Της Άννας-Μαρίας Γερακάρη,
Στη νοτιοκεντρική ακτή του Περού, εκεί όπου η έρημος απλώνεται επίπεδη και σχεδόν αφιλόξενη, υπάρχει ένας τόπος που μοιάζει να έχει βγει από ταινία επιστημονικής φαντασίας: η πεδιάδα της Νάζκα. Κι όμως, πάνω σε αυτόν τον σκονισμένο καμβά, δεκάδες τεράστια σχήματα, ζώα, σπείρες και γραμμές ξεδιπλώνονται σαν σύμβολα που αναμένουν ακόμη αποκωδικοποίηση.
Οι Γραμμές Νάζκα, όπως τις γνωρίζουμε σήμερα, δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές από το έδαφος. Μόνο από ψηλά αποκαλύπτεται το εύρος και η ακρίβεια με την οποία χαράχτηκαν, πιθανώς από τη λατινοαμερικανική προκολομβιανή κουλτούρα των Νάζκα, ανάμεσα στο 500 π.Χ. και το 500 μ.Χ. Είναι σαν κάποιος να σχεδίασε με το χέρι του πάνω στην έρημο, ακριβώς για να τον κοιτάμε από τον ουρανό.
Η ενατένιση της περιοχής της Νάζκα είναι ένα θέαμα εξωπραγματικό. Ο ήλιος καίει ανελέητα και η βροχή σπάνια πέφτει — στοιχείο που έχει συμβάλει στη διατήρηση των γεωγλυφικών για αιώνες. Η ξηρότητα του εδάφους λειτουργεί ως φυσικός φρουρός, εμποδίζοντας την αποσάθρωση και τη φθορά.
Όταν φτάνεις στην πόλη της Νάζκα, το σκηνικό μοιάζει απλό: χαμηλά σπίτια, πολύχρωμες αγορές, ένα μικρό αεροδρόμιο. Από εκεί ξεκινούν καθημερινά δεκάδες μικρά αεροπλάνα, μεταφέροντας επισκέπτες σε πτήσεις 20-30 λεπτών πάνω από τα γεωγλυφικά. Είναι μια εμπειρία που κόβει την ανάσα — όχι μόνο για την εναέρια θέα, αλλά και για την αίσθηση ότι παρατηρείς κάτι το ανεξήγητο.
Ανάμεσα στα πιο εντυπωσιακά σχέδια βρίσκονται ο Κολιμπρί, η Μαϊμού, η Αράχνη, το Δέντρο, ο Σκύλος. Το καθένα έχει μήκος δεκάδων μέτρων και δημιουργήθηκε αφαιρώντας το σκοτεινό επιφανειακό στρώμα του εδάφους και αποκαλύπτοντας το πιο ανοιχτόχρωμο υπόστρωμα. Η απλότητα του τρόπου με τον οποίο χαράχτηκαν έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη γεωμετρική τους ακρίβεια.
Η επιστημονική κοινότητα έχει προτείνει διάφορες θεωρίες, καμία από τις οποίες δεν έχει επικρατήσει πλήρως. Η πιο αποδεκτή υπόθεση είναι ότι οι γραμμές σχετίζονται με θρησκευτικές ή τελετουργικές πρακτικές, πιθανώς συνδεδεμένες με επίκληση για νερό — ένα υπερπολύτιμο αγαθό σε μία από τις πιο ξηρές περιοχές του πλανήτη. Οι μορφές ζώων ενδέχεται να αντιπροσωπεύουν πνευματικά σύμβολα, συνδεδεμένα με τον κόσμο των θεών ή των προγόνων.
Άλλες θεωρίες μιλούν για αστρονομικές χαράξεις —δηλαδή ευθυγραμμίσεις με ηλιοστάσια ή θέσεις άστρων— κάνοντάς τις ένα είδος προϊστορικού αστεροσκοπείου. Ακόμα και οι πιο σύγχρονες ερμηνείες, όπως η θεωρία των εξωγήινων του Erich von Däniken, προσθέτουν στη μυθολογία των γραμμών, αν και παραμένουν στο πεδίο της φαντασίας.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι κάποιες γραμμές οδηγούν σε αρχαία πηγάδια ή σε υπόγεια υδραγωγεία των Νάζκα, γνωστά ως puquios. Έτσι, ενισχύεται η θεωρία της σύνδεσης με το νερό και τη γονιμότητα της γης.
Οι Γραμμές Νάζκα αναγνωρίστηκαν από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 1994. Η προστασία τους, ωστόσο, παραμένει πρόκληση. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες, η ανεξέλεγκτη τουριστική προσέλευση και περιστασιακές καταστροφές (όπως το ατυχές πέρασμα φορτηγού το 2018 που κατέστρεψε μέρος σχεδίου) δείχνουν πόσο ευάλωτο είναι αυτό το παγκόσμιο μνημείο.
Όποιος επισκεφθεί την περιοχή μπορεί εύκολα να αντιληφθεί ότι το Περού δεν προσφέρει μόνο αρχαιολογικούς θησαυρούς, όπως το Μάτσου Πίτσου, αλλά και πολιτισμικά αινίγματα που ζουν και αναπνέουν στην ερημική του γη. Η εμπειρία της Νάζκα είναι περισσότερο υπαρξιακή παρά τουριστική: βρίσκεσαι μπροστά σε κάτι που δημιουργήθηκε από ανθρώπους, αλλά για λόγους που ίσως δεν θα μάθεις ποτέ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Lines and Geoglyphs of Nasca and Palpa, whc.unesco.org, διαθέσιμο εδώ
- The Puzzling Origins & Meaning of the Nazca Lines, thecollector.com, διαθέσιμο εδώ
-
Truck Driver Plows Over A 2,000-Year-Old World Heritage Site To ‘Avoid Tolls’, forbes.com, διαθέσιμο εδώ
