Της Μαρίας Δούνια,
Ένα από τα πιο σημαντικά και εκθαμβωτικά αξιοθέατα του Βουκουρεστίου, πρωτεύουσας της Ρουμανίας, αποτελεί το «Παλάτι του Λαού», όπως είχε ονομαστεί από τον εμπνευστή του, πρώην δικτάτορα της χώρας Νικολάε Τσαουσέσκου, ή όπως έχει μετονομαστεί σήμερα «Παλάτι της Βουλής». Αποτελεί το αποκορύφωμα της κομμουνιστικής αρχιτεκτονικής και οικοδομήθηκε με σκοπό να αντικατοπτρίσει την ευημερία και το μεγαλείο της χώρας. Με συνολική επιφάνεια 365.000 τ.μ. είναι το μεγαλύτερο δημόσιο κτίριο στην Ευρώπη και το δεύτερο μεγαλύτερο σε επιφάνεια παγκοσμίως, μετά το Πεντάγωνο στις Η.Π.Α. Επίσης, κατέχει και τον τίτλο για το πιο βαρύ κτίριο στον κόσμο.
Η αρχική ιδέα για την ανοικοδόμηση ενός παρόμοιου κτιρίου στο λόφο Arsenalului ξεκίνησε από το Βασιλιά της Ρουμανίας, Κάρολο το 2ο, το 1935. Παρόλο που οι κατεδαφίσεις στην περιοχή ξεκίνησαν το 1938, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος πάγωσε τα σχέδια μέχρι το 1983. Την περίοδο αυτή, στην εξουσία της χώρας βρισκόταν ο κομμουνιστής δικτάτορας Νικολάε Τσαουσέσκου, ο οποίος, μετά από ένα ταξίδι του στη Βόρεια Κορέα, εντυπωσιασμένος από την επιβλητικότητα των κυβερνητικών κτιρίων, αποφάσισε να ανοικοδομήσει ένα «αυτοκρατορικό» μέγαρο στο κέντρο του Βουκουρεστίου. Ο καταστροφικός και πολύνεκρος σεισμός των 7,7 Ρίχτερ της 4ης Μαρτίου του 1977 ισοπέδωσε μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας και στάθηκε κατάλληλη αφορμή για την αλλαγή της αρχιτεκτονικής της πόλης, υιοθετώντας ένα σοσιαλιστικό ρυθμό, που συμβάδιζε με την πολιτική της χώρας.
Έτσι, λοιπόν, το 1978-79 διενεργείται ένας εθνικός διαγωνισμός, που διήρκεσε κοντά στα 4 χρόνια, με σκοπό την ανακατασκευή της πρωτεύουσας. Νικήτρια αναδείχθηκε η μόλις 28 ετών Άνκα Πετρέσκου, στην οποία ανατέθηκε η σχεδίαση του κτιρίου. Συνολικά γύρω στο 20% του ιστορικού κέντρου καταστράφηκε κατεδαφίζοντας 12 εκκλησίες, 2 συναγωγές και 7.000 σπίτια με γύρω στους 40.000 ανθρώπους να εκτοπίζονται βίαια. Η κατασκευή του μεγάρου ξεκίνησε το 1984 με τον Τσαουσέσκου να ζει για ένα χρονικό διάστημα μέσα σε αυτό χωρίς, όμως, να προλάβει την ολοκλήρωσή του, αφού το 1989, χρονιά της ανατροπής και του θανάτου του, δεν είχε χτιστεί ακόμα η στέγη. Ήδη από τις αρχές του 1989 βρισκόταν σε μια δύσκολη πολιτική θέση, χάνοντας όλους τους συμμάχους του, χωρίς να έχει συνειδητοποιήσει το επισφαλές της εξουσίας του. Η συνεχής προπαγάνδα των κρατικών μέσων ραδιοτηλεόρασης, δείχνοντας την ευημερία και την αύξηση του βιοτικού επιπέδου, ερχόταν σε αντίθεση με την καθημερινότητα που βίωνε ο λαός. Το Δεκέμβρη του 1989, η επανάσταση στη Ρουμανία ήταν γεγονός. Μετά την καταδίωξή του από το στρατό, ο Τσαουσέσκου εν τέλει εκτελέστηκε στις 25 Δεκεμβρίου, επισφραγίζοντας το τέλος ενός πολυετούς καθεστώτος.
