Της Αγγελικής Μοντεσάντου,
Κατά καιρούς, στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο εκτυλίσσονται περιστατικά, τα οποία καθιστούν απολύτως αναγκαία την ταυτόχρονη ή και μεμονωμένη χερσαία, θαλάσσια και εναέρια επέμβαση των αρμόδιων δημoσίων αρχών, προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος για την ανθρώπινη ζωή. Τελευταία, έγινε γνωστή η διάσωση ενός ζευγαριού στη θαλάσσια περιοχή των Καλών Λιμένων στο Ηράκλειο της Κρήτης. Το ζευγάρι, παρά την απαγόρευση απόπλου εξαιτίας των άσχημων καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν στην περιοχή, ενοικίασε σκάφος και ανοίχτηκε στη θάλασσα. Η βάρκα ανετράπη και οι δυο τους βρήκαν καταφύγιο σε μια σπηλιά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επέμβαση του Λιμενικού Σώματος για τη διάσωσή τους. Λίγο παλαιότερα, ανήμερα των Φώτων και εν αναμονή του καιρικού φαινομένου «Ηφαιστίωνας», το επιχειρησιακό κέντρο του Λιμενικού Σώματος ενημερώνεται ότι ο χειριστής όρθιας σανίδας (sup) έχει χάσει τον έλεγχο και παρασύρεται από τα σφοδρά κύματα και τις δυνατές ριπές του ανέμου στη Ραφήνα. Αμέσως, το Λιμενικό Σώμα έσπευσε για ακόμη μια φορά να σώσει τον άνδρα με όλα τα μέσα που διέθετε. Ακόμα και με ελικόπτερο Super Puma.
Η κοινή γνώμη αναρωτιέται ποιος θα πληρώσει τα σπασμένα, αφού αψήφησαν τις προειδοποιήσεις. Θα μπορούσε, λοιπόν, να επιβληθεί στους ως άνω διοικητικό πρόστιμο και να τιμολογηθεί εις βάρος τους η διάθεση των μέσων και του προσωπικού του Λιμενικού Σώματος που δραστηριοποιήθηκαν για την επιχείρηση έρευνας και διάσωσής τους; Είναι νόμιμο το διοικητικό πρόστιμο; Και αν ναι, υπό ποιες προϋποθέσεις;
Προκειμένου να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, είναι αναγκαίο να ξεκαθαριστεί πως το Λιμενικό Σώμα έχει ως αποστολή την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα (έρευνα και διάσωση). Ωστόσο, σύμφωνα με νομοθετική πρόβλεψη, η διάθεση μέσων και η παροχή υπηρεσιών από το Λιμενικό Σώμα προς τις Ένοπλες Δυνάμεις, τις Δημόσιες Υπηρεσίες και τρίτα πρόσωπα γίνεται ύστερα από αίτηση των ενδιαφερομένων με καταβολή ανταλλάγματος. Τα έσοδα που εισπράττονται από την ως άνω διάθεση εισάγονται ως δημόσιο έσοδο στον Κρατικό Προϋπολογισμό. Η διαδικασία είσπραξης ακολουθεί τις διατάξεις του Κ.Ε.Δ.Ε. και ειδικότερα ζητήματα ρυθμίζονται από Κανονισμό του Αρχηγού του Λιμενικού Σώματος.
Συγκεκριμένα, ο ως άνω Κανονισμός εγκρίθηκε με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εμπορικής Ναυτιλίας (1329.1/53/2002, Β 1482). Στο άρθρο 2 ορίζονται οι περιπτώσεις, στις οποίες τα μέσα και το προσωπικό του Λιμενικού Σώματος θα διατίθενται σε τρίτους με καταβολή ανταλλάγματος. Ενδεικτικά, στην περίπτωση ια’, «όταν πρόκειται για ρυμούλκηση ιδιωτικού σκάφους λόγω έκτακτης ανάγκης». Κι ακόμα, η περίπτωση ε’, η οποία ενδιαφέρει περισσότερο εν προκειμένω, περιλαμβάνει την άσκοπη κινητοποίηση των επιχειρησιακών μέσων με δόλο ή ευήθεια προς παροχή οποιασδήποτε βοήθειας, σε βάρος εκείνου που την προκάλεσε. Ευήθεια σημαίνει μωρία, δηλαδή ανοησία, βλακεία, αγαθοσύνη, αφέλεια, ευπιστία και διακρίνεται από την αμέλεια, η οποία σημαίνει έλλειψη ενδιαφέροντος, αμεριμνησία και ολιγωρία (λεξικό ελληνικής γλώσσας, Μπαμπινιώτης).
