παρά να τα πιστέψουμε, και ορθώς μάλιστα, διότι αντιπροσωπεύουν την οικονομική πραγματικότητα.
Τα οικονομικά δεδομένα προβάλλουν μία σαφή εικόνα, όχι, όμως και την πλήρη. Κάνουμε λόγο για ποσοστά ύφεσης που, λόγω της υγειονομικής κρίσης, ευτυχώς, χάρη σε κυβερνητικούς χειρισμούς του υποστηρικτικού πακέτου του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δεν άφησε ζωτικούς παραγωγικούς τομείς να ατονήσουν, προσπαθώντας, παράλληλα, με τη μείωση της φορολογίας να δημιουργήσει ένα προσφιλές περιβάλλον για οποιαδήποτε επενδυτική πρωτοβουλία εντός της επικράτειας. Δεύτερο θετικό μέτρο, αποτελούν η διαρκής ενίσχυση της επιχειρηματικής ρευστότητας, κατά το δυνατόν, με οικονομικά πακέτα στήριξης, και η υποχρεωτική δέσμευση να μην απολυθεί ανθρώπινο δυναμικό σε επιχειρήσεις που ανέστειλαν τη λειτουργία τους, κατά τη διάρκεια ενός “lockdown”, του οποίου η οικονομική αβεβαιότητα για το μέλλον ερχόταν να προστεθεί στον φόβο για την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής, αποτρέποντας τα ποσοστά ανεργίας να εκτοξευθούν, όπως θα γινόταν σε περίπτωση απουσίας ανάλογου ρυθμιστικού πλαισίου.
Η μακροοικονομία, ωστόσο, όπως υποδηλώνεται και από το πρώτο συνθετικό της, δίνει τη γενική εικόνα, η οποία, όπως παρουσιάζεται από το προσχέδιο, είναι αρκετά αισιόδοξη για το μέλλον, καθώς ορισμένα μεγέθη παρουσίασαν πολύ καλύτερη εικόνα από την αναμενόμενη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2022-2025, όπως προέκυψαν και από τους Τριμηνιαίους Εθνικούς Λογαριασμούς για το Πραγματικό και Ονομαστικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ελλάδας σε σχέση με τις χώρες της Ευρωζώνης, με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) και της Eurostat. Ο προβληματισμός, όμως, που εγείρεται, αφορά το τι συμβαίνει στον οικονομικό μικρόκοσμο του κάθε καταναλωτή, του κάθε νοικοκυριού ξεχωριστά. Πώς οι θετικές εκβάσεις των μεγάλων μεγεθών επηρεάζουν θετικά και τον δικό του κοινωνικοοικονομικό ορίζοντα; Μία απάντηση που θα μπορούσε να δοθεί, είναι το γεγονός ότι η μακροοικονομία και, στην έμπρακτη μορφή της, τα δημοσιονομικά του κράτους δεν καλούνται να αποσαφηνίσουν τέτοιου είδους προβληματισμούς, διότι είναι διαφορετικό το επιστημονικό τους έρεισμα. Η πολιτική και, στην προκειμένη περίπτωση, η οικονομική πολιτική, έχει την ευθύνη «κάθε τροχού της αμάξης». Δεν μπορεί να υπάρξει τέτοιου είδους απάντηση, λόγω του ότι η οικονομική πολιτική δεν είναι επιστήμη, απλώς την επιστρατεύει για να δώσει τις λύσεις που χρειάζεται στα ανακύπτοντα προβλήματα. Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται κατανοητό ότι κάθε αναπτυξιακή προοπτική αποτελεί μία ευτυχή έκβαση και ευπρόσδεκτη σε κάθε οικονομικό επίπεδο, αλλά η κοινωνική πραγματικότητα και η οικονομική ατομικότητα, συνεχίζει να μετρά τις πληγές της από τη δεκαετή οικονομική κρίση με τα επιπρόσθετα οικονομικά βάρη της πανδημίας.
Φράσεις, όπως μισθοί, συντάξεις, ανεργία παραμένουν ως το άφωνο αλλά φανερό στίγμα της ελληνικής μεσαίας τάξης και της γενιάς του “brain drain”, με τα νοικοκυριά να προσπαθούν να ισορροπήσουν τις αυξημένες απαιτήσεις τους και το όνειρο για ευτυχία. Εκείνη η μεταπολιτευτική ατομικότητα, που είχε γίνει αυτοσκοπός αρμονικά συνδεδεμένος με το οικογενειακό πλάνο ζωής για ευτυχία, όχι μόνο κάμφθηκε, αλλά συνεχίζει να δοκιμάζεται, δίνοντάς της κίνητρο να αναπλάσει τον ίδιο της τον εαυτό και να αναθεωρήσει το περιεχόμενο του ονείρου. Η πολιτική, που είχε συνδεθεί στενά με αυτό το όνειρο, έχει πλέον, απεμποληθεί από αυτόν τον ατομικό κόσμο, οι σχέσεις μαζί της είναι ένα «σπασμένο γυαλί» που προσπαθεί να πραγματώσει τις δημοκρατικές απαιτήσεις σε μία σκληρή οικονομική πραγματικότητα. Συνεπώς, ένας ακόμη ετήσιος προϋπολογισμός, τι είδους επίδραση μπορεί να έχει σε αυτήν τη δύσκολη εξίσωση; Μπορεί μικρή, μπορεί μεγάλη, γι’ αυτό και είναι πολιτικά και συνταγματικά επιθυμητός και απαραίτητος. Το σίγουρο είναι πως δεν είναι αρκετός ούτε στο ελάχιστο για να διατρανώσει το κοινωνικό αίτημα της ευτυχίας σε έναν ατομικό κόσμο, ο οποίος πλέον μετρά τη ζωή του με αριθμούς, οι οποίοι στο παρόν σχέδιο δεν αποτελούν συγκοινωνούν δοχείο με εκείνον τον κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού 2022, hellenicparliament.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, minfin.gr, διαθέσιμο εδώ