Για την κατασκευή του κτιρίου χρειάστηκαν 20.000 εργάτες, 5.000 στρατιώτες και 700 αρχιτέκτονες, πάντα υπό την επίβλεψη της Άνκα Πετρέσκου, οι οποίοι δούλευαν συνεχόμενα σε 3 εναλλασσόμενες οκτάωρες βάρδιες. Η καταναγκαστική εργασία ήταν ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της εποχής. Έτσι, λοιπόν, πρέπει να σημειωθεί η τεράστια προσφορά των χιλιάδων «εθελοντών», που συντέλεσαν στη μείωση του κόστους ανέγερσης, καθώς και στην πιο γρήγορη εκπλήρωση του σχεδίου. Για την κατασκευή του παλατιού χρησιμοποιήθηκαν ενδεικτικά 1 εκατ. κυβικά μέτρα μαρμάρου, ενώ για τη διακόσμηση χρειάστηκαν 220.000 τ.μ. χαλιά και 2.800 κρυστάλλινοι πολυέλαιοι. Ο Τσαουσέσκου, μάλιστα, φρόντισε σχεδόν όλα τα υλικά για την παραγωγή του κτιρίου να προέρχονται από τη Ρουμανία, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Το μέγαρο περιλαμβάνει 1.100 δωμάτια, 440 από τα οποία ήταν γραφεία, καθώς και ένα μεγάλο πυρηνικό καταφύγιο είκοσι μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης.
Παρά την αρχική του ονομασία ως «Παλάτι του λαού», αποτελούσε άβατο για τους Ρουμάνους πολίτες. Μετά το θάνατο του Τσαουσέσκου, οι πύλες του μεγάρου άνοιξαν και επιβεβαίωσαν τις υποψίες για την αμύθητη περιουσία που κρυβόταν μέσα σε αυτό. Μόνο το κόστος της οικοδόμησης είχε ανέλθει στο 30% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος της Ρουμανίας, δηλαδή γύρω στα 2 δις δολάρια. Ταυτόχρονα, ο λαός είχε να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα έλλειψης τροφίμων, περικοπών ρεύματος και φυσικού αερίου, κάτι που κατέστησε το όνομα του μεγάρου τουλάχιστον ειρωνικό. Τη δεκαετία του ’90, το κτίριο αποτέλεσε αντικείμενο έντονων συζητήσεων, καθώς υπήρχε διχογνωμία σχετικά με το ποια θα έπρεπε να είναι η τύχη του. Αρχική ενδεχόμενη επιλογή ήταν η κατεδάφιση του κτιρίου, κάτι που εν τέλει απορρίφθηκε από τη ρουμάνικη εθνοσυνέλευση, η οποία αποφάσισε τη μεταφορά της Βουλής, της Γερουσίας και ενός διεθνούς συνεδριακού κέντρου σε μέρος του μεγάρου, που πλέον κατείχε το όνομα «Παλάτι του Κοινοβουλίου». Το Μάρτιο του 2016 εγκαινιάστηκε η μουσειακή λειτουργία του κτιρίου, υπό τον όρο οι επισκέπτες να φορούν μπλε καλύμματα υποδημάτων στην είσοδο, όπως ακριβώς έκανε και η ίδια η οικογένεια Τσαουσέσκου, που συνήθιζε να αφήνει τα παπούτσια στην πόρτα, με σκοπό την αποφυγή φθορών στα χαλιά.
Οι τέσσερις δεκαετίες κομμουνισμού σε συνδυασμό με τη μεγαλομανία του Τσαουσέσκου είχαν ως αποτέλεσμα μια ρουμάνικη πρωτεύουσα με μεγάλες αντιθέσεις στην αρχιτεκτονική, καθώς τα αρχοντικά και τα μνημεία που είχαν οικοδομηθεί, δεν είχαν καμία σχέση με την κομμουνιστική αρχιτεκτονική αρκετών πολυκατοικιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αποτυχίας του σχέδιου του Τσαουσέσκου για αναδιαμόρφωση της πρωτεύουσας είναι το ίδιο το «Παλάτι του Λαού», που ακόμα και σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί. Παρ’ όλα αυτά, η μετατροπή του σε «Παλάτι του Κοινοβουλίου» δίνει ένα ελπιδοφόρο μήνυμα ότι, μετά από μια δύσκολη περίοδο, στο μέρος όπου η ελευθερία του λαού απαγορεύτηκε εκεί και επέστρεψε, μέσω της δημοκρατίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Palatul Parlamentului, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- Romania comes to term with monument to communism 30 years after Causescu’s death, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Palace of the Parliament, Atlas Obscura, διαθέσιμο εδώ
- Το Παλάτι της Βουλής στο Βουκουρέστι είναι το μεγαλύτερο κτίριο στην Ευρώπη!, Travelpass, διαθέσιμο εδώ
- Το Παλάτι του Τσαουσέσκου στη Ρουμανία, Μηχανή του Χρόνου, διαθέσιμο εδώ
- Βουκουρέστι: Στο μεγαλύτερο κτίριο της Ευρώπης, Έθνος, διαθέσιμο εδώ