Σε κάθε περίπτωση, όταν η περιπέτεια της έρευνας και της διάσωσης λάβει τέλος, η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Ναυτιλίας συντάσσει διαπιστωτική πράξη, στην οποία πρέπει να αναφέρονται με λεπτομέρεια όλες οι χρεώσεις κι έπειτα εκδίδει αναλυτικό τιμολόγιο, το οποίο επιδίδεται στον οφειλέτη. Ο οφειλέτης με τη σειρά του δύναται να εξοφλήσει το τιμολόγιο σε οποιαδήποτε Δ.Ο.Υ. της αρεσκείας του και υποχρεούται να προσκομίσει στην εκδούσα υπηρεσία το διπλότυπο είσπραξης.
Η κοστολόγηση των χερσαίων, πλωτών και εναέριων μέσων γίνεται ανά ώρα απασχόλησης ενδεικτικά ως εξής:
- φορτηγά γερανοφόρα οχήματα 89,00 ευρώ/ώρα,
- περιπολικά οχήματα συμβατικού τύπου και τύπου JEEP 4X4 20,00 και 30,00 ευρώ/ώρα αντιστοίχως,
- παράκτια περιπολικά σκάφη 639,00 ευρώ/ώρα,
- ναυαγοσωστικά σκάφη 748,00 ευρώ/ώρα,
- μονοκινητήρια και δικινητήρια αεροσκάφη 710,90 και 2005 ευρώ/ώρα αντίστοιχα,
- ελικόπτερα 1230 ευρώ/ώρα.
Το προσωπικό του Λιμενικού Σώματος κοστολογείται 6 ευρώ ανά ώρα απασχόλησης και τα ανωτέρω ποσά τυγχάνουν προσαύξησης 50% για κάθε επιπλέον ώρα μετά τις εφτά και μισή ώρες εργασίας και τις μη εργάσιμες μέρες και ώρες.
Ως εκ τούτου, δεν είναι νόμιμη η τιμολόγηση διάθεσης των μέσων του Λιμενικού Σώματος για την ανεύρεση και διάσωση των τρίτων που κινδυνεύουν λόγω αμέλειας και δύναται να ακυρωθεί δικαστικά. Ο νόμος 2935/2001 προϋποθέτει είτε δόλο είτε ευήθεια. Ο καταλογισμός θα κριθεί ad hoc. Μέσο άμυνας του τρίτου θα μπορούσε να είναι η απόδειξη περιστατικών που καταδεικνύουν τις προσπάθειες που έκανε, για να διαφύγει τον κίνδυνο. Για παράδειγμα, η ρίψη φωτοβολίδων, τις οποίες φέρει υποχρεωτικά κάθε σκάφος. Ακόμα, ο τρίτος θα χρειαζόταν να αποδείξει την τυχόν μηχανική βλάβη του πλωτού μέσου, την οποία δεν ήταν σε θέση να προβλέψει ούτε γνώριζε, ή ότι είχε φροντίσει να εφοδιάσει το σκάφος με ικανή ποσότητα καυσίμων.
Συνοψίζοντας, η ύπαρξη υπαιτιότητας δύσκολα αποδεικνύεται στην πραγματικότητα. Οι διατάξεις του νόμου φαίνεται να έχουν περισσότερο αποτρεπτικό και προληπτικό-κατασταλτικό χαρακτήρα, προκειμένου οι επίδοξοι θαλασσόλυκοι να σκεφτούν διπλά την εξόρμηση στην ανοιχτή θάλασσα υπό άσχημες καιρικές συνθήκες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η νομοθεσία διαθέσιμη εδώ
