Της Δήμητρας Βασιλείου,
Η πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, που κατατέθηκε τον Ιούλιο του 2025 στη Βουλή, εισάγει εκτεταμένες τροποποιήσεις στον ΚπολΔικ (Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας) με σκοπό την επιτάχυνση της πολιτικής δίκης. Ανάμεσα στις σημαντικότερες αλλαγές συγκαταλέγονται η μείωση των προθεσμιών έκδοσης αποφάσεων, η εισαγωγή προδικαστικού ελέγχου αγωγών, η καθιέρωση αυστηρού πλαισίου για τις αναβολές και η ψηφιοποίηση της διαδικασίας.
Συγκεκριμένα, προβλέπεται υποχρέωση για έκδοση απόφασης πρώτου βαθμού εντός 6 μηνών, με δυνατότητα παράτασης δύο μηνών σε σύνθετες υποθέσεις. Αντίστοιχα, στη δευτεροβάθμια διαδικασία περιορίζονται οι δυνατότητες αναβολής, με μόνη επιτρεπτή αιτία την ανωτέρα βία. Παράλληλα, εισάγεται υποχρεωτικός προέλεγχος των αγωγών από τον αρμόδιο δικαστή για τον εντοπισμό αοριστιών ή τυπικών ελλείψεων, πριν ακόμη αυτές προσδιοριστούν για συζήτηση. Οι ρυθμίσεις αυτές συνοδεύονται από ψηφιοποίηση της δικογραφίας και νέες διαδικασίες για τη δημοσίευση διαθηκών μέσω συμβολαιογράφων.
Αναμφίβολα, η αποσυμφόρηση της πολιτικής δικαιοσύνης είναι θεμιτός και αναγκαίος στόχος. Εντούτοις, αρκετές από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις εγείρουν σοβαρά συνταγματικά ζητήματα, ιδίως υπό το πρίσμα των άρθρων 20 και 87 του Συντάγματος, που κατοχυρώνουν το δικαίωμα δικαστικής προστασίας και την προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των δικαστών.
Κατ’ αρχάς, η επιβολή ασφυκτικών χρονικών ορίων για την έκδοση αποφάσεων, σε συνδυασμό με ενδεχόμενες πειθαρχικές επιπτώσεις για μη συμμόρφωση, ενδέχεται να επηρεάσει την ουσιαστική κρίση του δικαστή, παραβιάζοντας την αρχή της ανεξαρτησίας του. Η ερμηνευτική και αποδεικτική διαδικασία σε πολυσύνθετες υποθέσεις δεν μπορεί να υποτάσσεται σε γραμμικούς χρονικούς δείκτες.
Επιπλέον, ο προδικαστικός έλεγχος αγωγών ενδέχεται να λειτουργήσει ως μηχανισμός άτυπης απόρριψης ουσιαστικών ισχυρισμών χωρίς ακρόαση, προσκρούοντας στην αρχή της δίκαιης δίκης. Η ουσία της πολιτικής δίκης έγκειται στην εκτίμηση της υπόθεσης επι της βάσεως των ισχυρισμών και αποδείξεων, και όχι στη τυπολατρική αξιολόγηση πριν τη συζήτηση.
Τέλος, η περιορισμένη δυνατότητα αναβολής στη δευτεροβάθμια δίκη στενεύει υπέρμετρα το δικαίωμα των διαδίκων να οργανώσουν την υπεράσπισή τους, ιδίως σε περιπτώσεις αντικειμενικής δυσκολίας προσκόμισης αποδεικτικών στοιχείων ή κωλύματος εκπροσώπησης.
Συνοψίζοντας, η ανάγκη επιτάχυνσης της πολιτικής δικαιοσύνης δεν μπορεί να αγνοεί τις θεμελιώδεις εγγυήσεις δίκαιης δίκης, ακρόασης και ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Οι μεταρρυθμίσεις οφείλουν να συνοδεύονται από ανάλογη ενίσχυση των υποδομών, στελέχωσης και τεχνικής υποστήριξης, ώστε να υπηρετούν την ποιότητα απονομής και όχι απλώς την χρονική αποδοτικότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
-
Ψηφισθέν νομοσχέδιο, e-forologia.gr, διαθέσιμο εδώ
