Της Παναγιώτας Κολλάρου,
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος αναντίρρητα αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες τομές της παγκόσμιας ιστορίας. Συνεπώς, τα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτήν την μοιραία, για το ευρωπαϊκό και όχι μόνο σύστημα κρατών διένεξη, διαμόρφωσαν καθοριστικά την ανθρωπότητα για τα χρόνια που ακολούθησαν και τις κοινωνικές, πολιτικές αλλά και οικονομικές συνθήκες που επικράτησαν μετά το πέρας του πολέμου.
Πιο συγκεκριμένα, η συνθήκη των Βερσαλλιών που υπογράφηκε στις 28 Ιουνίου του 1919, μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποτέλεσε ίσως το εφαλτήριο και το μεγαλύτερο ταπεινωτικό όρο για τη Γερμανία. Αναμφίβολα συντελώντας στην πυροδότηση ενός δευτέρου παγκοσμίου, με την αναβίωση μεγαλύτερων θηριωδιών και κοινωνικών μεταβολών σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης. Οι εδαφικοί και στρατιωτικοί όροι που επιβλήθηκαν στη Γερμανία ως ηττημένη δύναμη μέσω της συνθήκης, ενίσχυσε το αίσθημα ρεβανσισμού του γερμανικού λαού και ταυτόχρονα, ο περιορισμός του γερμανικού στρατού, η αποστρατικοποίηση της περιοχής του Ρήνου (σημαντικής στρατιωτικής βάσης για την επιβολή της γερμανικής δύναμης) και ταυτόχρονα, η απαγόρευση ένωσης με την Αυστρία, οδήγησαν την γερμανική πολιτική σε ανεπανόρθωτο τέλμα.
Ακόμα, οι οικονομικοί όροι που επιβλήθηκαν στο Γερμανικό κράτος ήταν δυσβάσταχτοι, καθώς οι πολεμικές αποζημιώσεις που κλήθηκε η Γερμανία να αποδώσει άγγιζαν τα 132 δισεκατομμύρια χρυσά μάρκα, ενώ ταυτόχρονα επιβλήθηκε κατάσχεση των γερμανικών περιουσιών σε περιοχές που η Γερμανία είχε επιβληθεί και κατακτήσει στη διάρκεια του πολέμου. Συνεπώς, αρνητικό παράγοντα αποτέλεσε και η λεγόμενη «Ρήτρα ενοχής» που προκάλεσε στο Γερμανικό κράτος μεγάλη ταπείνωση και οργή, αφού η γερμανική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να αποδεχθεί την πλήρη ευθύνη για τον πόλεμο, με τους Γερμανούς να θεωρούν την συνθήκη, όχι απλά ταπεινωτική και εξευτελιστική, αλλά και τελικώς, το κυριότερο αίτιο για την μεταγενέστερη άνοδο των ολοκληρωτικών καθεστώτων και του ναζισμού.
Επίσης, η μεγάλη οικονομική κρίση του 1929, το γνωστό Κραχ, που οδήγησε στην κατάρρευση του αμερικανικού οικονομικού συστήματος και κατ’ επέκταση στην κάθοδο των εθνικών οικονομιών των χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνδυασμό με ποικίλα γεγονότα της διεθνούς σκηνής, αποτέλεσαν την κορυφή του παγόβουνου στην πυροδότηση ενός πολέμου όμοιου με κανέναν άλλον. Ταυτόχρονα με την μεγάλη οικονομική κρίση, η οποία δεν φαινόταν να υποχωρεί σύντομα μέχρι και το 1934, εξαθλιώθηκαν πολλά ευρωπαϊκά κράτη, ενώ ταυτόχρονα, ενισχύθηκαν σημαντικά οι πολιτικές της περιχαράκωσης και του προστατευτισμού, των ευρωπαϊκών κρατών, οξύνοντας ακόμα περισσότερο γεγονότα όπως την άνοδο των ολοκληρωτικών καθεστώτων και την επιθετική στροφή της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής σε μεθόδους μιλιταρισμού και έντονης εξύψωσης της εθνικής συνείδησης.
Ο στόχος του εθνικοσοσιαλιστή Γερμανού ηγέτη Hitler ήταν η επικράτηση στον ευρωπαϊκό χώρο, τον οποίο η Γερμανία ονόμαζε «ζωτικό χώρο» (“Libensraum”) μια φράση που αντιπροσώπευσε πλήρως τον γερμανικό σοβινισμό. Δεν ομιλούμε για έναν απλό χώρο, που απλά θα στήριζε τον παγγερμανισμό, αλλά για κάτι πολύ μεγαλύτερο και ισχυρότερο, για την μελλοντική ανάπτυξη του Γερμανικού έθνους. Η ανάπτυξη αυτή αρχικά θα αναζητούνταν σε εκτάσεις της Ρωσίας, γειτονικά κράτη αυτής, καθώς και της ανατολικής Ευρώπης. Η εισβολή του Γερμανού δικτάτορα στην Πολωνία, σηματοδότησε και επισήμως την έναρξη, ενός καταλυτικού ιστορικού γεγονότος.
Συνεπώς, τα γεγονότα αυτά οδήγησαν σε συνδυασμό, με την συνεχή άνοδο του Hitler, του οποίου το επεκτατικό όραμα δεν έβρισκε όρια, στην έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος ύστερα από ατελείωτες αιματηρές διενέξεις, κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές μετέβαλε ριζικά την παγκόσμια ιστορία και την πολιτική διαμόρφωση των κρατών. Η σύγκρουση αυτή ήταν αναμφίβολα πιο καταστροφική από την προηγούμενη, με άρδην καθοριστικές μεταβολές να έχουν συντελεστεί στους τομείς των διεθνών σχέσεων και της διπλωματίας, από την άνοδο των ολοκληρωτικών πολιτικών και των φασιστικών καθεστώτων, μέχρι το Ολοκαύτωμα, την οικονομική εξαθλίωση, τον λιμό, και την ανακάλυψη του πυρηνικού όπλου που έθεσε το τέλος του πολέμου στην Ασία και τον Ειρηνικό, η ολοκλήρωση του πολέμου αυτού θα σηματοδοτούσε μια νέα εποχή για την Ευρώπη, η οποία θα εισερχόταν σε μια νέα περίοδο ενοποίησης και κατευνασμού, εξυψώνοντας την αξία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Στεφανίδης Δ. Ιωάννης (2006), Ισορροπία των δυνάμεων και ηγεμονική πρόκληση, Το ευρωπαϊκό σύστημα κρατών, 1871-1945, εκδ. Πανεπιστημίου Μακεδονίας
- Μαργαρίτης Γιώργος (2014), Πλημμυρίδα και Άμπωτη – Ο Ευρωπαϊκός 20ος Αιώνας (Α τόμος), Από τον αποικισμό στη ναζιστική Νέα Ευρώπη (1873-1942), εκδ. Βιβλιόραμα
- Churchill Winston (2010), Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, (μτφρ. Αναστασόπουλος Βασίλης, επμ. Καστανάρας Γιάννης), εκδ. Γκοβόστης
