Της Κατερίνας Μανάδη,
Έχεις μόλις φτάσει στην παραλία. Είσαι επιτέλους έτοιμος/-η να εγκαινιάσεις το καλοκαίρι σου με το πρώτο μπάνιο της χρονιάς. Έχεις φροντίσει ήδη να φοράς το μαγιό σου κάτω από τα ρούχα σου, έτσι ώστε με δύο-τρεις γρήγορες κινήσεις να απελευθερωθείς από τα περιοριστικά, υπό το καθεστώς καύσωνα, δεσμά και με ένα γρήγορο σπριντ πάνω από την καυτή άμμο επιδεικνύοντας περίτρανα ότι άφησες πίσω σου μια λαμπρή καριέρα ως φακίρης να βρεθείς μέσα στην ανακουφιστική δροσιά του νερού. Πάνω, όμως, που πας να βάλεις σε εφαρμογή το καλομελετημένο σχέδιό σου, βλέπεις το μπουκαλάκι με το αντηλιακό να σε κοιτάει παρακλητικά μέσα στην τσάντα θαλάσσης. Είναι δυνατόν να ξέχασες ένα τόσο σημαντικό βήμα της διαδικασίας; Ή μήπως δεν είναι και τόσο σημαντικό τελικά;
Το τελευταίο διάστημα, η κατά τα άλλα δεδομένη χρησιμότητα του αντηλιακού σε περιόδους έντονης έκθεσης στον ήλιο, όπως αυτή που διανύουμε τώρα, έχει τεθεί σε αμφισβήτηση. Αφήνοντας κατά μέρος τον βαθμό στον οποίον η αφόρητη καλοκαιρινή ζέστη εμπλέκεται στη γένεση αυτού του ιδιαίτερου debate, συνειδητοποιεί κανείς ότι σε αυτή τη μάχη εμφανίζεται με φαρέτρα άδεια από επιχειρήματα υπέρ της χρήσης του πολύτιμου αυτού προστατευτικού μέσου, πέραν της γενικευμένης ρήσης ότι, φυσικά, αυτό μας προστατεύει από τον ήλιο. Η πρακτική της εφαρμογής του αντηλιακού έχει ενσωματωθεί τόσο στις παγιωμένες σταθερές του καλοκαιριού —και όχι μόνο— ώστε φτάσαμε στο σημείο να αγνοούμε τον ακριβή ρόλο που αυτό διαδραματίζει στην προστασία μας, στεκόμενοι αδύναμοι απέναντι στις μομφές της αντίθετης πλευράς των θιασωτών της «αχρηστίας» του. Πάμε, λοιπόν, να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο κατά τα άλλα συνηθισμένο κομμάτι της καλοκαιρινής μας καθημερινότητας, με την ελπίδα ότι με αυτόν τον τρόπο θα φωτίσουμε τη μοναδική του αξία…
Καταρχάς, τι είναι ακριβώς το αντηλιακό; Πρόκειται για μια ουσία, η οποία εφαρμόζεται κατεξοχήν τοπικά στο δέρμα, εμποδίζοντας στο σημείο της εφαρμογής της την είσοδο των ακτίνων UV στο δέρμα μας. Οι ακτίνες UV αποτελούν τη «βλαβερή» ακτινοβολία του ηλίου, η οποία και πολλαπλασιάζει δραματικά την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος σε αναλογία με τον χρόνο έκθεσής μας σε αυτή. Διακρίνονται, μάλιστα, σε ακτινοβολία UVC, που σε μεγάλο βαθμό παγιδεύεται στη στρατόσφαιρα της ατμόσφαιρας, συνεπώς και δεν μας απασχολεί τόσο, ακτινοβολία Α, η οποία ευθύνεται κυρίως για την επίσπευση της διαδικασίας της γήρανσης του δέρματος, ενώ η ακτινοβολία UVB πρόκειται για τον «θανάσιμο εχθρό» μας στην περίπτωση αυτή, καθώς ενοχοποιείται όχι μόνο για τα ενοχλητικά —και δυνητικά επικίνδυνα— εγκαύματα από τον ήλιο, αλλά και για την εμφάνιση κακοηθειών, όπως μελάνωμα.
Το αντηλιακό, στην περίπτωση έκθεσής μας στον παραπάνω επιβλαβή παράγοντα, θέτει ένα προστατευτικό φράγμα στη επιφάνεια του δέρματός μας, εναντιούμενο στην είσοδό του στο σώμα μας. Εύλογα αναρωτιέται κανείς, λοιπόν, ποιο αντηλιακό είναι κατάλληλο για τον ίδιο, προκειμένου να προστατέψει αποτελεσματικά το δέρμα του και την υγεία του. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό εξαρτάται τόσο από την ευαισθησία του δέρματός του, όσο και από τη δραστηριότητα κατά την οποία θα θέλαμε να μας προστατέψει ο παράγοντας αυτός. Συγκεκριμένα, υπάρχουν διαθέσιμες δύο κατηγορίες αντηλιακών: τα φυσικά και τα χημικά. Στην περίπτωση των φυσικών αντηλιακών, αυτά δρουν περισσότερο σαν ασπίδα, αντανακλώντας την ακτινοβολία και απομακρύνοντάς την συνεπώς από το δέρμα μας. Τα προϊόντα αυτής της κατηγορίας κρίνονται καταλληλότερα για άτομα με ευαίσθητο δέρμα, ενώ άλλα θετικό σημείο αποτελεί το γεγονός ότι η δράση τους ξεκινάει σχεδόν αμέσως με την εφαρμογή τους, ενώ οι λάτρεις των καλοκαιρινών βουτιών θα ενδιαφέρονταν να μάθουν ότι παρουσιάζουν και μεγαλύτερη ανθεκτικότητά στο νερό.
