Της Κωνσταντίνας Κούγια,
«…εις δέκα ημερών προθεσμίαν, να έλθετε με τους σημαντικούς της πατρίδος σας εις εμέ δια να την ασφαλίσετε, άλλως θα κάνω την πατρίδα σας ως την άλλην Πελοπόννησον, να μην αφήσω ίχνος οσπιτίου»
Το Μάιο του 1826, ο ιερός, υπέρ πάντων, Αγώνας του Έθνους πνέει τα λοίσθια. O Ιμπραήμ Πασάς με την έπαρση του ανίκητου στρατάρχη και τον τίτλο του πορθητή του Μεσολογγίου, περνά την Πελοπόννησο δια πυρός και σιδήρου. Στην καταστροφική του κάθοδο αποφασίζει να επιτεθεί στο μοναδικό μέρος που δεν είχε αφανίσει με το πέρασμά του, την αδούλωτη Μάνη.
Στις 29 του ίδιου μήνα, στέλνει από τη Μεθώνη γράμμα στο Γεώργιο Μαυρομιχάλη, υπενθυμίζοντάς του την υπόσχεση που του είχε δώσει όταν, ως αιχμάλωτος, είχε δηλώσει υποταγή. Απειλούσε πως, εάν οι Μανιάτες δεν έρχονταν εντός δέκα ημερών να τον προσκυνήσουν, θα περνούσε με το μαχαίρι και φωτιά όλο τον τόπο. Ο γιός του Πετρόμπεη, έδωσε την απάντηση: «Ελάβαμεν το γράμμα σου, εις το οποίον είδαμεν να μας φοβερίζεις, ότι αν δε σου προσφέρομεν την υποταγήν μας, θέλεις εξολοθρεύσεις τους Μανιάτας και την Μάνην. Δια τούτο και ημείς σε περιμένομεν με όσας δυνάμεις θελήσεις… Οι κάτοικοι της Μάνης γράφομεν και σε περιμενόμεν…».
Οι Μανιάτες αρχηγοί, είχαν ήδη αποφασίσει να πολεμήσουν, μέχρι εσχάτων, στέλνοντας επιστολή προς τη Διοικητική Επιτροπή και δηλώνοντας ότι: «Βλέποντες τον ηρωισμόν τού Μεσολογγίου απεφασίσαμεν να αποθάνωμεν ή να νικήσωμεν και όλοι ενούμεθα και μόνον πυριτόβολα θέλομεν.» Την απόφασή τους να αντισταθούν, τη γνωστοποίησαν και στον Κολοκοτρώνη γράφοντάς του: «Εκρίναμεν εύλογον να σας πληροφορήσωμεν ότι ημείς κατά κοινήν επιθυμίαν, ενωθέντες στενότατα και αγκαλιασθέντες δεσμόν πατριωτικής αγάπης… θέλει τοποθετηθώμεν εις τον Αλμυρόν όπου βέβαια θέλει είναι μέρος δια την εισβολήν του εχθρού…»
Στις 22 Ιουνίου του 1826, ημέρα Τρίτη, ο Ιμπραήμ μετά την υπερήφανη απάντηση των Μανιατών, ξεκίνησε από την Καλαμάτα με 15.000 πεζούς και 2.000 ιππείς, για να τους υποτάξει. Ο τιτάνιος αγώνας των Μανιατών, για να σώσουν τα ιερά τους χώματα, μόλις είχε ξεκινήσει. Με τη στάση τους αυτή απέδειξαν ότι δεν υποκύπτουν σε δυνάστες ούτε δέχονται τις φοβέρες και τα δεσμά.
Στην Αγία Τριάδα, οι σκοποί που φυλούσαν καραούλι, άκουσαν τον καλπασμό των αλόγων, τα πολεμικά τύμπανα, το βηματισμό των χιλιάδων τακτικών στρατιωτών και τις φωνές των δερβίσηδων, που προκαλούσαν ανατριχίλα στην προσπάθειά τους να φανατίσουν τους στρατιώτες. Οι Μανιάτες και όλοι οι αρχηγοί παραμέρισαν τις διαφορές τους, έπιασαν ενωμένοι θέσεις μάχης στη Βέργα του Αλμυρού, περιοχή γνωστή και ως Καπετανιάνικα, και βρέθηκαν ταμπουρωμένοι πίσω από το πέτρινο οχύρωμα που είχαν κατασκευάσει, με δύναμη περίπου 5.000 παλικαριών. Η περιοχή πήρε το όνομά της από το στενόμακρο οχυρωματικό έργο, το οποίο από ψηλά έμοιαζε με βέργα.
