Της Γιώτας Ευθυμίου,
Η μουσικοθεατρική παράσταση «Μάλιστα Κύριε Ζαμπέτα» ήρθε στο θέατρο Άλσος για να γεμίσει το καλοκαίρι μας με χορό, γνωστές μελωδίες που αγγίζουν τις ψυχές μικρών και μεγάλων και να δημιουργήσει μια νοσταλγική ατμόσφαιρα για τα περασμένα μέσα από την καθημερινότητα, τα όνειρα και τους ανθρώπους της ζωής του αείμνηστου μουσικοσυνθέτη Γιώργου Ζαμπέτα.
Ο Πέτρος Ζούλιας, σκηνοθέτης της παράστασης, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ζαμπέτα και σε συνδυασμό με την παραχώρηση ενός αρκετά ογκώδους οπτικοακουστικού και αρχειακού υλικού από την Κατερίνα Ζαμπέτα (κόρη του αγαπημένου συνθέτη), κατάφερε να δημιουργήσει μια ιδιαίτερη παράσταση — προσωποποίηση του δεξιοτέχνη του μπουζουκιού και όχι απλά ένα εμπορικό αφιέρωμα με ελάχιστο ενδιαφέρον. Αντλώντας πληροφορίες από το βιβλίο «Γιώργος Ζαμπέτας, Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω», δημιουργεί ένα κείμενο που ενώνει την πρόζα και το χιούμορ με τη συγκίνηση και το βίωμα, αναδεικνύοντας παράλληλα τη μοναδική προσωπικότητα του μεγάλου καλλιτέχνη.
Πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος ο Ζαμπέτας και όχι κάποια καρικατούρα του, αφού ένα μεγάλο μέρος της παράστασης καλύπτεται απρόβλεπτα και απρόσμενα από τη φωνή του. Είτε πρόκειται για υλικό από μοναδικές προσωπικές ηχογραφήσεις, συζητήσεις ή κομμάτια από συνέντευξη, τα λόγια του οδηγούν την αφήγηση των ηθοποιών και πυροδοτούν ταυτόχρονα την δεξιοτεχνική «εισβολή» των τραγουδιών. Η ιστορία του Γιώργου Ζαμπέτα εκτυλίσσεται από το 1925, όταν γεννήθηκε στο Αιγάλεω, μέχρι το τέλος ακολουθώντας χρονολογικά τα γεγονότα της προσωπικής του ζωής, με τη χρήση του αυθεντικού υλικού και της προβολής φωτογραφιών και αποσπασμάτων από τις ελληνικές ταινίες, στις οποίες ακούστηκαν μουσικές του. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται η αίσθηση διαλόγου ανάμεσα σε εκείνον και τους ηθοποιούς, κάνοντας το κοινό να νιώθει την οικειότητα, αλλά και το μεγαλείο του στο έπακρον.
Μέσα σε μόλις δυόμισι ώρες ακολουθούμε τα βήματα του και βρισκόμαστε παρούσες και παρόντες στις χαρές και στις λύπες του. Ο Ζαμπέτας έζησε σε μια εποχή που η Ελλάδα κλονίστηκε, αφού μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο, ακολούθησε η δικτατορία και η μεταπολίτευση, γεγονότα που αν και τον δυσκόλεψαν δεν τον εμπόδισαν να συνεχίσει να παίζει μπουζούκι, να εφευρίσκει νέα στιχάκια και μελωδίες. Παρακολουθούμε, επίσης, τις συνεργασίες του με τα μεγάλα ονόματα της εποχής, τα οποία και διαμόρφωσαν την ταυτότητα της Ελλάδας, μεταξύ άλλων, η Μελίνα Μερκούρη, ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, η Μαρινέλλα, ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Βίκυ Μοσχολιού.
Στο «Μάλιστα Κύριε Ζαμπέτα» γνωρίζουμε, επίσης, τα πιο κοντινά του πρόσωπα, εκείνα που συντέλεσαν στην ύπαρξη και —ίσως— τη συντήρηση αυτής της προσωπικότητας που αγκάλιασε και αγάπησε το κοινό. Η Βίκυ Σταυροπούλου υποδύεται με χιουμοριστική διάθεση και σπιρτάδα τη γυναίκα του, τη Ρούλα — «μια πολύ καπάτσα και ικανή γυναίκα», που έγινε μέχρι και μάνατζέρ του με έναν τρόπο. Τη μητέρα του, την κυρα-Μαρίκα, υποδύεται η Χριστίνα Τσάφου και ο Κώστας Κόκλας τον πατέρα του, ο οποίος παρόλο που λάτρευε το μπουζούκι προσπάθησε να απομακρύνει το γιό του από αυτό για να τον προστατέψει από την εποχή της λογοκρισίας και της δικτατορίας που ήθελε τους λαϊκούς καλλιτέχνες υποταγμένους και όχι «αντιστασιακούς», μάταια όμως καθώς ο γιος του ποτέ δεν έπαψε να αγαπά και να εκφράζεται μέσα από το μπουζούκι.
Τον στιχουργό Μπάμπη Βασιλειάδη, τον επονομαζόμενο και «Τσάντα» (μιας και κουβαλούσε πάντοτε μια τσάντα με στιχάκια που αφορούσαν τις πιθανές—επόμενες επιτυχίες του), με τον οποίο συνεργάστηκε σε πάρα πολλά τραγούδια τον ενσαρκώνει ο Γιάννης Τσιμιτσέλης. Η Δανάη Μπάρκα υποδύεται μια λαϊκή τραγουδίστρια της εποχής του Ζαμπέτα και των παλιών αυτών ερμηνευτριών, ίσως πιο ανεξάρτητη και δυναμική, πηγαίνοντας ελαφρώς ενάντια στο κατεστημένο και υπερασπίζοντας τις νεο-εισερχόμενες (για την τότε εποχή) φεμινιστικές αντιλήψεις. Ο Λευτέρης Ελευθερίου κάνει έναν μπουζουξή, τον λεγόμενο Θόδωρα, ο οποίος τον βοηθούσε να καταγράφει τις νότες του. Ο Αντώνης Κρόμπας κάνει τον αξιωματικό Βλαντούση που είχε στο στρατό, ένα πολύ αγαπημένο του πρόσωπο καθώς υπηρέτησε σχεδόν 5,5 χρόνια. Τέλος, η Ελένη Καρακάση κάνει τη Νότα, την αδελφή του Ζαμπέτα και μας χαρίζει υπέροχες στιγμές, όταν τραγουδάει αριστοτεχνικά κομμάτια που έχουν γράψει ιστορία.
Όλος ο θίασος τραγουδάει και μας μαγεύει με τις φωνές του, ενώ πλαισιώνεται από μια ομάδα εξαιρετικών φωνών και ταλαντούχων ηθοποιών, τους Αντώνης Βαρθαλίτης, Ραφαήλ Κριτούλης, Αλεξάνδρα Κολαϊτη, Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος, Παύλος Λουτσίδης, Γιώργος, Ματζιάρης, Πάνος Παταγιάννης, Μαρίνα Σαμάρκου. Μαριάννα Τουντασάκη, Γιάννης Φιλίππου, Φαίη Φραγκαλιώτη, Ιάσονας Χρόνης. Φυσικά από μια τέτοια παράσταση δεν θα μπορούσε να λείπει και αυτή η φανταστική ζωντανή ορχήστρα με τα μπουζούκια που ξεσηκώνουν και ταξιδεύουν το κοινό.
Μέχρι τις 3 Αυγούστου το καλοκαίρι θα μυρίζει γιασεμί και ορχιδέα και θα αντηχεί μπουζούκι στο Πεδίον του Άρεως, όπου αναβιώνονται στιγμές που καθόρισαν και χάραξαν την πορεία της ελληνικής μουσικής και αλλά και της ψυχής του λαού. Εκεί γνωρίζει κανείς τον Ζαμπέτα, έναν αυθεντικό, λαϊκό και βαθιά αληθινό άνθρωπο και καλλιτέχνη που εξέφρασε τα συναισθήματά του και την οπτική του για το κόσμο και τις συνθήκες που βίωσε, μέσω του τραγουδιού. Έναν άνθρωπο που παρά τη δόξα του παρέμεινε στη γενέτειρά του, σε μια γειτονιά γεμάτη συναίσθημα και μνήμες, σημείο αναφοράς για τα τραγούδια του. Ο Γιώργος Ζαμπέτας έκανε όπλο του το μπουζούκι, τις νότες και την ψυχή του να επιβιώσει, ενώ πάντα άφηνε την πόρτα του σπιτιού του ανοιχτή για κάθε άνθρωπο. Στην εποχή της ψηφιοποίησης, η αίσθηση της γειτονιάς και της οικειότητας με τον άνθρωπο χάνεται, τότε έρχονται ξανά οι μελωδίες του και μας υπενθυμίζουν τους περασμένους καιρούς, τις προσωπικές βιωματικές εμπειρίες μας και μια εποχή όπου οι άνθρωποι δεν ήταν αποξενωμένοι.
«Μπορεί να γελά και να αυτοσαρκάζεται ως «αράπης…μπλακ», καθώς «η βρόχα έπεφτε…στρέιτ θρου», αλλά παρατηρεί και μελαγχολικά «δειλινά», αναπολεί περασμένα «ξημερώματα» ή τραγουδάει: «Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω / Να με σκεπάσει το νερό, Τη δύστυχη ζωή που κάνω / Να την αντέξω δεν μπορώ.» — Κατερίνα Ζαμπέτα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Συνέντευξη | Πέτρος Ζούλιας: Γιατί μας είναι πολύτιμος σήμερα ο Γιώργος Ζαμπέτας, athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Γιώργος Ζαμπέτας: Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω…, Ζαμπέτα Γ. Κατερίνα, Εκδόσεις Άγκυρα