Από την άλλη, το μεγαλύτερο μέρος της αγορά καταλαμβάνεται από τα λεγόμενα χημικά αντηλιακά, τα οποία, αξιοποιώντας ουσίες όπως οξυβενζόνη και οκτινοξάτη, δρουν περισσότερο σαν σφουγγάρι, απορροφώντας τη βλαβερή για τον άνθρωπο ακτινοβολία. Σε αντίθεση, ωστόσο, με τα φυσικά ομόλογά τους, η έναρξη της δράσης τους δεν ταυτίζεται με τον χρόνο της εφαρμογής τους, ενώ τα τελευταία χρόνια αναδύθηκαν σημαντικές ανησυχίες σχετικά με την απορρόφηση των χημικών αυτών ουσιών από τον οργανισμό, όπως και την περιβαλλοντική τους επίδραση, χωρίς, εντούτοις, η μέχρι στιγμής έρευνα να έχει καταλήξει σε απτά συμπεράσματα.
Ένας άλλος σημαντικός όρος που συσχετίζεται συχνά με το αντηλιακό είναι ο Δείκτης Προστασίας από τον Ήλιο, τον οποίο και συναντούμε στις συσκευασίες με την αγγλική συντομογραφία SPF. Ο δείκτης αυτός εκφράζει την ικανότητα του αντηλιακού να προστατεύει έναντι της κακοήθους UVB ακτινοβολίας και αποτελεί πολύτιμο οδηγό στη διαδικασία της επιλογής του κατάλληλου για εμάς προστατευτικού παράγοντα. Ειδικότερα, στην καθημερινότητά μας ένα αντηλιακό SPF 30 είναι υπεραρκετό για την κάλυψη των αναγκών μας, ενώ στην περίπτωση της παραλίας, ενδείκνυνται προϊόντα SPF 60 και πάνω.
Συχνά, παρατηρείται το παράδοξο φαινόμενο, άνθρωποι να εφαρμόζουν αντηλιακό μεγαλύτερου SPF —άρα και προστασίας—, αραιώνοντας, ωστόσο, τη συχνότητα εφαρμογής του. Η πρακτική αυτή δεν επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, καθώς η προστασία που μας προσφέρει το αντηλιακό έχει συγκεκριμένη διάρκεια, η οποία και υπαγορεύει την ανάγκη επαναεφαρμογής του, ανεξάρτητα από τον βαθμό της προστασίας αυτής κατά τη διάρκεια της δράσης του. Γι’ αυτό, λοιπόν, κρίνεται αναγκαίο να ανανεώνουμε το προστατευτικό αυτό πλέγμα κάθε περίπου δύο ώρες, ενώ είναι επιτακτική η εκ νέου εφαρμογή του αντηλιακού μετά την πρώτη μας βουτιά στη θάλασσα. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι οφείλουμε να εφαρμόζουμε αντηλιακό και στην περίπτωση που θέλουμε να πάρουμε καλοκαιρινό χρώμα, καθώς ακόμη και αν η μακρινή πιθανότητα του καρκίνου δεν είναι αρκετή για να νοθεύσει τις φιλοδοξίες μας για μαύρισμα, δεν είναι λίγα τα περιστατικά εγκαυμάτων σε περιπτώσεις ηλιοθεραπείας, προκειμένου να αγνοήσουμε την ανάγκη του δέρματός μας για ένα στοιχειώδες έστω, επίπεδο προστασίας.
Απ’ όλα τα παραπάνω, γίνεται κατανοητή τόσο η τεράστια αξία του αντηλιακού ως μέσο προστασίας έναντι του αόρατου εχθρού της ηλιακής ακτινοβολίας, όσο και η σημασία της κατάλληλης επιλογής και εφαρμογής του στο δέρμα μας. Μπορεί το καλοκαίρι, πράγματι, να έχει συνδεθεί με την ανεμελιά και μια γενικευμένη παραμέληση των υποχρεώσεών μας, ωστόσο, αυτό δεν αποτελεί επαρκή δικαιολογία για να παραμελήσουμε την υγεία μας. Μπροστά στον κίνδυνο της υγείας μας, οι βουτιές μπορούν να περιμένουν. Γι’ αυτό, λοιπόν, την επόμενη φορά που θα αναζητήσεις το άσυλο της θαλασσινής δροσιάς εν μέσω καύσωνα, μην αμελήσεις και την προστασία του δέρματός σου. Ας φροντίσουμε, λοιπόν, αυτό το καλοκαίρι εκτός φυσικά από τα σκουπίδια και τα πλαστικά σε θάλασσες και ακτές, να πούμε όχι και στις κακοήθειες…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What doctors wish patients knew about wearing sunscreen, AMA, διαθέσιμο εδώ
- Sunscreen and your morning routine, John Hopkin’s Medicine, διαθέσιμο εδώ