Οι Αιγύπτιοι παρατάχθηκαν κατά φάλαγγες, έτοιμοι για επίθεση. Είχε προηγηθεί σφοδρός βομβαρδισμός, με πάνω από 1.000 βλήματα να σφυροκοπούν τις θέσεις των Ελλήνων, από μπρίκια που βρίσκονταν κοντά στην ακτή. Η μάχη, που διήρκησε επί ένα δεκάωρο, με αλλεπάλληλες εφόδους των Τουρκοαιγυπτίων, ήταν σφοδρή και φονικότατη, όμως το εγχείρημα των Μανιατών στέφθηκε με επιτυχία. Οι συνολικά 10 έφοδοι των εχθρών αποκρούστηκαν, υποχρεώνοντας τους ηττημένους να τραπούν σε φυγή, σπεύδοντας στα πλοία για να σωθούν. Περίπου 500 επιτιθέμενοι είχαν σκοτωθεί, ενώ πολλαπλάσιοι ήταν οι τραυματίες.
Ο επίμονος στρατάρχης όμως, παρά την ήττα του και τις απώλειες που υπέστη, θέλησε και επιχείρησε να ανοίξει δεύτερο μέτωπο, στα μετόπισθεν των Μανιατών και συγκεκριμένα στη θέση Διρό. Μετέφερε με τα πλοία του 3.000 στρατιώτες και τους αποβίβασε στο λιμάνι διατάσσοντάς τους να επιτεθούν. Ο Αμβρόσιος Φραντζής, γράφει παραστατικά για τον πάνδημο συναγερμό της Μάνης «Οι Μανιάτες έκρουσαν τους κώδωνας των εκκλησιών των και όλοι συναχθέντες, Αρχιερείς, Ιερείς, άνδρες γυναίκες, γέροντες και παίδες έδραμον κατά το Διρό… γράφοντες προς τους εν Αλμυρώ αμυνομένους να μην ταραχθώσι ποσώς, μηδέν’ αφήσωσιν την θέσιν των».
Η αρχική αντίδραση των Μανιατών ήταν ο φόβος για τις οικογένειές τους, όμως σύντομα αυτή αντικαταστάθηκε από την αποφασιστικότητα. Πρώτες οι Μανιάτισσες, με τα δρεπάνια του θερισμού στο χέρι, όρμησαν να συναντήσουν τον εχθρό. Τις ακολούθησαν όσοι γέροντες μπορούσαν να κρατήσουν όπλο, ενώ από τα γύρω χωριά έφταναν συνεχώς αρματωμένα παλικάρια. Ο υπεράριθμος και καλά οργανωμένος στρατός των Αιγυπτίων, το μόνο που κατάφερε ήταν να στρώσει τα προσφιλή και πάτρια εδάφη με τα κουφάρια του. Ο όρμος του Διρού κοκκίνισε από το αίμα, επιβεβαιώνοντας την αποτυχία της οξυδέρκειας του Ιμπραήμ μπροστά στην τόλμη και την αποφασιστικότητα των Μανιατών.
Στη μάχη αυτή διέπρεψαν οι γυναίκες που με τα σκουριασμένα τους δρεπάνια θέρισαν κεφάλια. Η λαϊκή Μούσα τις εξυμνεί λέγοντας: «Εύγε σας, μεταεύγε σας γυναίκες, άντρες γίνατε, σαν αντρειωμένες κρούετε, σαν Αμαζόνες μάχεστε». Οι ηρωίδες Μανιάτισσες με την αλύγιστη θέληση, το αίσθημα της ηρωικής καταγωγής και της υψηλής ευθύνης στις κρίσιμες στιγμές, πήραν τη γενναία απόφαση να υπερασπιστούν τον τόπο τους και την οικογένειά τους, αψηφώντας το θάνατο. Όπως αναφέρει ο Διονύσιος Σολωμός, η Μανιάτισσα δε θήλαζε τα παιδιά της μόνο με τα γάλα των μαστών της, αλλά με «γάλα ανδρείας και λευτεριάς».
Οι αρχηγοί, με επιστολή τους, γνωστοποίησαν στη διοίκηση την ελληνική νίκη, η Μάνη γλίτωσε αυτήν τη συμφορά και την ταπείνωση χάρη στο πείσμα των κατοίκων της και την έντονη φιλοπατρία τους, με αποτέλεσμα η Μάνη να μείνει αλώβητη από κάθε τουρκική επιδρομή, μέχρι το τέλος της επανάστασης. «Δια τούτο και ημείς σε περιμένομεν με όσας δυνάμεις θελήσεις….» λόγια αντίστοιχα του «Μολών λαβέ» του Λεωνίδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σ. Τρικούπη (1861) Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως Τόμος Δ΄. Λονδίνο: Τυπγρ. Ταϋλόρου και Φραγκίσκου
- Συλλογικό Έργο (1927) Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια Τόμος Α΄. Αθήνα: Εκδόσεις Μεγάλης Στρατιωτικής και Ναυτικής Εγκυκλοπάιδειας
- Δ. Φωτιάδης (1977) Η Επανάσταση του Εικοσιένα Τόμος Γ΄ (2η Έκδοση) Αθήνα: Εκδ. Βότση
- Σ. Γ. Καπετανάκης (2015) Οι Μανιάτες στην Επανάσταση του 1821. Αθήνα: Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών
